Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Uzaktan Eğitim Sürecinde Öğretim Teknolojileri Araçlarını ve Öğretim Yöntemlerini Kullanım Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 76 - 98, 31.12.2022

Yakup Ayaydın Sevda Küçük

Öz

Günümüzde insan yaşamının her alanında etkili olan teknoloji, eğitim-öğretim alanında da giderek önem kazanmaktadır. Özellikle son dönemde yaşanan pandeminin etkisiyle teknolojinin eğitim-öğretim ortamlarında kullanımı ve ortamlara entegrasyonu önem kazanmıştır. Bu araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin pandemi dönemindeki uzaktan eğitim sürecinde öğretim teknolojileri araçlarını ve öğretim yöntemlerini kullanım durumlarını incelemektir. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma 34 farklı ilden 113 Sosyal Bilgiler öğretmeni ile yürütülmüştür. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen Likert tipi ve açık uçlu sorular içeren çevrim içi anket ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel analiz yöntemlerinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin bilişim teknolojilerini kullanma yeterliliklerinin orta düzeyde olduğu; eğitim sürecinde çevrim içi içerik sunumu, iletişim ve işbirliği, ölçme değerlendirme amaçlarıyla kullanılan Web 2.0 teknolojilerini yeterince etkin kullanamadıkları ortaya çıkmıştır. Araştırmada pandemi sürecinin öğretmelerin dijital yeterliliklerini geliştirmeye olumlu yönde katkı sağladığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenler bu dönemde MEB’in açtığı çevrim içi eğitimlerin yanı sıra farklı platformlarda verilen çevrim içi eğitimlere katılarak dijital yeterliliklerini geliştirdiklerini belirtmiştir. Ayrıca pandemi dönemindeki uzaktan eğitim sürecinin öğretmenlerin öğretim yöntem ve teknik kullanımlarını etkilediği, uzaktan eğitimin derste kullanılabilecek yöntem ve teknikleri sınırlandırdığı tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlar detaylı olarak tartışılarak uygulayıcılara ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, öğretim, teknoloji, Sosyal Bilgiler öğretmeni, pandemi, uzaktan eğitim

Investigation of Social Studies Teachers' Use of Instructional Technologies and Methods in the Distance Education Process

Öz

Today, technology, which is effective in all areas of human life, is also gaining importance in the field of education. Especially with the effect of the recent pandemic, the use and integration of technology in educational environments has gained importance. The aim of this research is to examine the use of instructional technologies tools and instructional methods in the distance education process of social studies teachers during the pandemic period. A descriptive survey model was used in the research. The research was conducted with 113 social studies teachers from 34 different cities. The data were collected with an online questionnaire containing Likert type and open-ended questions developed by the researchers. Descriptive analysis methods were used in the analysis of the research data. As a result of the research, it has been revealed that social studies teachers' competence in using information technologies is at a moderate level, and they cannot use web 2.0 technologies, which are used for online content presentation, communication and cooperation, assessment and evaluation purposes in the education process, effectively. In the research, it was revealed that the pandemic process contributed positively to the development of teachers' digital competencies. Teachers stated that they improved their digital competencies by participating in online trainings given on different platforms as well as the online trainings opened by the Ministry of National Education during this period. In addition, it has been determined that the distance education process during the pandemic period affects teachers' teaching methods and techniques, and distance education limits the methods and techniques that can be used in the course. The results obtained in the research were discussed in detail and suggestions were presented to practitioners and researchers.

Anahtar Kelimeler

Education, Instruction, Technology, Social Studies Teacher, Pandemic, Distant Education

