REKABET DÜZENLEMELERİ NE KADAR ETKİLİ? SU YATAĞI ETKİSİ VE TÜRKİYE İNCELEMESİ

Yıl 2012, Sayı: 50, 95 - 146, 01.06.2012

Ayhan Tözer Müberra Güngör

Öz

Telekomünikasyon piyasaları şebeke ekonomileri özelliği göstermeleri nedeniyle en fazla düzenlemeye tabi tutulan pazarların başında gelmektedir. Bu piyasaların en önemlilerinden biri olan mobil iletişim hizmetleri pazarı1 da hem öncül ex ante hem de ardıl ex post düzenlemelere tabi tutularak, buradaki rekabet seviyesinin artırılması hedeflenmektedir. Söz konusu öncül düzenlemeler arasında ise mobil numara taşınabilirliği, çağrı sonlandırma ücretlerinin maliyet bazlı belirlenmesi gibi bir takım yöntemler yer almaktadır. Bu çalışma kapsamında mobil çağrı sonlandırma ücretleri düzenlemesinin, bu düzenlemeye tabi işletmeciler üzerindeki etkisi birçok açıdan incelenmiştir. Su yatağı etkisi adı da verilen ve düzenlemeye tabi olan işletmecilerin, kendilerine getirilen sınırlamalara karşı geliştirdikleri stratejileri konu alan husus; teori ve ülke örnekleriyle ele alınarak, Türkiye pazarındaki durum ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmadaki temel bulguyu ise diğer ülkelerde olduğu gibi, Türkiye piyasasında da işletmecilerin kendilerine kısıt olarak verilen çağrı sonlandırma ücretleri karşısında yeni tarife yapıları ve abone profili düzeyinde farklılaştırmalar gibi yöntemleri kullanarak, gelir seviyelerini koruma güdüsü içerisinde hareket ettikleri çıkarımı oluşturmaktadır. Başka bir ifadeyle, mobil telekomünikasyon hizmetleri pazarında yapılan düzenlemelerin rekabeti ve tüketici refahını artırdığı ancak mobil arabağlantı ücretlerindeki düşüşlerin aynı oranda son kullanıcı ücretlerine yansımadığı, operatörlerin yeni hizmetler ve pazarlama stratejileriyle abone başı gelir seviyelerini artırdığı tespitleri ışığında su yatağı etkisinin de görüldüğü sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mobil Telekomünikasyon Hizmetleri Piyasası, Öncül Düzenlemeler, Çağrı Sonlandırma Ücretleri, Su Yatağı Etkisi, Şebeke İçi ve Dışı Tarifeler

HOW EFFECTIVE ARE COMPETITION REGULATIONS? WATERBED EFFECT AND EVALUATION OF TURKEY’S CASE

Öz

Telecommunications sector is among the most regulated markets due to their network economics structure. As one of the most important segment of this sector, mobile communications services are also subject to both ex ante and ex post regulations to increase competition in this market. In this regard, mobile number portability and determination of mobile call termination rates can be shown as an example of ex ante regulatory methods. In this study, the effect of mobile call termination tariff regulation on the related firms is analysed from several aspects. Firm’s strategies to restrictions imposed on them, also known as waterbed effect are evaluated by looking into both theoretical approaches and empirical studies. Afterwards, the situation and the extent of this effect is analysed within the context of Turkish mobile market. Main conclusion of the article is that, as found in other countries, operators in this market also try to sustain their revenue levels by devising different tariff structures and differentiations among customer segments in response to mobile call termination rate regulations imposed on them as a constraint. In other words, it is concluded that regulations in mobile telecommunication service sector has increased the level of competition and consumer welfare but it can be said that there exists some level of water-bed effect due to the fact that the decrease in the mobile termination rates are not reflected to consumer prices in the same degree and operators are able to increase their average revenue per user by devising new services and marketing strategies

Anahtar Kelimeler

Mobil Telecommunications Services Market, Ex-ante Regulations, Mobile Termination Rates, Waterbed Effect, On-net and Off-net Tariff

Kaynakça

• AB (2010), “Progress Report on the Single European Electronic
• Communications Market” (15. İzleme Raporu), http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/doc/implementation_enf orcement/annualreports/15threport/15report_part2.pdf, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• BARANES E., L. BENZONI ve C.H. VUONG (2008), “Revisting the Waterbed
• Effects accross Europe’s Mobile Markets”, Tera Consultants, http://www.teraconsultants.fr/assets/publications/PDF/2008-Nov-Revisiting_ waterbed_effects_across_Europe_s_mobile_markets-Baranes-Benzoni
• Vuong.pdf, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• BTK (2005), İlgili Piyasa ve Etkin Piyasa Gücü Kavramları, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu.
• BTK (2008a), “2008 Faaliyet Raporu”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, http://www.tk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/raporlar/faaliyet_raporlari/ index.php, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• BTK (2008b), “Piyasa Analizi Çalışmaları, Mobil Çağrı Sonlandırma Piyasası
• Kamuoyu Görüşü Alınmasına İlişkin Doküman”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, http:// www.tk.gov.tr/ elektronik_haberlesme_sektoru/sektorel_rekabet /piyasaanalizleri/dosyalar/mcs.pdf, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• BTK (2009a), “2009 Faaliyet Raporu”, http://www.tk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/raporlar/faaliyet_raporlari/ index.php, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• BTK (2009b), “Mobil Çağrı Sonlandırma Piyasası, Kamuoyu Görüşlerini İçeren
• Dokümanı”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, http://www.tk.gov.tr/elektronik_haberlesme_sektoru/sektorel_rekabet/piyasaana lizleri/dosyalar/mobilcagrisonlandirmapazari.pdf, Erişim Tarihi: 5.12.2011.
• BTK (2010), “Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü, Üç Aylık Pazar Verileri
• Raporu, 2009 4. Çeyrek”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, http://www.tk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/pazar_verileri/pazar_verileri. php, Erişim Tarihi: 05.12.2011.
• BTK (2011a), “Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü, Üç Aylık Pazar
• Verileri Raporu, 2011 4. Çeyrek”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, http://www.tk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/pazar_verileri/pazar_verileri. php, Erişim Tarihi: 13.03.2012.
• BTK (2011b), “Numara Taşınabilirliği Bilgi Sitesi”, Bilgi Teknolojileri ve