Özel Eğitimde Yaratıcı Drama Yönteminin Kullanıldığı Çalışmaların Bibliyografik Analizi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 46, 30.06.2022

Emrah Marul

Öz

Bu çalışmada dünyada ve ülkemiz eğitim sisteminde yaygın bir şekilde başvurulan yaratıcı drama yönteminin özel eğitimde kullanımı incelenmiştir. Bu amaç kapsamda 1992-2020 yılları arasında çeşitli dergilerde yayınlanmış 30 çalışmaya ulaşılmıştır. Ulaşılan çalışmalar; özgün araştırma makalesi olma, yayın dilinin Türkçe olması, katılımcı grubunu özel gereksinimli birey veya özel eğitimle ilgili bir grubun oluşturması gibi dâhil etme ve hariç tutma kriterleri ile değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler sonrasında çalışmaya 2004-2019 yılları arasında yayınlanmış 14 çalışma dâhil edilmiştir. İncelenen araştırmalar bibliyografik analiz yöntemi ile yayınlanmış çalışmanın kaynakçası, çalışmanın adı, çalışmanın örneklemi, çalışmanın yöntemi, çalışmanın amacı, öğretilmek istenen beceri ve varsa çalışmaya dâhil edilen değişkenler gibi özellikler açısından gözden geçirilerek analiz edilmiştir. Analizler ışığında zihinsel yetersizliği olan bireylerde drama yönteminin kullanıldığı çalışmaların alanyazında daha fazla sayıda olduğu, bu çalışmalar içerisinde en sık kullanılan yöntemin nicel araştırma yöntemlerinden deneysel yöntem olduğu, çalışmalarda sosyal beceri öğretimine daha fazla yer verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın sonunda ileriye dönük çalışmalar ve uygulamacılar için öneriler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı drama, özel eğitim, bibliyografik analiz

Bibliographic Analysis of Studies Using Creative Drama Method in Special Education

Öz

In this study, the use of creative drama method, which is widely used in the education system in the world and in our country, in special education has been examined. For this purpose, 30 studies published in various journals between 1992-2020 were reached. Retrieved studies were evaluated with inclusion and exclusion criteria such as original research article, publication language being Turkish, and the participant group being an individual with special needs or a group related to special education. After the evaluations, 14 studies published between 2004-2019 were included in the study. The studies included in the study were analyzed by reviewing the criteria such as the bibliography of the published study, the name of the study, the sample of the study, the method of the study, the purpose of the study, the skill to be taught, and the variables included in the study, if any. As a result of the analyzes, it was concluded that there are more studies in the literature in which the drama method is used in individuals with intellectual disabilities, that the most frequently used method among these studies is the experimental method, one of the quantitative research methods, and that social skills teaching is given more place in the studies. At the same time, suggestions for future studies and practitioners are given at the end of the research.