Kaynakça

• Afşin, F. (2015). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler öğretim programında yer alan konuların öğretiminde bilgi iletişim teknolojilerinin kullanılmasının öğrenci başarısına etkisinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Elâzığ örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Ajayi, V. O. (2018). Effects of experiential and inquiry teaching strategies on upper basic students’ achievement in social studies. Benue State University Journal of Education, 18(1), 119-129.
• Akça, M. (2020). Social sciences teachers' views about distance education during the covid-19 pandemic process. Social Scientific Centered Issues, 2(2), 81-88.
• Akgül, G. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin, ortaokul öğrencilerinin ve öğrenci velilerinin pandemi sürecindeki uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Akkeyik, U. (2021). Sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan materyallerin, yöntem ve tekniklerin öğrenci başarısına etkisi: bir meta-analiz çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Aksin, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) yeterlilikleri: Amasya ili örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Aksin, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde yenilikçi teknoloji kullanımı. Y. Ayaydın. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretiminde teknolojinin kullanımı uzaktan eğitim için alternatifler (s.35-61). Yeniinsan Yayınları.
• Alataş, F. (2008). İlköğretim programında 4. ve 5. Sınıf sosyal bilgiler dersi öğretiminde karşılaşılan sorunlar. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Alkar, E. (2017). Ortaokul 6.sınıf sosyal bilgiler programı ülkemiz ve dünya ünitesinin bilgisayar destekli materyallerle öğretiminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Ayaydın, Y. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde öğretim teknolojilerinin kullanımına ilişkin hizmet-içi ve hizmet-öncesi sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ayaydın, Y. ve Aktaş, V. (2020) Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersindeki tarih konularının öğretimine yönelik görüşleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi 6(3), 393-408
• Aydın, M. B. (2016). Bilgi ve iletişim teknolojilerinin sosyal bilgiler eğitiminde kullanılması hakkında öğretmen görüşleri (Antalya İli Örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Bal, M. S. ve Karademir, N. (2013). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) konusunda öz-değerlendirme seviyelerinin belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 15-32.
• Berkant, H. G. ve Arslan, T. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan öğretim yöntem ve tekniklerinin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Electronic Turkish Studies, 10(11)
• Bolinger, K. ve Warren, W. J. (2007). Methods practiced in social studies ınstruction: a review of public school teachers' strategies. International Journal of Social Education, 22(1), 68-84.
• Brisini, J. (2018). The ımpact of project-based learning on student learning perspectives and achievement in a social studies classroom. Doctoral dissertation. University of South Carolina.
• Canpolat, U. ve Yıldırım, Y. (2021). Ortaokul öğretmenlerinin COVID-19 salgın sürecinde uzaktan eğitim deneyimlerinin incelenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi 7(1), 74-109
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Research methods, design, and analysis. Pearson Education
• Çelikkaya, T. ve Kuş, Z. (2009). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kullandıkları yöntem ve teknikler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 741-758.
• Çelikkaya, T. ve Ünal, Ç. (2009). Yapılandırmacı yaklaşımın sosyal bilgiler öğretiminde başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi (5. sınıf örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 197-212.
• Çener, E. (2011). Sosyal Bilgiler Dersinde Bilgisayar Destekli Öğretim Uygulamalarının Öğrencilerin Erişi ve Tutumlarına Etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Çiydem, E. ve Kaymakçı, S. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler dersinin yönelimi üzerine bir değerlendirme. İnsan ve İnsan, 8(27), 179-207.
• Delgado, P., Vargas, C., Ackerman, R. ve Salmerón, L. (2018). Don't throw away your printed books: A meta-analysis on the effects of reading media on reading comprehension. Educational Research Review, 25, 23-38.
• Demirezen, S. ve Keleş, H. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknopedagojik alan bilgisi yeterliliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 131-150.
• Dere, İ. ve Ateş, Y. (2020). Sosyal bilgiler derslerinde teknolojik araç ve materyal kullanımı: Bir durum çalışması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 496-514.
• Erbil, D. G. ve Kocabaş, A. (2020). Flipping the 4th grade social studies course in a cooperative way: effects on academic achievement and motivation. Studies in Educational Evaluation, 66, 100878.
