SOSYAL BİLGİLER 4-5. SINIF PROGRAMI VE DERS KİTAPLARININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 1, 61 - 73, 01.01.2016

Ayşe Mentiş Taş Tuğba Cevriye Özkaral

Öz

Günümüzde yaşamın hemen her alanında sürdürülebilirlik bir amaç veya ilke olarak karşımıza çıkmaktadır. Sürdürülebilirlik anlayışının bireyler tarafından benimsenmesi ve içselleştirilmesi önem taşımaktadır. Bu anlayışın bireylere kazandırılması konusunda sosyal bilgiler vb. derslere büyük görevler düşmektedir. Farklı ülkelerin sosyal bilgiler kapsamındaki öğretim programları incelendiğinde; doğal kaynakların kullanımı ve sürdürülebilirlik konusuna geniş bir yer verdikleri görülmektedir. Bu bağlamda ülkemizde yürürlükte olan Sosyal Bilgiler 4-5.sınıf programı ve ders kitaplarının bu kavram açısından ele alınıp incelenmesi önem taşımaktadır. Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı, Sosyal Bilgiler 4-5.sınıf programı ve ders kitaplarını sürdürülebilirlik kavramı açısından değerlendirmek ve bir durum tespiti yapabilmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Sosyal Bilgiler 4-5.sınıf Programı, Sosyal Bilgiler-4 Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı MEB Yayınları ve Sosyal Bilgiler-5 Öğrenci Ders ve Çalışma Kitabı MEB Yayınları oluşturmaktadır. Veriler “doküman incelemesi” yöntemiyle elde edilmiştir. Dokümanlar bilgisayar ve internet kullanılarak elektronik bir formatta elde edilmiştir. Dokümanlara Milli Eğitim Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden ulaşılmıştır. Verilerin analizinde, bir nitel araştırma tekniği olan betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Veriler araştırma sorularının ortaya koyduğu temalara göre düzenlenmiştir. Özellikle sürdürülebilirlik kavramının ekonomi, toplum, çevre ve kültür boyutları üzerinde durulmuştur. Araştırmada elde edilen bulgulara dayanılarak şu sonuçlara ulaşılmıştır: Sosyal Bilgiler 4-5. sınıf programı ile ders ve öğrenci çalışma kitaplarında doğrudan sürdürülebilirlik kavramına yer verilmemiştir ancak dolaylı olarak bu kavrama ilişkin ögelere yer verildiği söylenebilir

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, sürdürülebilirlik, ders kitapları, program

EXAMINING THE SOCIAL STUDIES CURRICULA AND TEXTBOOKS FOR GRADES 4 AND 5 IN TERMS OF THE CONCEPT OF SUSTAINABILITY

Öz

Nowadays, we encounter the concept of sustainability as an objective or a principle in almost every field of life. It is important for individuals to adopt and internalize the understanding of sustainability. The course of Social Studies and such courses have significant responsibility in giving individuals the insight of sustainability. Examining the curricula for Social Studies of various countries, it is observed that they give great importance to the use of natural resources, and sustainability. Within this context, it is important to examine the current Social Studies curricula and textbooks for grades 4 and 5 in terms of this concept. From this point of view, the purpose of this study is to assess the Social Studies curricula and textbooks for grades 4 and 5 in terms of the concept of sustainability, and to identify the current case. In the study, qualitative research method was used. The study group was composed of the Social Studies Curricula for Grades 4 and 5, Social Studies–4 Coursebook and Workbook Ministry of National Education Publications , and Social Studies-5 Coursebook and Workbook Ministry of National Education Publications . The data were obtained through the method of ‘’document review.’’ The documents were obtained in a digital format through using computer and the Internet. The documents were obtained via the official website of the Ministry of National Education. In analyzing the data, the descriptive analysis method, one of the qualitative research techniques, was used. The data were organized by the themes suggested by the research questions. Particularly, the economic, social, environmental and cultural aspects of the concept of sustainability were emphasized. These conclusions were reached through the data obtained in the study: the concept of sustainability was not directly addressed in the Social Studies curricula and coursebooks and workbooks for grades 4 and 5, but it could be suggested that there were some elements regarding this concept indirectly

Anahtar Kelimeler

Social studies, sustainabilitiy, textbooks, curricula

Kaynakça

• AUSTRALIAN CURRICULUM ASSESSMENT AND REPORTING AUTHORITY (ACARA) (2013). The Australian Curriculum Geography, Australian.http://www.acara.edu.au/curriculum/learning_areas/learning_ar eas.html 09.12.2013 tarihinde erişilmiştir.
• BAŞ, T. & AKTURAN, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• BAŞOL, S. , ÜNAL, F. , AZER, H. , YILDIZ, A. & EVİRGEN, Ö. F. (2014a). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 5.Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• BAŞOL, S. , ÜNAL, F. , AZER, H. , YILDIZ, A. & EVİRGEN, Ö. F. (2014b). İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğrenci Çalışma Kitabı 5. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• KAYA, M. F. & TOMAL, N. (2011). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Sürdürülebilir Kalkınma Eğitimi Açısından İncelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 49-65.
• KAYA, M. , DAĞ, Ö. , KOÇAK, E. & ÜNAL, M. (2014). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı 4. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MERRIAM, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Selahattin Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel.
• MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI (2004). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı, 4-5.Sınıflar. http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretimprogramlari/icerik/72 25.02.2013 tarihinde erişilmiştir.
• MINISTRY OF EDUCATION AND CULTURE FINLAND (2004). National Core Curriculum for Basic Education Social Studies 7-9. Finland. http://www.minedu.fi/OPM/Koulutus/perusopetus/?lang=en 09.12.2013 tarihinde erişilmiştir.
• MINISTRY OF EDUCATION ONTARIO (2013). The Ontario Curriculum Social Studies Grades 1 to 6 History and Geography Grades 7 and 8, Ontario. http://www.edu.gov.on.ca/eng/curriculum/elementary/sshg.html 09.12.2013 tarihinde erişilmiştir.
• ÖZMEHMET, E. (2008). Dünyada ve Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları. Journal of Yaşar University. 12 (3),1853-1876.
• PATTON, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörleri: M. Bütün & S.B. Demir.) Ankara: Pegem Akademi.
• REPORT OF THE WORLD COMMISSION ON ENVIRONMENT AND DEVELOPMENT: OUR COMMON FUTURE (1987). http://www.undocuments.net/our-common-future.pdf. 5 Ekim 2015 tarihinde erişilmiştir.
• REPUBLIC OF ESTONIA MINISTER OF EDUCATION AND RESEARCH (2011). National Curriculum for Basic Schools Social Studies, Estonia. https://www.hm.ee/en/national-curricula 11.12.2013 tarihinde erişilmiştir.
• TANRIVERDİ, B. (2009). Sürdürülebilir Çevre Eğitimi Açısından İlköğretim Programlarının Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34 (151), 89-103.
• THE CURRICULUM DEVELOPMENT COUNCIL HONG KONG (2011). Personal, Social & Humanities Education Key Learning Area Geography Curriculum Guide (Secondary 1-3), Hong Kong. http://www.edb.gov.hk/en/curriculumdevelopment/kla/pshe/curriculumdocuments 11.10.2014 tarihinde erişilmiştir.
• TÜRER, B. (2010). Fen Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Kalkınma Farkındalıklarının Belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• YILDIRIM, A. & ŞİMŞEK, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.