Anahtar Kelimeler

Creative drama, drama, special education

Kaynakça

• Adıgüzel, H. Ö. (2010). Eğitimde yaratıcı drama. Ankara: Naturel Yayınevi.
• Adıgüzel, Ö. (2018). Eğitimde yaratıcı drama. YKY, Yapı Kredi Yayınları.
• Adıgüzel, H. Ö., ve Timuçin, E. (2010). The effect of creative drama on student achievement in the instruction of some development and learning theories. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 9, 1741-1746.
• Akfırat, F. Ö. (2004). Yaratıcı dramanın işitme engellilerin sosyal becerilerinin gelişimine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(01), 9-22.
• Anderson, A. (2012). The influence of process drama on elementary students’ written language. Urban Education, 47(5), 959-982.
• Anderson, A., & Berry, K. A. (2014). The influence of drama on elementary students’ written narratives and on-task behavior. Learning Disabilities: A Multidisciplinary Journal, 20(3), 143-157.
• Aral, N., Köksal-Akyol, A., & Çakmak, A. (2007). Okul öncesi öğretmen adaylarının yaratıcılıkları üzerinde drama eğitiminin etkisinin incelenmesi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme ve Sorunları Sempozyumu Bildiri Kitabı, 149-153.
• Avcıoğlu, H. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri kazandırmada işbirliğine dayalı öğrenme ve drama yöntemlerinin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 37(163).
• Aykaç, M., ve Çetinkaya, G. (2013). The effect of creative drama activities on pre-service Turkish language tea-chers’ speaking skills. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature, and History of Turkish or Turkic, 8(9), 671-682.
• Bailey, S.D. (1993). Wings to fly: Bringing theatre arts to students with special needs. Rockville, MD: Woodbine House
• Bıyıklı, C., ve YAĞCI, E. (2015). The effect of learning experiences designed according to 5e learning model on level of learning and attitude. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 302-325.
• Booth, D. & Lundy, C. (1985). Improvisations: Learning through drama. Toronto: Academic Press Canada.
• Buege, C. (1993). The Effect of Mainstreaming on Attitude and Self-Concept Using Creative Drama and Social Skills Training. Youth Theatre Journal, 7(3), 19-22
• Butler, J. (1989). Science learning and drama processes. Science Education, 73 (5), 569-579.
• Ceylan, H. (2014) 6. sınıf matematik dersi eşitlik ve denklem konusunun drama yöntemi kullanılarak anlatılmasının öğrenci tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Chalmers, D. (2007). Drama 3-5: A practical guide to teaching drama to children in the foundation stage. Routledge.
• Çetin, M. E., ve Avcıoğlu, H. (2010). Investigation of the effectivnes of social skills training program prepared through drama technique for mentally disabled students. International Online Journal of Educational Sciences, 2(3), 792-817.
• Çiçek, D., Baydık, B., ve Okvuran, A. (2017). The effıcacy of creatıve drama for hıghly gıfted students to ımprove theır socıal skılls. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 107-130.
• Çolak, Y. Disleksi teşhisi konmuş çocuklara drama ile okuma yazma öğretimi. Kesit Akademi Dergisi, (20), 225-243.
• Dawson, K., & Lee, B. K. (2018). Drama-based pedagogy: Activating learning across the curriculum. Intellect Books.
• Debreli, E. (2011). The effect of creative drama based instruction on seventh grade students' achievement in ratio and proportion concepts and attitudes toward mathematics (Master's thesis).
• Demirkıran, Ö. ve Saraçoğlu, G. (2016). “Anadolu Lisesi öğretmenlerinin derslerde kullandıkları öğretim yöntem ve tekniklerine ilişkin görüşleri”, The Journal of Lingual, Social and Educational Sciences, Cilt 2, Sayı 1, s. 1-11.
• Dikmenli Vardar, G. (2015). Solunum sistemi konusunun ilköğretimde dramatizasyon tekniği ile öğretiminin öğrenci başarısına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• De la Cruz RE, Lian M-CJ and Morreau LE (1998) The effects of creative drama on social and oral language skills of children with learning disabilities. Youth Theatre Journal 12(1): 89–95
• Dockett, S. (1995). You Make Me Alive! Developing Understanding through Play. AECA Resource Book Series, Volume 2, Number 3 (Vol. 2, No. 3, p. n3). Australian Early Childhood Association, PO Box 105, Watson, Australian Capital Territory, 2602, Australia.
• Duveen, J. & Solomon, J. (1994). The great evolution trial: Use of role-play in the classroom. Journal of Research in Science Teaching, 31 (5), 575-582
• Eratay, E. (2012). Özel eğitimde drama dersinin değerlendirilmesi (Bir eylem araştırması örneği). International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE) ISSN: 2146-9466, 1(3), 97-110.
• Erdoğan, F. K. ve Baş, Sema. (2018). Özel gereksinimli birey farkındalığının 4-6 yaş çocuklarına kazandırılması. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(1), 101-114.