• Ersöz, S. (2019). Understanding whatsapp parent group’s dynamics: group communication and ınformation sharing. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1136-1052. Fırat Durdukoca, Ş. (2018). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi öğretim uygulamaları için öğretim tekniklerinin seçimine yönelik yeterlik algıları ve görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 211-242.
• Fraenkel, J., Wallen, N. ve Hyun, H.H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). Boston: McGraw Hill.
• Franklin, C. A. ve Molebash, P. E. (2007) Technology in the elementary social studies classroom: teacher preparation does matter. Theory & Research in Social Education, 35(2), 153-173.
• Gündoğan, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknoloji yeterlik düzeyleri (Bursa İli Örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Güneş, S. (2019). Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı drama yöntemiyle tarihsel empati becerisinin kazandırılmasına yönelik etkinlik temelli bir eylem araştırması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Hayal, M. A. (2015). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin başarılarına derse yönelik tutumlarına ve kalıcılıklarına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Hong, J. E. (2016). Social studies teachers’ views of ICT integration. Review of International Geographical Education Online, 6(1), 32-48.
• İlter, İ. (2018). Öğretmenlerin sosyal bilgiler derslerinde öğretim yöntemleri ve uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 1-29.
• Karakoç, M. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin eğitimsel donanımları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Karaloğlu, İ (2009). Sosyal bilgiler derslerinde materyal kullanım durumu (İstanbul İli Örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Kavuk, E. ve Demirtaş, H. (2021). COVID-19 pandemisi sürecinde öğretmenlerin uzaktan eğitimde yaşadığı zorluklar. E-International Journal of Pedandragogy (e-ijpa), 1(1), 55-73.
• Kaya, M. T. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknopedagojik eğitim yeterlilikleri ve akıllı tahta öz-yeterliliklerinin incelenmesi: Afyonkarahisar örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Kayabaşı, Y. (2012). Öğretmenlerin öğretim sürecinde kullandıkları öğretim yöntem ve teknikleri ile bunları tercih etme nedenleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 45-65.
• Keleş, H. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknopedagojik alan bilgisi yeterlilikleri ve Web 2.0 teknolojileri hakkında görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Keser, M. Ş. (2012). Sosyal bilgiler dersinde bilgisayar destekli eğitimin akademik başarıya etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Koehler, M. J. ve Mishra, P. (2009). What is technological pedagogical content knowledge? Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 9(1), 60-70.
• Korkut, Ş. ve Memişoğlu, H. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğrenci görüşlerine göre uzaktan eğitim süreci. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, (7), 1639-1682.
• Korucu, A. T. ve Karalar, H. (2017). Basic education instructors’ views on web 2.0 tools. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 456-474.
• Landers, J. D. (2018). Traditional versus nontraditional ınstructional and assessment differences in 8th-grade history-social science achievement. Doctoral dissertation, Walden University. Latorre-Cosculluela, C., Suárez, C., Quiroga, S., Sobradiel-Sierra, N., Lozano-Blasco, R. ve Rodríguez-Martínez, A. (2021). Flipped Classroom model before and during COVID-19: Using technology to develop 21st century skills. Interactive Technology and Smart Education. 18(2), 189-204.
• Macit, Ş. N. ve Çoban, A. (2021). Pandemi döneminde 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde coğrafya konularının öğretilmesinde karşılaşılan sorunlar ve öğretmen görüşleri. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 6(2), 431-441.
• Malkoç, E. (2018). Bilgisayar ve internet kullanımının sosyal bilgiler öğretiminde başarıya ve kalıcılığa etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi. Nkweke, O. C., Loveday, O. ve Agi-Otto, O. (2013). ICT incorporation: A requirement for upgrading the teaching and learning of social studies in Rivers State. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(12), 15
• Ocak, G. ve Didin, M. (2018). Öğrencilerin yapılandırmacı sosyal bilgiler öğrenme öğretme sürecine yönelik görüşleri ile sosyal bilgiler dersine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-14.
• Oyibe, O. A. ve Nnamani, S. C. (2014). An Investigation into students’ preference of instructional methods used in teaching and learning of social studies. International Journal of Learning and Development, 5(1), 1-9.
