Gezegenlerin Hareketinden Mûsikî Nağmelerine

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 1788 - 1804, 06.08.2018

Yalçın Çetinkaya

Öz

Mûsikîyi kâinat ile izah etmek, kadîm bir gelenektir. İslâm düşünce dünyasında da mûsikî, kozmik sembollerle ve varlıklarla açıklanır ancak bu açıklamalar tamamen İslâm düşünürlerinin geliştirdikleri orijinal bir açıklamadır, bu kadîm bir mûsikî öğretisidir ve İslâm kültür ve düşüncesi üzerinden, yenilenmek ve genişletilmek suretiyle, İslâm düşünce perspektifi içinde devam eder. Çünkü İslâm düşüncesi, kültür ve medeniyeti, bu okuma ve izah etme şeklini kendi varlık tasavvur ve tahayyülüne daha uygun bulmuştur. Gerek sesler arasındaki ilişki zenginliği ve seslerin uyumlu kullanılışı, gerekse insan ruhu üzerinde bıraktığı tesirler, düşünürleri mûsikî hakkında “Kosmosun bir ifadesi” yorumunu yapmaya yöneltmiştir. Çünkü kosmos, bu düşünürlere göre bir “Harmonia (uyum)” idi. Mûsikî de sesler arasında bir “Harmonia”yı yansıtmaktadır ve adeta kozmik harmoniayı ifade etmektedir. Bu düşüncenin sahibi Pythagoras’a göre kâinat, ilâhî bir özellik arzetmekteydi ve dolayısıyla iyi ve tek bir bütün olmak durumundaydı. Pythagoras, bugünkü müzik kurallarını ortaya koyan ve temellendiren kişi olmakla birlikte, mûsikî ilmine ve sanatına getirdiği kozmik yorumlarla da dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

kosmos, harmonia, pythagoras, ihvân-ı safâ, gezegenler

Kaynakça

• Chadwick, Henry Boethius (1991). The Consolations of Music Logic Theology and Philosophy. Oxford University Press, . Nasr, Seyyid Huseyin (1988). İslâm’da Düşünce ve Hayat. [çev.] Fatih Tatlılıoğlu. İstanbul: İnsan Yayınları, , s.153. Kılıç, Mahmut Erol (1990). İslâm Kaynakları Işığında Hermes ve Hermetik Düşünce. İstanbul: Marmara Üniversitesi basılmamış yüksek lisans tezi, , s.147. K, K Kur’ân-ı Kerîm, Haşr Sûresi. 1. Âyeti Kerîme. . Kalender, Ruhi (1982). Zeynu’l-Elhân fî İlmi’t-Te’lîf ve’l-Evzân. Ankara: AÜ. Basılmamış doktora tezi, , s.170-176. K, K Kur’ân-ı Kerîm, Bakara Sûresi. 156. Âyeti Kerîme. . Mülâyim, Selçuk (1989). Sanata Giriş. İstanbul: Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, . Guenon, Réne Quelques Considerations Sur L’Hermetisme. Paris, . Fischer, Ernst (1974). Sanatın Gerekliliği. [çev.] Burçin Evrim . İstanbul: Özgür Yayınları, . Guthrie, W.K.C. (1988). İlkçağ Felsefesi. [çev.] Ahmed Cevizci. Ankara: Gündoğan Yayınları, . Tunalı, İsmail (1983). Grek Estetiki. İstanbul: Remzi Kitabevi, . Rosenthal, Franz (1975). The Classical Heritage in Islam. London: Rotledge and Keagan Paul, . Karlıga, Bekir (1980). İslâm Kaynakları ve Filozofları Işığında Pythagoras ve Presokratik Filozoflar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi basılmamış doktora tezi, . Pole, William (1924). The Philosophy of Music. London, . Kinney, Howard D. Mc & Anderson, W.R. (1954). Music in History. USA: Three Volution of an Art, . Yekta Bey, Rauf (1986). Türk Mûsikîsi. İstanbul: Pan Yayıncılık, . Larousse, Meydan (1973). Meydan Larousse. İstanbul: Meydan Yayınevi, . Çelebioğlu, Emel (1986). Tarihsel Açıdan Evrensel Müziğe Giriş. İstanbul: Üçdal Neşriyat, . Mimaroğlu, İlhan (1987). Müzik Tarihi. İstanbul: Varlık Yayınları, . Dilşad, Bedri (1997). Muradname. İstanbul: MEB Yayınları, . Bey, Hâşim (2016). İlm-i Edvâr Risâlesi. Ankara: AKM Yayını, . D’Erlanger, Baron Rodolphe (1930). La Musique Arabe. Paris: Paul Geuthner, . Rumi, Mevlânâ Celaleddin (1988). Mesnevî. [çev.] Sadeleştiren Veled İsbudak. İstanbul: MEB Yayınları, . Beşir, Ayvazoğlu (1989). İslâm Estetiği ve İnsan. İstanbul: Çağ Yayınları, . Aynî, M. A. (1923). İntikad ve Mülâhazalar. İstanbul, . Russell, Bertrand (1972). Batı Felsefesi tarihi. [çev.] Çev. Muammer Sencer. Ankara: Bilgi Yayınevi, . Gökberk, Macid (1985). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, . Bolay, Suad Hayri (1990). Felsefî Doktrinler Sözlüğü. İstanbul: Akçağ Yayınları, . Kranz, Walter (1984). Antik Felsefe. [çev.] Suad Y. Baydur. İstanbul: Sosyal Yayınlar, . Copleston, Frederick (1986). Felsefe Tarihi. [çev.] Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınları, . Lavoix, H. (1955). Histoire de la Musique. Paris, . Safâ, İhvân-ı (1957). Resâil. Beyrut: Dâru’s-Sadr, . K, K Kur’ân-ı Kerîm, Meryem sûresi, 57. Âyet-i Kerîme. .