• Erdoğan, F. K.; Arslantaş, S. ve Kurnaz, A. (2018). İlkokula devam eden kaynaştırma öğrencilerinin sınıf içi etkinliklere katılım düzeyine yaratıcı drama yönteminin etkisinin incelenmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(2), 199-212.
• Erdogan, T. (2013). The Effect of Creative Drama Method on Pre-service Classroom Teachers’ Writing Skills and Attitudes towards Writing. Australian Journal of Teacher Education, 38(1). http://dx.doi.org/10.14221/ajte.2013v38n1.5.
• Fleming, M.; Merrell, C. & Tymms, P. (2004). The impact of drama on pupils' language, mathematics, and attitude in two primary schools. Research in Drama Education, 9(2), 177-197.
• Gundogdu, R. (2012). Effect of the Creative Drama-Based Assertiveness Program on the Assertiveness Skill of Psychological Counsellor Candidates. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(2), 687-693.
• Güner, P. ve Uygun, T. (2016). Investigation of learning in creative drama-based classrooms through community of practice. Bartin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 557- 576.
• Hampshire, A. (1996) The development of socio-linguistic strategies: Implications for children with speech and language impairments, Current Issues in Language and Society, 3, pp. 91-94.
• Hendrix, R.; Eick, C. & Shannon, D. (2012). The integration of creative drama in an inquiry-based elementary program: The effect on student attitude and conceptual learning. Journal of Science Teacher Education, 23(7), 823-846.
• Hussain, A.; Fatima, N. & Kumar, D. (2011). Bibliometric analysis of the'Electronic Library'journal (2000-2010). Webology, 8(1), 87.
• Johnson D.W. & Johnson. R.T. (1987). Learning together and alone: Competitive and individualistic learning. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Kara, Y. ve Cam, F. (2007). Effect of creative drama method on the reception of some social skills. Hacettepe Ünıversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi-Hacettepe Unıversıty Journal of Educatıon, (32), 145-155.
• Karataş, Z. ve Tagay, Ö. (2019). Yaratıcı drama temelli sınav kaygısı ile başetme çalışmasının özel/üstün yetenekli öğrencilerin sınav kaygısına etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 97-107.
• Kardash, C. A. M. & Wright, L. (1987). Does creative drama benefit elementary school students: a meta-analysis. Youth Theatre Journal, 1(3), 11-18
• Kase-Polisini, J. & Spector, B. (1992). Improvised drama: A tool for teaching science. Youth Theatre Journal, 7 (1), 15-19.
• Kaya, D. ve Eratay, E. (2009). Yetişkin zihin engelli bireylerin sosyal becerilerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiğinin incelenmesi. Yaratıcı Drama Dergisi, 4(8), 53-74.
• Kempe, A. (1991) Learning both ways, British Journal of Special Education, 18, pp. 137-139.
• Kentish, B. (1995, March). Hypotheticals: deepening the understanding of environmental issues through ownership of learning. Australian Science Teachers Journal. 41 (1), 21-25.
• Koseoglu, I., & Unlu, M. (2006). The implementation of the drama technique as teaching method in geography lessons. Marmara Geographıcal Revıew, (13), 125-132
• Küçükahmet, L. (2017). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık, (27. Basım).
• Lee, B. K., Patall, E. A., Cawthon, S. W., & Steingut, R. R. (2015). The effect of drama-based pedagogy on preK–16 outcomes: A meta-analysis of research from 1985 to 2012. Review of Educational Research, 85(1), 3-49.
• Lerner, M. D., & Levine, K. (2007). The Spotlight Program: An integrative approach to teaching social pragmatics using dramatic principles and techniques. The Journal of Developmental Processes, 2(2), 91-102.
• Lesley, M., McMillan, S., & Webb, S. (2012). Taking a multiliteracies approach to content area literacy. Dubuque, IA: Kendall Hunt.
• Liu, Q. (2020, February). The Guidance on the Application of Creative Drama in Special Education. In 6th International Conference on Education, Language, Art and Inter-cultural Communication (ICELAIC 2019) (pp. 250-254). Atlantis Press.
• McCaslin, N. (1996). Creative drama in the classroom and beyond. (6th edition). Longman.
• McMahon, C. M., Lerner, M. D., & Britton, N. (2013). Group-based social skills interventions for adolescents with higher-functioning autism spectrum disorder: a review and looking to the future. Adolescent health, medicine and therapeutics, 4, 23.
• Mercer, N., Edwards, D., Mercer, N., Mayor, B., & Pugh, A. K. (1987). Ground-rules for mutual understanding: A social psychological approach to classroom knowledge. Language, communication and education, 357-371
• Namdar, A.O. ve Akbayrak, K. (2019). Üstün yetenekli öğrencilere yönelik değerler eğitiminde yaratıcı drama yönteminin kullanılması: Adalet değeri örneği. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 59-87. doi: 10.9779/pauefd.486641
