Özel Eğitim Uygulamalarına Yönelik Çocuk Gelişimi Programı Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 57 - 75, 31.12.2022

Adem Arslan

Öz

Özel eğitime ihtiyacı olan birey “çeşitli nedenlerle bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren birey” olarak tanımlanmıştır. Meslek yüksekokullarında öğrenciler deneyim kazanmak amacıyla öğrenim gördüğü alanlarda farklı kuruluşlara uygulama eğitimlerine gönderilirler. Çocuk gelişimi program öğrencileri de özel eğitim uygulamalarına çeşitli kurumlarda devam etmektedirler. Bu araştırma, 2021-2022 eğitim öğretim yılında farklı özel eğitim kurumlarında uygulamaya devam eden 93 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinin içinde yer alan eylem araştırması deseni ile desenlenmiştir. Çalışma grubunu oluşturan katılımcıların seçilmesinde amaçsal örnekleme yöntemlerinden, maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılmıştır. Araştırma verileri görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerle yapılan görüşmelerden elde edilen verilere betimsel ve içerik analizi yapılmıştır. Bu araştırmada özel eğitim uygulamalarında öğrencilerin özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilere, öğretmenlere, ailelere, plana programa, sınıf yönetimine, çocukla iletişime, materyal kullanımına, özel eğitim kurumlarındaki fiziksel özelliklere yönelik görüşleri irdelenmiştir. Ayrıca özel eğitime yönelik sorunlara ve çözüm önerilerine yönelik sonuçlar araştırılmıştır. Araştırma sonucunda özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilerin öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği, iletişim sorunları, içe kapanıklılık, sosyal etkileşimin olmaması, zihinsel yorgunluk, çabuk sıkılma, saldırganlık, göz teması kuramama, dil gelişiminde zayıflık, yalnızlık, uyum sorunları, odaklanma ve mutsuzluk yaşadığı görülmektedir. Öğretmenlerin basit ve sade konuştukları, tek tek öğrencilerle ilgilendikleri, iyi iletişim becerilerine sahip oldukları, çocuk ile çocuklaştıkları, sınıf yönetim becerilerinin iyi olduğu, farklı etkinlikler yaptıkları, farklı öğrenme stratejileri uyguladıkları, planlı programlı oldukları, öğrenci öğrenmesiyle mutlu oldukları, öğrenci motivasyonunu sağladıkları, engel türüne göre yaklaştıkları, öğreniciyi iyi tanıdıkları, deneyimli oldukları anlaşılmıştır. Ailelerin çok ilgili oldukları, çocuklarına karşı çok hassas oldukları, öğretmen ile iletişim halinde oldukları, çocuğunun ihtiyaçlarının farkında oldukları tespit edilmiş; aileler çocuklarını çok sevdiklerini, onları kabullendiklerini ve aile eğitimlerine ihtiyaçları olduğunu belirtmişlerdir. Plan ve programa yönelik yaş grubuna uygun hareket edildiği, sistematik, düzenli ve esnek olunduğu, dikkat süresine ve engel türüne göre hareket edildiği, konu öğrenmeden diğerine geçilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Öğrenciler sınıfların materyal kullanımına uygun olduğunu, güvenli ve çocuğun gelişimine uygun ortam sunulduğunu, okulda rampaların olduğunu, sınıfların engel durumuna göre tasarlandığını, dikkat dağıtıcı faktörlerin olmadığını, lavabo ve tuvaletlerin çocuklara uygun olduğunu, sade bir ortamın olduğunu, masa sandalye gibi araçların çocuklara uygun olduğunu, ısı-ışık-renk görünümünün uygun olduğunu, sınıfların geniş ve ferah olduğunu, okulun bahçesinin olduğunu vurgulamışlardır. Ulaşım, hijyen, fiziksel ortam, iletişim sorunu, paydaşların iş birliği, personel yetersizliği, materyal eksikliği gibi sorunların olduğu görülmüştür. Bu problemlerin çözümüne yönelik olarak okulun ulaşımı kolay yerlere yapılması, temizlik personel ve malzemelerinin artırılması, camlara korkulukların yapılması, tutunma barlarının yapılması, bahçenin geniş olması, asansör olması, ses yalıtımlı sınıflar olması, hareket eğitimlerinin artırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, çocuk gelişimi, özel eğitim uygulama

Examination of Student Opinions of Child Development Program on Special Education Practices

Öz

An individual in need of special education is defined as "an individual who, for various reasons, differs significantly from the expected level in terms of individual characteristics and educational qualifications". In vocational schools, students are sent to different institutions for practical training in their fields of study in order to gain experience. Child development program students also continue their special education practices in various institutions. This research was carried out with 93 students who continue to apply to different private education institutions in the 2021-2022 academic year. The study was designed with the action research pattern, which is one of the qualitative research methods. Maximum variation sampling, one of the purposive sampling methods, was used in the selection of the participants forming the study group. Interview technique was used to collect the research data. In addition, the results of the problems and solutions for special education were investigated. As a result of the research, it is seen that students who need special education experience learning difficulties, attention deficit, communication problems, introversion, lack of social interaction, mental fatigue, boredom, aggression, inability to make eye contact, weakness in language development, loneliness, adaptation problems, focusing and unhappiness. Of teachers; They talk simply and simply, they are interested in one by one students, they have good communication skills, they become children with children, their classroom management skills are good, they do different activities, they apply different learning strategies, they have a planned program, they are happy with student learning, they provide student motivation, type of disability. It was understood that they approached the learner well, they knew the learner well, and they were experienced. They stated that families are very interested in their children, they are very sensitive to their children, they are in contact with their teachers, they are aware of their children's needs, they love their children very much, they accept them and they need family education. It was concluded that the plan and the program were acted in accordance with the age group, that it was systematic, regular and flexible, that it was acted according to the attention span and the type of disability, and that it was not passed from learning the subject to the next. Students say that the classrooms are suitable for the use of materials, that a safe and suitable environment is offered for the development of the child, that there are ramps at the school, that the classrooms are designed according to the handicap situation, that there are no distracting factors, that the sinks and toilets are suitable for children, that there is a simple environment, that tools such as tables and chairs are suitable for children, They emphasized that the heat-light-color-appearance is appropriate, the classrooms are large and spacious, and the school has a garden. It has been observed that there are problems such as transportation, hygiene, physical environment, communication problem, cooperation of stakeholders, lack of personnel, lack of materials. The solutions to these problems are; They suggest that the school be built in easy-to-reach places, cleaning personnel and materials should be increased, railings should be built on the windows, grab bars should be built, the garden should be wide, there should be an elevator, there should be soundproofed classrooms, and movement training should be increased.

