TÜRKÇE VE SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA YER ALAN DESTANLARIN SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 171 - 185, 01.01.2017

Neslihan Karakuş Ahmet Alparslan Vildan Özaydın

Öz

Kültürel mirasın aktarımında, millî bilincin uyandırılmasında, millî birlik ve beraberliğin oluşturulmasında, milletlerin tanıtılması ve yaşatılmasında önemli rol üstlenmiş olan destanlar Türkçe ve Sosyal Bilgiler öğretiminde kullanılması gereken edebî metin türlerinden biridir. Bu çalışmada Türkçe ve Sosyal Bilgiler derslerinde destan türünün kullanımının önemi üzerinde durulmuş, Türkçe ve Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan destanlar söz varlığı bakımından incelenmiştir. 2016 – 2017 yılları arasında okullarda okutulan Türkçe ve Sosyal Bilgiler Ders kitaplarında yer alan destan türündeki metinlerin; deyim, birleşik fiil, ikileme, mecaz, terim, atasözü/özlü söz, yansıma sözcük, kalıp söz ve özel isim olmak üzere taşıdıkları söz varlığı ögeleri belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden Araştırma sonucunda ders kitabındaki destanların hem çeşitliliği hem de söz varlığı ögeleri bakımından yeterli olmadığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türkçe ve Sosyal Bilgiler ders kitabı Destan Söz varlığı

EPICS IN TURKISH AND SOCIAL STUDIES COURSE BOOKS INVESTIGATION OF VOCABULARY

Öz

The epics that played an important role in the transfer of cultural heritage, the awakening of national consciousness, the formation of national unity and solidarity, the promotion and maintenance of nations, are among the literary text sthat should be used teaching Turkish and Social Science. This study focuses on the importance of the use of the epics in Turkish and Social Science lessons and examines epics in Turkish and Social Science textbooks. Between 2016 and 2017, thetype of epics texts that are in the Turkish and Social Science textbooks, verbal items that they carry are identified and evaluated, such as idioms, compound verbs, doublings, metaphors, terms, proverbs, reflection words, pattern words and special names. Qualitative research method document review technique was used in the study

Anahtar Kelimeler

Turkish and Social textbook Epic Promise

Kaynakça

• Aksan, D. (2002). Ana Dilimizin Söz Denizinde. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aksan, D. (2006). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Apaydın, N. (2010). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. Marmara Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Banarlı, N. S. (1997). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: MEB.
• Beldağ, A. & Aktaş, E. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebî Eser Kullanımı: Nitel Bir
• Çalışma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 18-2.
• Çeçen, M. A. & Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Millî Eğitim.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk Dünyası Epik Destan Geleneği. 1. Baskı. Ankara: Akçağ.
• Deniz, K. (Edt.) (2016). İlköğretim Türkçe 7 Ders Kitabı. Ankara: MEB.
• Gül, M. & Köktürk, M. (2013). İlköğretim Türkçe 8 Ders Kitabı. Ankara: Yıldırım Yayınları.
• Gökçe, B. (2014). Türkçe Ders Kitaplarındaki “Toplum Hayatı” Temalı Metinlerin Söz Varlığı Açısından Değerlendirilmesi.
• Hengirmen, M. (2003). Ana Dil Bilincinin Geliştirilmesi.
• M. Safran (Edt.) (2009). Sosyal Bilgiler Öğretimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Karakuş, N. (2012). Türkçe Öğretiminde Kaynak Metin Kullanımı. Ankara: Pegem Akademi.
• Karakuş, N. & Baki Y. (2015). Keloğlan Çizgi Filminin Kalıplaşmış Dil Birimleri Yönünden Değerlendirilmesi.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayımcılık.
• Kaymakçı, S. (2013). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Sözlü ve Yazılı Edebî Türlerin Kullanım Durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230-255.
• Kurudayıoğlu, M., Tüzel, S. & Güneş, S. (2009). İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Etkinliklerin Temel Beceriler Açısından İncelenmesi.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7, 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2015). İlköğretim Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2017). Türkçe Dersi (1-8. Sınıflar) Taslak Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Onan, B. (2009). Türkçenin Ana Dili Olarak Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Türkçe Öğretimi El Kitabı İstanbul: Pegem Akademi.
• Özbay, M. & Melanlıoğlu, D. (2009). Türkçe Eğitiminde Deyimlerin Öğretme Öğrenme Süreci Bakımından Değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, sy. 181, s. 8-63.
• Özbay, M. (2003). Türkçe Öğretiminde Hedef-Araç ilişkisinin Ders Kitabı Örneğinde Değerlendirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. XIII. 59-69.
• Şahingöz, E. (2011). Lise Onuncu Sınıflardaki Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi İçinde Destan Öğretiminin Yeri. Yüksek Lisans Tezi.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, A. (2009). Sosyal bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebî ürünler. Ankara: Pegem Akademi.
• TDK. (2005). Büyük Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 10. Baskı.
• TDK. (2011). Büyük Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 11. Baskı.
• Tekten, Z. (2015). İlköğretim Sosyal Bilgiler 6 Ders Kitabı. Ankara: Yakın Çağ Yayınları.
• Türkmen, T. (2015). Ortaöğretim 10. Sınıf Türk Edebiyatı Ders Kitabında Yer Alan Destan Metinlerinin Çoklu Zekâ Kuramı Çerçevesinde İncelenmesi.
• Ülper, H. (2011). Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Yalçın, K. S. & Özek, F. (2006). Söz Varlığının Temel Dil Becerilerinin ve Akademik Disiplinlerin Kazanımına Olan Etkileri. Millî Eğitim Dergisi, sy. 171, s. 130-138.