Türk Musıkisi Hakkında Bazı Mütalaalar: Nota - Hafıza İkilemi Ve Hafıza Plüralizmi

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 1474 - 1484, 15.04.2017

Cem Tecimer

Öz

oluş, geleneğin bizzat kendisini oluşturan ve sözlü intikali esas alan meşk sistemi

sebebiyledir. Türk Musıki geleneği de bazı notasyon denemeleri ve görece yaygınlık kazanan

güfte mecmuaları hariç tutulduğu vakit ağırlıklı olarak sözlü bir müziktir. Günümüzde notanın

kullanımı belirgin şekilde arttıysa da sözlü müzik geleneği devam etmektedir. Bu sözlülüğün

başlıca getirisi, müziğin her icrada bir parça yeniden üretimidir. Geleneğin büyük kısmı, çok az

istisnalar haricinde, icra farklılıklarını standardize edilmesi lazım gelen bir arıza olarak

görmüşken, bu makalede, esasen her eserin küçük varyasyonlarının oluşmasının şifahi

geleneğin tabii bir neticesi olduğu savı ileri sürülüyor. Dahası, eserin farklı yorumlarının bir

arıza değil, bir zenginlik belirtisi olduğu tezi geliştiriliyor. ‘Hafıza plüralizmi’ olarak ifade

edebileceğimiz bu ilkenin şifahi müziklerin doğal ve kabul edilmesi gereken bir neticesi olduğu

fikri müdafaa ediliyor.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Musıkisi, Şifahi Musıki Meşk Sistemi, İcra Farklılıkları, Notasyon, Güfte Mecmuaları, Hafıza Plüralizmi