• O’Hara, M. (1984). Drama in education: a curriculum dilemma. Theory into Practice, 23 (4), 314-320.
• Ormancı, Ü. ve Özcan, S. (2014). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde drama yöntemi kullanımının öğrenci tutum ve motivasyonu üzerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(4), 23-40.
• Ormancı, Ü. ve Ören Şaşmaz, F. (2010). “Dramanın ilköğretimde kullanılabilirliğine yönelik sınıf öğretmeni adaylarının görüşleri”, Demirci Eğitim Fakültesi örneği, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt 43, sayı 1, s. 165-191.
• Ovayurt, B. Z. ve Akfirat, F. Ö. (2016). Zihinsel yetersizligi olan genç bireylerde atılganlık becerilerinin Yaratıcı drama yöntemi ile gelistirilmesi*/Development of Assertiveness Skills of Young Individuals with Mental Deficiencies with the help of Creative Drama Method. Yaratici Drama Dergisi, 11(2), 83.
• Önemli, M., Totan, T. ve Abbasov, A. (2015). Yaratıcı drama eğitiminin özel gereksinimi olan çocukların sosyal beceri alanlarından konuşma ve ilişki kurma becerileri gelişimine katkısı. Asya Öğretim Dergisi, 3(1), 50-65.
• Peter, M. (2000a) Drama: communicating with people with learning disabilities, Journal of Nursing and Residential Care, 2, pp. 78-82.
• Peter, M. (2000b) Developing drama with children with autism, Good Autism Practice, 1, pp. 9-20.
• Peter, M. (2003) Drama, narrative and early learning, British Journal of Special Education, 30, pp. 21- 27.
• Saka, A., Ebenezer, J., Çakır, I., & Saka, A. Z. (2016). Pedagogy of Creative Drama in Biology. Open Journal of Social Sciences, 4(03), 187
• Salisbury, B. T. (1986). Theatre arts in the elementary classroom. (p. 217), New Orleans, LA: Anchorage Press, Inc.
• Saylan, M. (2019). “Yaratıcı drama yönteminin etkilerine ilişkin Türkçe öğretmenlerinin tutumlarının incelenmesi”, (Yüksel Lisans Tezi), Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı. Kırşehir.
• Schnapp, L. & Oslen, C. (2003) Teaching self-advocating strategies through drama, Intervention in School and Clinic, 38, pp. 211-219.
• Slade, P. (1998) The importance of dramatic play in education and therapy, Child Psychology and Psychiatry Review, 3, pp. 110-112.
• Smilansky, S. (1990). Sociodramatic play: Its relevance to behavior and achievement in school. In: E. Klugman and S. Smilansky (Eds.), Children’s play and learning: Perspectives and policy implications, (pp. 18-42). NY: Teacher College Press.
• Smilansky, S. (1996). The effects of sociodramatic play on disadvantaged preschool children. NY: John Wiley.
• Snyder-Greco, T. (1983). The Effects of Creative Dramatic Techniques on Selected Language Functions of Language Disordered Children. Children's Theatre Review, 32(2), 9-13.
• Steinert, Y. (1993). Twelve tips for using role-playing in clinical teaching. Medical Teacher, 15 (4), 283-291.
• Stencel, J. & Barkoff, A. (1993). Protein Synthesis: Role-Playing in the Classroom. The American Biology Teacher, 55 (2), 102-103.
• Tanrıkulu, F. ve Yoğurtçu, M., (2018). Özel yetenekli öğrencilerin eğitiminde masalları drama yöntemiyle işlemenin Türkçe dersine etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(4), 2571-2590.
• Toye, N., & Prendiville, F. (2007). Speaking and Listening Through Drama 7-11. Sage Publications.
• Ulubey, Ö., & Gözütok, F. D. (2015). Future Citizenship, Democracy and Human Rights Education with Creative Drama and Other Interactive Teaching Methods. Education & Science/Egitim ve Bilim, 40(182).
• Uzun, A. (2016). “Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı drama yöntemine yönelik tutum ve özyeterlilikleri ile hayat bilgisi dersinde kullanımına ilişkin görüşleri”, (Yayımlanmamı̧ş Yüksek Lisans Tezi), Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kırşehir.
• Uzunöz, F. S., ve Demirhan, G. (2017). The effect of creative drama on critical thinking in preservice physical education teachers. Thinking Skills and Creativity, 24, 164-174. doi:10.1016/j.tsc.2017.02.018
• Vicky, Y. H. (2011). Using Drama For ESL Teaching. A Seminar Paper Research, University of Wisconsin-Platteville, USA.
• Walker, E., Tabone, C., & Weltsek, G. (2011). When achievement data meet drama and arts integration. Language Arts, 88(5), 365.
• Walsh, R. T., Kosidoy, M., & Swanson, L. (2009). Promoting social-emotional development through creative drama for students with special needs. Canadian Journal of Community Mental Health, 10(1), 153-166.
• Webb BJ, Miller SP, Pierce TB, et al. (2004) Effects of social skill instruction for high-functioning adolescents with autism spectrum disorders. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities 19(1): 53–62.
• Yaffe, S. H. (1989). Drama as a teaching tool. Educational Leadership, 46 (6), 29-32.
• https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf