TÜRKİYE OTOBÜS İLE ŞEHİRLER ARASI TARİFELİ YOLCU TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜNÜN REKABET DÜZEYİ

Yıl 2014, Sayı: 60, 40 - 77, 01.12.2014

Ali Osman Solak

Öz

Bu çalışmada, şehirler arası yolcu taşımacılığından önemli pay alan, otobüs ile şehirler arası tarifeli yolcu taşımacılığı sektörünün rekabet düzeyi ele alınmıştır. Sektörün genelinde 340 firmanın taşımacılık yapmasından dolayı, piyasa davranışlarını belirleyecek ölçüde bir yoğunlaşma bulunmamakta ve sektör genel olarak rekabetçi bir yapı arz etmektedir. Coğrafi pazarlar diyebileceğimiz taşıma hatları ise oligopolistik yapı özelliği göstermektedir. Ancak, bu oligopolistik yapı içinde faaliyet gösteren teşebbüsler tekelci davranışta bulunamamaktadır. Bu durum, pazardaki potansiyel ve intermodal rekabet baskısından kaynaklanmaktadır. Nitekim rekabet otoritesi olan Rekabet Kurulu da sektöre ilişkin kararlarında bu hususa dikkat çekmiştir

Anahtar Kelimeler

Karayolu ile Yolcu Taşımacılığı, Oligopol Piyasalar, Potansiyel Rekabet, İntermodal Rekabet, Rekabet Düzeyi

COMPETITION DEGREE OF TURKEY INTERCITY SCHEDULED PASSENGER BUS TRANSPORT SECTOR

Öz

In this study, competition degree of intercity scheduled passenger bus transport sector, which has a significant share of intercity passenger transportation, is discussed. There are 340 firms operating in the whole sector. That’s why there is no sufficient concentration to determine market behavior, and in general, the industry has a competitive structure. Transport lines/geographic markets have an oligopolistic structure. However, the firms operating in the oligopolistic structure cannot act as monopolistic firms. This situation is due to the potential and intermodal competitive pressures in the market. Competition Board has also drawn attention to this matter in its decisions concerning the sector

Anahtar Kelimeler

Road Passenger Transport, Oligopoly Markets, Potential Competition, Intermodal Competition, Degree of Competition

Kaynakça

• ATİYAS, İ. (2000), “Rekabet Politikasının İktisadi Temelleri Üzerine Düşünceler”
• Rekabet Dergisi, No: 1(1), s.24-45.
• AYDIN, T. (2011), “Kara Ulaştırması ve Karayolları”, Rekabet Kurumu (der.)
• Ulaştırma Sektöründe Serbestleştirme, Rekabet ve Rekabet Hukuku Sempozyumu
• Kitabı içinde, s.47-69.
• BAUMOL, W.J. (1982), “Contestable Markets: An Uprising in the Theory of
• Industry Structure”, The American Economic Review, No: 72(1), s.1-15.
• BAUMOL, W.J. ve R.D. WILLIG (1981), “Fixed Costs, Sunk Costs, Entry
• Barriers and Sustainability of Monopoly”, The Qarterly Journal of Economics
• No: 96(3), s.405-431.
• DAVUT, L. (1996), “Yarışılabilir Piyasalar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi
• No: 51(1), s.123-133.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2006), 9. Kalkınma Planı - Karayolu Ulaşımı
• Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT, Ankara.
• ERDOĞAN, M. (2011), “Kara Ulaştırması ve Karayolları”, Rekabet Kurumu
• (der.), Ulaştırma Sektöründe Serbestleştirme, Rekabet ve Rekabet Hukuku
• Sempozyumu Kitabı içinde, s.71-74.
• FRAVEL, F.D., H. TAUCHEN ve G. GILBERT (1982), “Regulatory Policy and
• Economies of Scale in the U.S. Intercity Bus Industry”, Transportation, No: 11(2), s.173-187.
• FREY, B.S. ve F. SCHNEIDER (2000), “Informal and Underground Economy”
• O. Ashenfelter (der.), International Encyclopedia of Social and Behavioral
• Science içinde, Bd. 12 Economics, Elsevier Science Publishing Company
• Amsterdam, s.7441-7446.
• GÜNDÜZ, R. (2011), “Karayolu Taşımacılığı ve Rekabet: Yanılsama ve
• Gerçekler”, Rekabet Kurumu (der.), Ulaştırma Sektöründe Serbestleştirme
• Rekabet ve Rekabet Hukuku Sempozyumu Kitabı içinde, s.75-90.
• İTÜ Ulaştırma ve Ulaşım Araçları Uygulama Araştırma Merkezi (2005)
• Ulaştırma Ana Planı Stratejisi Sonuç Raporu, İstanbul Teknik Üniversitesi
• tarafından Ulaştırma Bakanlığı için hazırlanmış rapor, İTÜ Ulaştırma ve Ulaşım
• Araçları Uygulama Araştırma Merkezi, İstanbul.
• OECD (2001), Competition Issues in Road Transport, OECD, Paris.
• PALMADE, V. ve A. ANAYIOTOS (2005), “Rising Informality”, Public Policy
• for the Private Sector, Note No: 298, The World Bank.
• SVORNY, S. (2000), “Licensing, Market Entry Regulation”, B. Bouckaert ve G.
• De Geest (der.), Encyclopedia of Law and Economics Volume III içinde, Edward
• Elgar, Cheltenham, s.296-328.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) (2014), 2009-2013 İstatistik
• Yıllığı, TCDD, Ankara.
• Ulaştırma Bakanlığı (2009), Ulaştırma Bakanlığı Stratejik Planı 2009-2013
• Ulaştırma Bakanlığı, Ankara.
• Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (2013), 11. Ulaştırma, Denizcilik
• ve Haberleşme Şurası Karayolu Çalışma Grubu Raporu, UDH Bakanlığı, Ankara.
• US, V. (2005), “Kayıtdışı Ekonomi”, İktisat İşletme ve Finans, No: 20(230), s.95- 109.
• VICKERS, J. (1995), “Concepts of Competition”, Oxford Economic Papers, No: 47(1), s.1-23.
• YILDIRIM, K., R. EŞKİNAT, A. KABASAKAL ve M. ERDOĞAN (2009)
• Endüstriyel Ekonomi, Ekin Basım Yayım Dağıtım. İnternet Kaynakları
• http://www.kugm.gov.tr, Erişim Tarihi: 06.08.2014.
• http://www.tcdd.gov.tr, Erişim Tarihi: 28.07.2014.
• http://www.ubak.gov.tr, Erişim tarihi: 12.11.2014. Mevzuat
• sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, 19.7.2003 tarih ve 25173 sayılı Resmi Gazete.
• Karayolu Taşıma Yönetmeliği, 11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete.
• Rekabet Kurulu Kararları
• Çalışma kapsamında, Rekabet Kurulunun -tesis edilmesinden bugüne- otobüs ile
• yolcu taşımacılığı sektörüne ilişkin kararlarının tamamı (toplam 98 karar) gözden
• geçirilmiştir. Bu kararlara ekteki Tablo 6’da yer verilmiştir.