Kaynakça

• Adıyaman, Emel Suna. Darüttalim-i Musıki Cemiyeti (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, basılmamış yüksek lisans tezi 2003). Akdoğu, Onur. Lemî Atlı (Kültür Bakanlığı Yayınları 1990). Aksüt, Sadun. Radyo Programı (tarih belli değil) https://www.youtube.com/watch?v=tcM6WDrFKHk (erişim tarihi 27 Kasım 2016). Alaturka Records, ‘İncilâ Bertuğ ile mülakat: bölüm 2’ http://www.alaturkarecords.com/video/69/incila-bertug-bolum-2 (erişim tarihi 22 Kasım 2016). Alaturka Records, ‘Nevzad Atlığ ile mülakat: bölüm 2’ http://www.alaturkarecords.com/video/73/nevzat-atlig-bolum-2 (erişim tarihi 27 Kasım 2016). Atlı, Lemi. ‘Lem’i Atlı Hatıraları’ içinde Canlı Tarihler (İstanbul: Türkiye Yayınevi 1947) Vol 6, sah. 91-145. Ayangil, Ruhi. ‘Western Notation in Turkish Music’ [Türk Musıkisi’nde Batı Notasyonu] (2008) 18(4) Journal of the Royal Asiatic Society Series 3 sah. 401-447. Barkçin, Savaş. Ahmed Avni Konuk: Görünmeyen Umman (İstanbul: Klasik Yayınlar 2014). Bartsch, Patrick. Musikpolitik im Kemalismus: Die Zeitschrift Radyo zwischen 1941 und 1949 [Kemalizmin Müzik Politikası: 1941 ve 1949 arasında Radyo Mecmuası] (Bamberg: University of Bamberg Press 2011) Vol 2. Başara, Erol & Erdoğan, Mehtap & Yıldız, Zeynep. ‘XVIII. Yüzyıla Ait Bir Güfte Mecmuası İncelemesi’ (2010-2011) 38 Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi sah. 137-172. Behar, Cem. Klasik Türk Musıkisi Üzerine Denemeler (İstanbul: Bağlam Yayınları 1987). Behar, Cem. ‘The Ottoman musical tradition’ [Osmanlı müzik geleneği] içinde The Cambridge History of Turkey: The Later Ottoman Empire (1603-1839) [Cambridge Türk Tarihi: Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu] (Cambridge: Cambridge University Press, ed. Suraiya N. Faroqhi) Vol 3, sah. 393-407. Behar, Cem. Zaman, Mekân, Müzik: Klasik Türk Musıkisinde Eğitim (Meşk), İcra ve Aktarım (İstanbul: Afa Yayınları 1995). Bohlman, Philip V. The Study of Folk Music in the Modern World [Modern Dünyada Halk Musıkisi Öğrenimi] (Indiana: Indiana University Press 1988). Çoban, Adnan & Akbulut, Serap Mutlu. ‘Türk Musıkisinde Kadın Bestekârlar’ isimli konferans ve konser (8 Mart 2014) https://www.youtube.com/watch?v=8ze_TH2AUPk (erişim tarihi 28 Kasım 2016). Darüttalim-i Musıki Cemiyeti Nota Neşriyatı, ‘Bir İki Söz.’ Dinçer, Bedia Mükerrem. ‘Atatürk ve Türk Musıkisi’ (1981) 19 Sosyoloji Konferansları Dergisi sah. 71-85. Eco, Umberto. The Open Work [Açık Yapıt] (Cambridge: Harvard University Press, çev. Anna Cancogni 1989). Hafız Kemal & Hafız Saadettin, ‘Gülşen-i ezhar’ https://www.youtube.com/results?search_query=gülşeni+ezharı (erişim tarihi 28 Kasım 2016). İhsanoğlu, Ekmeleddin ve diğerleri. Osmanlı Musıki Literatürü Tarihi (İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Yayınları 2006). İnal, İbnülemin Mahmud Kemal. Hoş Sada (İstanbul: Maarif Basımevi 1958). İsmail Hakkı Bey, Muallim. Musıki Tekâmül Dersleri (İstanbul: Feniks Matbaası 1926). Kaygusuz, Nermin. Muallim İsmail Hakkı Bey ve Musıki Tekâmül Dersleri (İstanbul: İTÜ Vakfı Yayınları 2006). O’Connell, John Morgan. Alaturka: Style in Turkish Music [Alaturka: Türk Musıkisi’nde Tarz] (New York: Routledge 2016). Özcan, Nuri ‘Ahmet Irsoy’ (1999) 19 TDV İslam Ansiklopedisi sah. 133 vd. Pekin, Ersu. ‘Ali Ufki Bey’in Müzisyen Çağdaşları’ isimli Sakıp Sabancı Müzesi’ndeki konferansı (8 Mart 2014) https://www.youtube.com/watch?v=SYI2beuybY4 (erişim tarihi 27 Kasım 2016). Pekin, Ersu. ‘Müziğin Bizim Buralardaki Tarihsel Serüveni’ isimli Tarih Vakfı’nda verilen konferans (tarih 2015?) https://www.youtube.com/watch?v=ZHs-tXu-hNc (erişim tarihi 27 Kasım 2016). Popescu-Judetz, Eugenia. Türk Musıki Kültürünün Anlamları (İstanbul: Pan Yayıncılık, çev. Bülent Aksoy 1996). Seidel, Heinz Peter. ‘Die Notenschrift des Hamparsum Limoncuyan’ [Hamparsum Limoncuyan Notası](1972-1973) 12 Mitteilungen des deutschen Gesellschaft für Musik des Orients [Alman Şark Müziği Cemiyeti Bülteni] sah. 72-119. Sezgin, Bekir Sıdkı. ‘Düşündüklerimiz’ (1982) 12 Sanat ve Kültürde Kök sah. 7 vd. Shehan, Patricia. ‘The Oral Transmission of Music in Selected Asian Cultures’ [Seçilmiş Asya Kültürlerinde Müziğin Şifahi İntikali] (1987) 92 Bulletin of the Council for Research in Music Education [Musıki Eğitimi Araştırmaları Konseyi Bülteni] sah. 1-14. Şevki Bey, Neva-i Şevk yahud Sada-i Aşk (İstanbul: Mihran Matbaası 1299/1882). Şevki Bey, Sada-i Şevk (İstanbul: Mürüvvet Matbaası 1305/1888). Taşdelen, Duygu. İstanbul Arkeoloji Müzeleri Kütüphanesi’nde Bulunan 1537 No’lu Hamparsum Nota Defterinin Tanıtımı ve İçerisindeki Eserlerin Çeviriyazımı (İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, basılmamış yüksek lisans tezi 2014). Turgay, Nesibe Özgül & Ayangil, Ruhi. ‘Fasıl Müziği İcrasında Nota Dışı Farklılıklar’ (2016) 4(1) Rast Uluslararası Müzikoloji Dergisi sah. 1165-1184. Yavaşça, Alaeddin. ‘Üzerime düşeni yaptım, içim rahat’ Habertürk (18 Ekim 2015) http://www.haberturk.com/yasam/haber/1141497-uzerime-duseni-yaptim-icim-rahat (erişim tarihi 1 Aralık 2016). Yelkenci, Raif. ‘Mustafa Bey Armudu Eyüplüdür!’ Gazete kupürü (4 Şubat 1944) (gazete belli değil – Taha Toros Arşivinden).