İlkokul 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Değerlerin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 1, 47 - 59, 30.06.2022

Kayhan Bozgün Aşkın Akdağ

Öz

Değerler, geçmişten günümüze milli ve manevi kaynakların nesilden nesile aktarıldığı mirastır. Okullarda bilgi, beceri ve davranışların öğretim programlarıyla kazandırılma sürecinde konuların değerler ile ilişkilendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerleri öğrenme alanlarına göre incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesine göre desenlenmiştir. Bu kapsamda 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilkokullarda okutulan 4. sınıf Türkçe ders kitabı veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda ilkokul ders kitabında yer alan on kök değer betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde ve bulguların yorumlanmasında Milli Eğitim Bakanlığının 2018 yılında hazırlanan öğretim programlarında yer alan on kök değer ölçüt alınmıştır. Bu değerler; adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik ve yardımseverlik olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulgularda Türkçe ders kitabında her değerin yer aldığı belirlenmiştir. Öğrenme alanları açısından değerler kullanım sıklığına göre sırasıyla sorumluluk, sabır ve yardımseverlik olarak belirlenmiştir. Ders kitabında bazı kök değerlere yeterince yer verilmediği ortaya çıkmıştır. Bu araştırmada ilkokul öğrencilerinin bireysel ve akademik gelişimlerinde önemli yeri olan değerlerin ayrıntılı incelemesi yapılmıştır. Sonuç olarak ders kitaplarında bazı kök değerlere yeterince yer verilmediği anlaşılmıştır. Bu sonuç bağlamında gelecekteki araştırmalarda ders kitaplarının kök değerler açısından iyileştirilmesine yönelik çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe dersi, ders kitabı, değerler, değer eğitimi, ilkokul.

Examination of Values in the Primary School 4th Grade Turkish Textbook

Öz

Values are the phenomena from which spiritual and national resources are transferred from generation to generation from past to present. It is of great importance to associate the subjects with values in the process of acquiring knowledge, skills and behaviors through curricula in schools. The aim of this study is to examine the values in the fourth grade Turkish textbook according to the themes. The research was designed according to document analysis, one of the qualitative research methods. In this context, the 4th grade Turkish textbook taught in primary schools affiliated to the Ministry of National Education in Turkey in the 2021-2022 academic year were used as a data collection tool. In line with the purpose of the research, the ten root values in the primary school Turkish textbook were analyzed with the descriptive analysis technique. In the interpretation of the findings and data analysis, ten root values in the curriculum prepared by the Ministry of National Education in 2018 were used. These values are; justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism and helpfulness. In the findings obtained, it was determined that every value is included in Turkish textbooks. In terms of themes, values were determined as responsibility, patience and helpfulness, respectively, according to the frequency of use. It has been determined that some root values are not included enough in the textbook. In this study, a detailed examination of the values that have an important place in the individual and academic development of primary school students was made. As a result, it has been understood that some root values are not included enough in the textbooks. In the context of this result, there is a need for studies to improve textbooks in future research.

Anahtar Kelimeler

Turkish course, textbook, values, values education, primary school.

Kaynakça

• Aydın, M. Z. ve Gürler, Ş. (2014). Okulda değerler eğitimi. Nobel Akademi Yayınları.
• Baş, B. ve İnan Yıldız, F. (2015). 2. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
• Belet, Ş. D. ve Deveci, H. (2008). Türkçe ders kitaplarının değerler bakımından incelenmesi. VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu. Çanakkale: 2-4 Mayıs 2008.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
• Deniz, K. ve Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 244-255.
• Dongre, A. R., Deshmukh, P. R., Kalaiselvan, G., & Upadhyaya, S. (2010). Application of qualitative methods in health research: An overview. Online Journal of Health and Allied Sciences, 8(4), 1-5.
• Fırat, H., ve Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki hikayelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 18(3), 25-49.
• Göksu, M. Z. (2018). İmam hatip ortaokulları ile diğer devlet ortaokullarının değerler eğitimi açısından karşılaştırılması (Yayınlanmamış doktora tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Köse, E. Ö. ve Gül, Ş. (2020). Ortaöğretim 11. sınıf biyoloji ders kitabında sorumluluk değerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 1-15.
• Kuş Z., Merey, Z. ve Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214.
• Merriam, S. B., & Tisdell, E. J. (2015). Qualitative research: A guide to design and implementation (4th ed.). John Wiley & Sons.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Değerler eğitimi yönergesi. http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/34/39/749197/dosyalar/2015_02/09093609_degerleregitimi.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Erişim adresi: http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663
• Özkaya, F. ve Duru, A. (2020). Ortaokul matematik ders kitaplarında değerler eğitimi kapsamındaki değerlerin yer alma durumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 43-67.
• Öztürk, T. ve Özkan, Z. S. (2018). Hayat Bilgisi ders kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 172-204.
• Susar Kırmızı, F. (2014). 4. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinde yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 217-259.
• Thomson, K. C., Oberle, E., Gadermann, A. M., Guhn, M., Rowcliffe, P., & Schonert-Reichl, K. A. (2018). Measuring social-emotional development in middle childhood: The Middle Years Development Instrument. Journal of Applied Developmental Psychology, 55(2018), 107-118.
• Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 7(1), 245-254.
• Türk Dil Kurumu (2011). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Yalçın, I. U. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı, 4.sınıf. Özgün Matbaacılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Sözkesen Matbaacılık.