Türk müziği keman icracılığında çifte kiriş icra tekniği: Kemanî Âmâ Recep’in Rast taksim örneği

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 167 - 181, 30.06.2022

Haluk Bükülmez

https://doi.org/10.12975/rastmd.20221021

Öz

Türk müziği keman icracılığında müzikal ifadeyi güçlendirmek amacıyla kullanılan icra tekniklerinden biri de Çifte Kiriş icra tekniğidir. Çifte Kiriş icra tekniğine yönelik elimizde bulunan en önemli kaynak ise Kemanî Âmâ Recep’in Çifte Kiriş tekniği ile icra etmiş olduğu Rast makamındaki taksim örneğidir. Bu çalışmada Türk müziği keman icracılığında Çifte Kiriş icra tekniğinin nasıl meydana getirildiği, Türk müziği keman icra tarihine bakıldığında günümüzde neden unutulmaya yüz tuttuğunun belirlenmesi, Kemani Âmâ Recep’in Çifte Kiriş icra tekniği ile Rast makamındaki taksim icrasının tahlili yapılarak Çifte Kiriş icra tekniğinde gereken diğer teknik özelliklerin belirlenmesi için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çifte Kiriş icra tekniğine yönelik oluşturulan tel düzenin; ikinci telin alt köprüden kaldırılarak birinci tele yakınlaştırılması ve daha sonra ikinci telin, birinci telin frekansının yarısı kadar olan değerde akortlanması ile oluşturulduğu ortaya konulmuştur. Bahsi geçen icra tekniğinin gerçekleştirilebilmesi için özellikle 1, 3 ve 4. konum değişikliklerine hâkimiyet gerekliliği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği, Keman, Çifte Kiriş, Kemani âmâ Recep, Taksim

Çifte Kiriş performance technique in Turkish music violin performance: The example of Rast taksim of Kemani Ama Recep

Öz

Due to its structure, the violin is an instrument that is used in the performance of many musical genres and has an important place today. The violin, which has also found a place in Turkish music culture, has become one of the most important string instruments in Turkish music performance over time. Another factor that makes the violin popular in Turkish music performance is the training of important performers in the field of Turkish music with violin performance. The main reason for the need for technical mastery and the attitude characteristics One of the performance techniques used to strengthen the musical expression in Turkish music violin performance is the Çifte Kiriş performance technique.used by the performers is to create personal expression and strengthen the musical expression. The fact that instrument performance was mostly used as an accompaniment to oral music until the 20th century and the Çifte Kiriş performance technique was almost never used in accompaniment performances, and the fact that there are very few existing sound recordings performed with the aforementioned performance technique causes the Çifte Kiriş performance technique to be forgotten by violin players today. The most important source we have for the Çifte Kiriş performance technique is the example of the taksim in the Rast makam, performed by the Kemani Ama Recep with the Çifte Kiriş technique. In this study, it is aimed to determine how the Çifte Kiriş performance technique was created in Turkish music violin performance, and why it is being forgotten today when we look at the Turkish music violin performance history and qualitative research method was used to determine the other technical features required in the Çifte Kiriş performance technique by analyzing the Kemani Ama Recep's Çifte Kiriş performance technique and the taksim performance in Rast maqam. Looking at the archives of audio recordings performed with the Çifte Kiriş performance technique, it is seen that the mentioned performance technique is used only in the performance of two (2) forms. One of them is Taksim performances and the other is Oyun Havası performances. Although the Çifte Kiriş performance technique used in Turkish music violin performance is similar to the Western music violin performance techniques, Double stops (Fr. Double cordes), there are differences in the way it is formed and the Çifte Kiriş performance technique will be created for the Turkish music style. found to be suitable for execution. It has been revealed that the string arrangement created for the Çifte Kiriş performance technique is formed by lifting the second string from the lower bridge and bringing it closer to the first string, and then tuning the second string at half the frequency of the first string. It has been revealed that there is no existing symbol for the Çifte Kiriş performance technique and the transcripts transferred to the notes for the relevant sound recordings will create difficulties for the reader, therefore, a symbol suggestion for the Double Beam performance technique has been made. In line with the analysis of the taksim in Rast maqam, which was performed by the Kemani Ama Recep using the Çifte Kiriş technique, it has been determined that the position change is of great importance in order to use all notes of any maqam's scale to be performed with the Çifte technique. In order to realize the aforementioned performance technique, the necessity of mastering especially the 1st, 3rd and 4th position changes has been put forward.

Anahtar Kelimeler

turkish music, violin, çifte kiriş, taksim, Kemani Ama Recep

Kaynakça

• Bükülmez, H. (2017). Kemani Sadi Işılay’ın Saz Eseri İcrasının Tahlili, İdil Dil ve Sanat Dergisi, 6 (30), s. 539-584. https://dx.doi.org/10.7816/idil-06-30-04
• Bükülmez, H. (2021). Türk Müziği Keman Eğitimine Yönelik Geçki ve Çeşni Etütleri, Gece Kitaplığı, Ankara.
• Gomalak, K. “Kemani âmâ Recep çiftetelli taksim” (19 Ocak 2009) 7 Şubat 2022 https://excavatedshellac.com/2009/01/19/kemana-ama-recep-ciftetelli-taksim/
• Hatipoğlu, V. (2016). Türk Müziği Keman Öğretimine Yönelik Yeni Kaynak Hazırlamada “Beylik Aranağmelerden” Oluşturulan Çeşitlemelerin Yeri ve Öneminin Değerlendirilmesi, Turkısh Studies, 11 (19), 417-442.
• Hatipoğlu, V. (2017). Türk Müziği Keman Akordu, İdil Dil ve Sanat Dergisi, 6 (29), s. 289-309. https://dx.doi.org/10.7816/idil-06-29-04
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak döküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 170-189.
• Soydaş, M. E., ve Beşiroğlu, Ş. Ş., (2007). Osmanlı Saray Müziğinde Yaylı Çalgılar, İtü Dergisi, 4 (1). s. 3-12.
• Sözer, V. (2021). Müzik Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Yahya Kaçar, G. Y. (2012). Türk Mûsikîsi Üzerine Görüşler (Analiz ve Yorumlar), Maya Akademi, Ankara.
• Yıldırım, M. (2021). Türk Mûsikîsi İcra Özellikleri. M. Gönül (Ed.), Gelenekten Geleceğe Türk Mûsikîsi Eğitim-Öğretim-İcra içinde. Necmettin Erbakan üniversitesi Yayınları.