Mehmet İzzet’in Eğitim Düşüncesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 26 - 38, 31.12.2022

Cem Tuna

Öz

Türkiye’de sosyoloji, eğitim sosyolojisi ve eğitim bilimlerinin önde gelen temsilcilerinden biri Mehmet İzzet’tir. Bu çalışmada Mehmet İzzet’in eğitim düşüncesi ortaya konulmuştur. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmış, Mehmet İzzet’in eğitim düşüncesi alanyazın incelenerek analiz edilmiştir. Mehmet İzzet’in eğitim ile ilgili görüşleri eğitim sistemine, eğitim programlarına, derslere ve öğretim yöntemlerine yönelik açılardan incelenmiştir. Bulgular ve sonuçlara göre; Mehmet İzzet eğitimde zorunluluk, genellik ve eşitlik düşüncesini, bilimin ülke geneline yayılması ve üretilmesini savunmaktadır. Türkiye’de öğretmen okulları ve lise ders programlarına Sosyoloji dersinin konulması büyük yeniliktir. Bu okullara yönelik bilimsel yöntemlerle yazdığı Sosyoloji kitabı yıllarca ders kitabı olarak okutulmuştur. Millî eğitimde ders kitapları ile bu kitapların içeriğinde verilmekte olan ruh ve terbiyenin objektif bilimsel esaslara dayandırılması zorunludur. Milleti sevme eğitimini ileri süren Mehmet İzzet, günümüzde verilen vatanseverlik değerini vurgulamaktadır. Felsefe derslerinde Sokratik yöntemi tercih eden Mehmet İzzet, üniversiteye yeni başlayan öğrencilere deneyimli öğretim elemanlarının ders vermesi görüşündedir. Belirli koşullarda din eğitimini zorunlu gören Mehmet İzzet, çalışmalarında ilginç bir yöntem olarak örnek olay yöntemini kullanmıştır. Mehmet İzzet’in önemli çalışmalarından biri öğrenci yetiştirme gayreti ve çabasıdır. Mehmet İzzet’in eğitimle ilgili görüşlerinin, kendisinden çok ileriki yıllarda öneminin ortaya çıktığı, felsefe ve sosyolojinin kurumsallaşmasında öncü rolü olduğunu gösteren birçok görüşünün günümüzde de önemini koruduğu, eğitim politikalarımızda göz önünde bulundurulması gerektiği belirtebilir.

Anahtar Kelimeler

Mehmet İzzet, eğitim tarihi, eğitim sosyolojisi, eğitim politikası

Education Thought of Mehmet İzzet

Öz

Mehmet İzzet is one of the leading representatives of sociology, educational sociology and educational sciences in Turkey. In this study, Mehmet İzzet's education thought was put forward. In the study, document analysis, one of the qualitative research methods, was used, and Mehmet İzzet's education thought was analyzed by examining the literature. Mehmet İzzet's views on education have been examined in terms of education system, education programs, courses and teaching methods. According to the findings and results; Mehmet İzzet advocates the idea of necessity, generality and equality in education, spreading and producing science throughout the country. It is a great innovation to include Sociology course in teacher schools and high school curriculum in Turkey. The Sociology book he wrote for these schools with scientific methods has been used as a textbook for years. In national education, it is imperative that the textbooks and the spirit and discipline given in the content of these books should be based on objective scientific principles. Mehmet İzzet, who put forward the education of loving the nation, emphasizes the value of patriotism given today. Mehmet İzzet, who prefers the Socratic method in philosophy classes, is of the opinion that experienced lecturers should give lectures to students who have just started university. Mehmet İzzet, who considers religious education compulsory under certain conditions, used the case study method as an interesting method in his studies. One of the important works of Mehmet İzzet is his effort and effort to raise students. It can be stated that Mehmet İzzet's views on education became important in the years that followed him, and many of his views showing that he played a leading role in the institutionalization of philosophy and sociology still maintain their importance today, and should be taken into account in our education policies.