Anahtar Kelimeler

special education, child development, special education application

Kaynakça

• Arslan, A., Saruhan, U., & Saruhan, Y. (2022). Değer odaklı aile eğitimine yönelik özel eğitimde görev yapan öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 13(1), 165–176.
• Anılan, H., & Kayacan, G. (2015). Sınıf öğretmenlerinin gözüyle kaynaştırma eğitimi gerçeği [The reality of inclusive education through classroom teachers]. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, 74-90.
• Avcıoğlu, H. (2017). Classroom teachers’ behaviors and peers’ acceptance of students in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 17(2), 463-492. doi: 10.12738/estp.2017.2.0034
• Avcıoğlu, H. (2011). Zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlamaya ilişkin görüşleri. Ankara üniversitesi eğitim fakültesi özel eğitim dergisi. 12(1) 39-53.
• Baykoç Dönmez, N. (2010). Öğretmenlik programları için özel eğitim. Baykoç, N.(Ed.). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Cavkaytar, A. (2019). Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim. İ. H. Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim (3-29). Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Cooper, H. (2001). Homework for all-in moderation. Educational Leadership 58,(7), 34–45
• Cooper, H. (2006). The battle over homework: Comman ground for administrators, teacher, and parents. Third Edition Thousand Oaks, CA: Press.
• Cooper, H. M. (2015). The battle over homework: common ground for administrators, teachers, and parents (3nd ed.). Newyork: Carrel Books.
• Çakıroğlu, O. (2016). Özel eğitimde temel kavramlar. V. Aksoy (Ed.), Özel eğitim (1. Baskı, ss. 2-18) içinde. Pegem Akademi.
• Çitil, M. (2017). Türkiye'de özel eğitim: Tarihsel, politik ve yasal gelişmeler. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Demir, S. ve Kale, M. (2019) İlkokullarda özel eğitim sınıflarında karşılaşılan sorunların incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 354-373.
• Demirbilek, M., & Levent, F. (2020). Kaynaştırma sınıflarında özel eğitim alan öğrencilere yönelik öğretmen davranışlarına ilişkin rehberlik öğretmenlerinin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(3), 479-511.
• Demirel, Ö. (2000). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Ergül, C., Baydık, B., & Demir, Ş. (2013). Özel eğitim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin zihin engelliler öğretmenliği lisans programı yeterliklerine ilişkin görüşleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 499-522.
• Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. (Çev. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gürgür, H. (2015). İşbirliği süreci. İ. H. Diken (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma (232-254). Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Johnson, A. P. (2015). Eylem araştırması el kitabı. (Çev. Ed. Y. Uzuner ve M. Özten-Anay). Ankara: Anı.
• Karacan, S., & Karacan, E. (2004). Meslek Yüksekokullarında (MYO) yapılan staj uygulamalarına ilişkin bir araştırma: Kalite ve verimlilik için iş yerleri-MYO işbirliğinin gereği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 168-184.
• Khan, I. K., Hashmi, S. H., & Khanum, N. (2017). Inclusive education in government primary schools: Teacher perceptions. Journal of Education and Educational Development, 1(4), 32-47. doi: 10.22555/joeed.v4i1.1331
• Kemertaş, İ. (2003). Öğretimde planlama ve değerlendirme. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• König, J., & Rothland, M. (2012). Motivations for choosing teaching as a career: Effects on general pedagogical knowledge during initial teacher education. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 40(3), 289-315.
• Küçükahmet, L. (2004). Öğretimde planlama ve değerlendirme. Ankara: Nobel Basımevi.
• MEB. (2018). Millî Eğitim Bakanlığı özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. Ankara.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Sinclair, C. (2008). Initial and changing student teacher motivation and commitment to teaching. Asia‐Pacific Journal of Teacher Education, 36(2), 79-104.
• Şahin, Z. G., & Gürbüz, R. (2016). Kaynaştırma öğrencilerini eğiten ortaokul öğretmenlerinin yeterlikleri üzerine.Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 6(1), 138-160. doi: 10.17984/adyuebd.89881
• Öncül, N. (2012). Özel gereksinimli çocuk ailesini anlayalım. Cavkaytar, A. (Ed.), Özel Eğitimde Uygulamalı Aile Eğitimi (s. 12-26). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Özdamar, O. (2016). Öğretmenlerin özel eğitim sınıflarında yardımcı teknoloji kullanımına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi EğitimBilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özabacı, Nilüfer (2004). Sınıfta sorunlu ve özel öğrencilerin yönetimi. (Edt: Mehmet Şişman-Selahattin Turan). Sınıf Yönetimi. Pegem A Yayıncılık. Ankara.
• Patton, M.Q. (1997). How to use qualitative methods in evaluation. Newbury park, CA: SAGE Publications.
• Turnbull, A., Turnbull, R., & Wehmeyer, M. L. (2007). Exceptional lives: Special education in today’s schools. Merrill Prentice Hall.
• Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,17(2), 431-456. doi: 10.17556/jef.02712
• Yaralı, D. (2016). Öğretmen adaylarının özel eğitim dersine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 59-76.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Yıldız, N. G. (2015). Teacher and student behaviors in inclusive classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 177-184. doi: 10.12738/estp.2015.1.2155
• Yıkmış, A. ve Özbey, F. Y. (2009). Otistik çocuğa sahip annelerin çocuklarının devam ettiği rehabilitasyon merkezlerinden beklentilerinin ve önerilerinin belirlenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 1, 124-153.