• Palaz, T. (2022). An investigation of distance education experiences of social studies teachers during the COVID-19 pandemic period: A phenomenological analysis: Distance education experiences of social studies teachers. International Journal of Curriculum and Instruction, 14(1), 543-565.
• Russell III, W. B. (2010). Teaching social studies in the 21st century: A research study of secondary social studies teachers' instructional methods and practices. Action in Teacher Education, 32(1), 65-72.
• Saka Öztürk, H. (2017). Öğretmenlerin tekno-pedagojik alan bilgisi (TPAB) düzeyleri, öğrencilerin özyeterlikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Seyhan, A. (2020). Öğretmen adaylarına göre sosyal bilgiler dersinde okul dışı öğrenmenin etkililiği. Turkish Journal of Educational Studies, 7(3), 27-51. Summers, E. J. ve Dickinson, G. (2012). A longitudinal investigation of project–based instruction and student achievement in high school social studies. Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 6(1), 82-103.
• Taş, G. ve Akoğlu, K. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde işbirlikli öğrenme yaklaşımının etkisi: Meta-sentez çalışması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 956-983.
• Tetep, T. ve Dahlena, A. (2021). Fun Pattern Based Learning Approach for Social Studies Learning during the Covid-19 Pandemic. AL-ISHLAH: Jurnal Pendidikan, 13(3), 1571-1580.
• Toklucu, S. K. ve Tay, B., (2016). The effect of cooperative learning method and systematic teaching on students’ achievement and retention of knowledge in social studies lesson. Eurasian Journal of Educational Research, 16(66), 315-334.
• Tomal, N., Demirkaya, H. ve Demirhan, E. I. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yenilikçi sosyal bilgiler öğretmeni ve eğitimi algıları. Turkish Studies-Educational Sciences, 14(3), 899-924.
• Topuz, A. ve Göktaş, Y. (2015). Türk eğitim sisteminde teknolojinin etkin kullanımı için yapılan projeler: 1984-2013 dönemi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 8(2), 99.
• Trust, T. ve Whalen, J. (2021). K-12 teachers’ experiences and challenges with using technology for Emergency Remote Teaching during the Covid-19 pandemic. Italian Journal of Educational Technology, 29(2), 10-25.
• Turgut, T. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknolojik pedagojik alan bilgisi yeterlilikleri: Karabük ili örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi.
• Unal, S. ve Ozturk, I. H. (2012). Barriers to ITC integration into teachers’ classroom practices: Lessons from a case study on social studies teachers in Turkey. World Applied Sciences Journal, 18(7), 939-944.
• Uyar, E. (2020). Covid-19 Pandemisi sürecinde sosyal bilgiler öğretmenlerinin uzaktan eğitime yönelik görüşleri. Kapadokya Eğitim Dergisi, 1(2), 15-32.
• Uyar, M. Y. ve Doğanay, A. (2018). Öğrenci merkezli strateji, yöntem ve tekniklerin akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 186-209.
• Watson, G. (2006). Technology professional development: Long-term effects on teacher self-efficacy. Journal of Technology and Teacher Education, 14(1), 151-166.
• Yapıcıoğlu, M. F. (2018). Ortaokul sosyal bilgiler dersi 6. sınıf ülkemizin kaynakları ünitesinin öğretiminde bilgisayar destekli öğretim yöntemlerinin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Yaylak, E. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde internet tabanlı öğretim yönteminin ders başarısına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Yaylak, E. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim yöntem ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 187-205.
• Yener, Ş. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde karşılaşılan öğretmen ve öğrenci kaynaklı sorunlar: Muş il örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 105-120.
• Yeşilpınar Uyar, M. ve Doğanay, A. (2018). Öğrenci merkezli strateji, yöntem ve tekniklerin akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 186-209.
• Yeşilyurt, H. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi uzaktan eğitim sürecine yönelik görüşleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 7(2), 378-399.
• Yıldırım, M. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin aktif öğrenme yöntemlerini kullanma durumları. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi (IJONASS), 3(2), 183-204.
• Yılmaz, K. ve Ayaydın, Y. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğretim teknolojileri kullanımına ilişkin alt yapılarının ve yeterlilik algılarının incelenmesi nitel bir çalışma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(USBES Özel Sayısı I), 87-107.
• Yilmaz, K. (2008). Social studies teachers' views of learner‐centered instruction. European Journal Of Teacher Education, 31(1), 35-53.
• Yusufoğlu, A. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının teknolojik pedagojik alan bilgisi yeterliliklerinin incelenmesi. ([Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.