Anahtar Kelimeler

Mehmet İzzet, history of education, sociology of education, education policy

Kaynakça

• Akkuş, M. A. (2020). The ideal or action: Mehmet İzzet Bey in the development of the idea of nationalism in Turkey. Unpublished Master Thesis, Yıldırım Beyazit University, Institute of Social Sciences. Ankara.
• Akyüz, E. (2020). Çocuk hukuku çocukların hakları ve korunması. Ankara: PegemA Yayınları.
• Akyüz, E. (2006). Eğitimin hukuki temelleri. Eğitim bilimine giriş. (Editör: Ş.Ş. Erçetin- N. Tozlu), Ankara: Hegem Yayınları, 65-112.
• Akyüz, Y. (2022). Türk eğitim tarihi, M.Ö. 1000- M.S. 2022. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Arslan, Ç. ve Kayançiçek, M. (2010). T.C. anayasası. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Bakioğlu, A. ve Çetin, A. (2019). Araştırma üniversiteleri açma politikası: batı deneyimi. Eğitim politikaları. (Ed. A.Bakioğlu ve M. Korumaz). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Balcı, M. E. (2014). Sistem ve/veya eleştiri: Mehmet İzzet’in sosyoloji anlayışı. Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 28. Sayı, 2014/1, s.171-194
• Başar, H. (2014). Sınıf yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bayraktar, L. (2007). Mehmet İzzet düşüncesinde insaniyete açılan pencere: milliyet. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4, 1, 1-7.
• Bircan, Ö. Ü. U. (2018). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e bir Türk düşünürü: Mehmet İzzet. Dicle İlahiyat Dergisi (DİD) Cilt: XX, Sayı: 2018/2, 42-53.
• Borich, G. D. (2014). Etkili öğretim yöntemleri. (Çeviri Editörü: M.Bahattin Acat). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. ve Diğerleri (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Cengizhan, S. (2015). Öğretim yöntemleri. Öğretim ilke ve yöntemleri. (Ed. T. Yanpar Yelken), Ankara: Anı Yayıncılık. (253-286).
• Dağtaşoğlu, A (2010). Türk düşünce tarihinde Mehmet İzzet'in yeri ve önemi. Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları, 0(18), 105 - 128.
• Değirmencioğlu, C. (1987). Mehmet İzzet. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Demircioğlu, İ. H. (2015). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayınları.
• Er, H. (2014). Örnek olay yöntemi. Öğretim ilke ve yöntemleri. (Ed. F. Güneş), Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Ergün, İ. (2021). Üç farklı zihniyet açısından eğitim ve toplum: Mehmet Ali Şevki, Mehmet İzzet, Mehmet Şemseddin Günaltay örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Karakuş, R. (2006). Mehmet İzzet’in “fikirde adem-i merkeziyet” makalesinin düşündürdükleri. Akademik İncelemeler Dergisi 1 / 1: 67-75.
• Karaman Kepenekci, Y. (2000). İnsan hakları eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karaman Kepenekci, Y. (2014). İnsan hakları ve vatandaşlık. Ankara: Siyasal Yayıncılık.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık.
• Kasap, S. (2022). Öğretmenlik kariyer basamakları yazılı sınavı yapıldı. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/egitim/ogretmenlik-kariyer-basamaklari-yazili-sinavi-yapildi/2742546, Erişim: 04.12.2022.
• Kaymakcan, R. ve Meydan, H. (2016). Ahlak ve değerler eğitimi. İstanbul DEM Yayınları.
• Koç, R. (1996). Mehmet İzzet: Biyografisi, sosyolojisi, milliyetçiliği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Kocacık, F. ve Kongar, E. (1988). Mehmet İzzet. Türk Toplumbilimcileri Cilt:2. İstanbul: Remzi Kitapevi, 69-113. Merey, Z. (2020). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• NTV, (2022). Uzman öğretmenlik sınav sonuçları Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından açıklandı: sınav sonucu nasıl öğrenilecek? Erişim adresi: https://www.ntv.com.tr/turkiye/uzman-ogretmenlik-sinav-sonuclari-aciklandi-2022-meb-ogretmenlik-kariyer-basamaklari-sinav-sonucu,ssZMtJ0hcUS4nfNCz6k9dQ, Erişim: 04.12.2022.
• İzzet, M. (1989). Makaleler. (Hazırlayan: C. Değirmencioğlu). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. İzzet, Orhan. Mehmet İzzet’in Hayatı. İş Mecmuası, Sayı: 23-24. İst.1940.
• Sain, K. (2018). Cumhuriyet dönemi lise sosyoloji ders kitaplarında ideolojik içerik (Mehmet İzzet-Necmettin Sadak). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tan, Ş. (2006). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Ankara: PegemA Yayınları.
• T.C. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı (2006). İnsan hakları. Ankara: Matus Yayıncılık.
• Tezcan, M. (2018). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tozlu, N. (2014). Eğitimden feleseye-1. Erzurum: Bayburt Üniversitesi Yayınları.
• Turan, R. (2019). İnsan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Yeşil, R. (2002). Okul ve ailede insan hakları ve demokrasi eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.