ATIK YÖNETİMİ PİYASALARINDA KAYIT DIŞILIK, ÇEVRESEL DÜZENLEMELERE UYUMSUZLUK VE REKABET

Yıl 2015, Sayı: 63, 38 - 50, 01.09.2015

Evrim Özgül Kazak

Öz

Devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen ve bu nedenle denetlenemeyen faaliyetlere kısaca kayıt dışı ekonomi adı verilmektedir. Vergi gelirlerinde kayıplara yol açan, resmi istatistiklerin gerçeği yansıtmasını engelleyen ve dolayısıyla makroekonomik ve sosyal politikaların iyi tasarlanmasını zorlaştıran kayıt dışı ekonominin piyasalardaki rekabet üzerinde de birtakım olumsuz etkileri bulunmaktadır. Kayıt dışı faaliyet gösteren firmalar kayıt altındaki firmalara oranla daha az vergi verdikleri veya hiç vergi vermedikleri, istihdam vb. alanlardaki diğer mali sorumluluklarını yerine getirmedikleri için maliyet avantajına sahip olmaktadır. Bu durum kayıt altındaki firmaların rekabet güçlerini zayıflatmak suretiyle pazar güçlerini kaybetmelerine veya pazar dışına çıkmalarına sebep olabilmekte ve ilgili piyasadaki rekabetin seviyesinin azalmasına yol açabilmektedir. Atık yönetimi piyasaları kayıt dışılığın yaygın olarak görüldüğü piyasalardır. Söz konusu kayıt dışılık iyi işleyen atık yönetimi piyasalarının oluşturulması önündeki en önemli engellerden birini oluşturmaktadır. Bu piyasalarda faaliyet gösteren bazı teşebbüslerin ilgili çevresel düzenlemenin gereğini yerine getirmemesi de atık yönetimi piyasalarındaki rekabet üzerinde kayıt dışılığa benzer olumsuz sonuçlar yaratabilmektedir. Bu piyasalarda görülen kayıt dışılık ile düzenleme gerekliliklerine uyumun sağlanamamasının rekabet üzerindeki olumsuz etkileri Rekabet Kurulu’nun atık yönetimi piyasalarına ilişkin kimi incelemelerinde tespit edilmiş ancak gerek kayıt dışılığın gerekse çevresel düzenlemelere uyulup/uyulmamasının 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun kapsamında yer almaması dolayısıyla herhangi bir cezai yaptırım uygulanmamıştır. Bu çerçevede kayıt dışılık ve çevresel düzenlemelere uyulmamasının rekabet üzerindeki olumsuz etkilerinin giderilebilmesi bakımından başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmak üzere ilgili diğer devlet kurumları tarafından atılacak adımların oldukça önemli olduğu düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Atık yönetimi piyasaları, kayıt dışılık, rekabet, rekabet hukuku

INFORMALITY,NON-COMPLIANCE WITH THE ENVIRONMENTAL REGULATIONS AND COMPETITION IN WASTE MANAGEMENT MARKETS

Öz

Informality is prevalent in waste management markets in Turkey. In fact, it is seen as one of the most serious problems of the industry by all the parties involved. Informality is hindering the formation of well-functioning markets in the waste management area. Similarly, non-compliance with the environmental regulations is detrimental for healty competition in waste management markets. However, neither the informality nor the fulfillment of environmental regulations is in the scope of the Law on the Protection of Competition numbered 4054. Therefore, although the informal economy and non-compliance with the environmental regulationsin waste management markets were recognized in some of its decisions, the Competition Board has not taken any measurement against them. In this regard, the efforts and measures taken by other related government institutions among whichthe Ministry of Environment and Urbanizationis coming in the first place are vital for the protection of competition from the indirect effects of informality and non-compliance with the environmental regulations

Anahtar Kelimeler

Waste management markets, informality, competition, competition law

Kaynakça

• Andrews, D., A.Caldera Sanchez and A. Johansson (2011), “Towards a Beter
• Understanding of the Informal Economy”, OECD Economics Department Working Papers, No.873, OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/5kgb1mf88x28-en
• Chi X., Streicher-Porte M., Wang M.,Reuter M. A. (2010) “Informal Electronic
• Waste Recycling: A Sector Review with Special Focus on China”, Waste Management 31 (2011) 731–742 http://ewasteguide.info/files/Chi_2011_ WasteMgmt.pdf
• Çetinkaya M., Büyükkuşoğlu B.,(2005 ) “Kayıtdışı Sektörün Rekabet Politikasına
• Etkileri”, Rekabet Dergisi Sayı 24. http://www.rekabet.gov.tr/dosyalar/dergi/ dergi24.pdf (EC) European Commission (2005) “Concerning Issues of Competition in Waste
• Management Systems”, DG Competition Paper. http://ec.europa.eu/competition/ antitrust/others/waste.pdf Enste, H.Dominik (2009), “ Regulation and Shadow Economy: Emprical
• Evidence for 25 OECD-Countries”. http://lsfiwi.wiso.uni-potsdam.de/projekte/schattenwirtschaft/Working%20 Group%207/02%20Enste_Regulation_and_Shadow_%20Economy_ potsdam2010.pdf
• Friedman Eric, Johnson Simon, Kaufmann Daniel, Zoido-Lobaton Pablo (2000)
• “Dodging the grabbing hand: the Determinantss of Unoficial Activity in 69 Countries”, Journal of Public Economics http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.370.3890&rep=rep1 &type=pdf
• Gelir İdaresi Başkanlığı “Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı 2011– 2013” Ankara 2011. http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/
• Kayit_Disi_Ekonomiyle_Mucadele_Stratejisi_Eylem_Plani_2011_2013.pdf
• Gelir İdaresi Başkanlığı “Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı – 2010” Ankara 2009. http://www.gib.gov.tr/fileadmin/beyannamerehberi/Kayit_disi_2009tr.pdf
• Loayza Norman V., Oviedo Ana María, Servén Luis (2005), “The Impact of
• Regulation on Growth and Informality- Cross-Country Evidence”, World Bank Latin America Regional Studies Program. http://www-wds.worldbank.org/servlet/WDSContentServer/WDSP/IB/2005/06/
• /000012009_20050606113300/Rendered/PDF/wps36230rev.pdf
• (OECD) Organisation for Economic Co-Operation and Development (2009)
• “Competition Policy and The Informal Economy”, Directorate for Financial and Enterprise Affairs Competition Committee DAF/COMP/GF(2009)10 http://www.oecd.org/dataoecd/12/47/44547855.pdf
• Onyenechere, E. C. (2011), “The Informal Sector and the Environment in Nigerian
• Towns: What We Know and What We Still Need to Know” Research Journal of Environmental and Earth Sciences 3(1): 61-69, 2011 http://maxwellsci.com/ print/rjees/v3-61-69.pdf
• Scheneider F. ,Enste H. Dominik (2000), “Shadow Economies, Size, Causes and Consequences”, Journal of Economic Literature, Vol. XXXVIII
• Scheneider F. (2002) “Size and Measurement of the Informal Economy in 110
• Countries Around the World” Workshop of Austrian National Tax Centre http://dergiler.sgb.gov.tr/kutuphane/ekutup/Sizeandmeasurement_july2002.pdf
• World Bank (2010), “Turkey: Country Economic Memorandum, Informality
• Causes, Consequences, Policies” Report No.48523-TR, Poverty Reduction and Economic Management Unit, Europe and Central Asia Region. http://documents.worldbank.org/curated/en/2010/03/12125086/turkey-country- economic-memorandum-informality-causes-consequences-policies