REFİK HALİT KARAY’IN ‘İSTANBUL’UN BİR YÜZÜ’ ROMANINDA YAPI

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 1, 266 - 292, 01.01.2017

Veysel Şahin

Öz

Edebiyatımızda asıl şöhretini hikâye yazarak kazanan Refik Halit Karay, Türkçeyi eserlerinde oldukça sağlam bir şekilde kullanır. Refik Halit Karay’ın, 1920 yılında ‘İstanbul’un İç Yüzü’ adıyla yayınlanan romanı, 1939’da ‘İstanbul’un Bir Yüzü’ ismiyle yayımlanır. ‘İstanbul’un Bir Yüzü’ romanında dış yapı unsurları; “eserin kimliği ve isimden içeriğe” adlı iki ana unsurdan meydana gelir. Romanın iç yapı unsurları eserin dramatik ve entrik kurgusunu şekillendiren ana unsurlardır. İç yapı unsurları; “bakış açısı, olay örgüsü, mekân, zaman, kişiler dünyası” adlı ana unsurdan meydana gelir. İstanbul’un Bir Yüzü’ romanı, kahraman bakış açısıyla kurgulanır. Kahraman anlatıcı İsmet, sınırlı görüş açısıyla kendi hayat döngüsünü anlatır. ‘İstanbul’un Bir Yüzü’ roman, günlük tarzında yazılmış bir eserdir. Romanın iç yapı unsuru olan olay örgüsü helozonik yapıdadır. Romanda olayların İsmet’in anı defterinden okuyucuya aktarılması, anlatma zamanı ile olay zamanı arasındaki mesafeyi gösterir. İstanbul’un Bir Yüzü’ romanı, akronik bir zaman kurgusuna sahiptir. Romanda iç yapı unsuru olan çevresel mekânlar yüzeysel verilir Algısal mekânlar ise romanda kişilerin kimliklerinin yansıdığı yerlerdir

Anahtar Kelimeler

Refik Halit Karay İstanbul’un Bir Yüzü Bakış açısı Olay örgüsü Mekân ve kişiler

THE STRUCTURE İN REFİK HALİT KARAY’S NOVEL ‘İSTANBUL’UN BİR YÜZÜ’

Öz

Refik Halit Karay, whose chief fame rests on his stories, uses Turkish language quite effectively in his literary works. His novel formerly named as “Inner Face of Istanbul and published in 1920 was reissued under the name of “One Face of Istanbul” in 1939. The exterior elements of the novel “One Face of Istanbul” consists of two main constituents being the identity of the work and associations between the title and the content. Interior elements are “point of view, plot, space, time and world of people” shaping the dramatic and intriguing fiction of the work. The novel “One Face of Istanbul” has been fictionalized through hero point of view. The hero narrator, Ismet, narrates his own life cycle from his restricted point of view. The novel is written in the form of a diary. Plot which is among the interior elements of the novel is of spiralstructure. That the events in the novel are narrated through Ismet’s diary indicates the distance between the narration time and event time. The novel “One Face of Istanbul” has an achronic time frame. The environmentalpaces are presented superficially, and the perceived spaces are the places where the personality of the characters is reflected.

Anahtar Kelimeler

Refik Halit Karay İstanbul’un Bir Yüzü Point of view Plot Settings and characters

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2000). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yay.
• Aktaş, Ş. (2004). Refik Halit Karay. Ankara: Akçağ Yay.
• Akyüz, K. (1996). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Arslan, F. (2013). Hayat Arası Öyküler ya da Umran Nazif Yiğiter. Erzurum: Salkımsöğüt Yay.
• Ateş, N. (2014). Refik Halit Karay’ın Romanlarının Yapısal ve Tematik İncelemesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisan. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Banarlı, N. S. (1971). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. C.2. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Batlaş, & Batlaş A. (2004). Beden Dili. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bolat, S. (2003). Öykü Teknikleri- Yaratıcı Yazma Dersleri. İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Bourneur, R. & Quellet, R.(1989). Roman Dünyası ve İncelemesi. (H. Gümüş, çev.). Ankara: KB.Y.
• Çetişli, İ. (2003). Metinler Tarihine Giriş Roman-Hikâye. Isparta: Kardelen Kitabevi.
• Ekiz, O. N. (1984). Refik Halit Karay (Hayatı ve Eserleri). İstanbul: Gökşin Yay.
• Elias, N. (2000). Zamanın Üzerine. (V. Ataman, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Fethi, N. 1(999). XX. Yüzyıldan Kalanlar, İstanbul’un Bir Yüzü. Cumhuriyet Kitap Sayısı. S. 473. s.3.
• Forster, E.M. (2001). Roman Sanatı. (Ü. Aytür, çev.). İstanbul: Adam Yay.
• Fromm, E. (1985). İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri II. (Ş. Alpagut, çev.). İstanbul: Panel Yay.
• Gökeri, A.İ. (1979). Arketipe Dayanan Yeni Bir İnceleme Yönteminin Tanıtılarak İngiliz ve Türk Edebiyatında Romans ve Epik Niteliğinde Yapıtlara Uygulanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gündüz, O. (2003). Düş ile Gerçek Arasında- Oktay Akbal’ın Öykücülüğü. Ankara: Akçağ Yay.
• Gündüz, O. (2006). II. Meşrutiyet ‘ten Cumhuriyet’e Türk Romanında Yeni Açılımlar. Türkiyat Araştırmaları Araştırma Dergisi. C.4. S.. s. 101-164
• Kabaklı, A. (1995). Türk Edebiyatı. C. III. İstanbul: Türk Edebiyatı Yay.
• Karay, R. H. (2015). İstanbul’un Bir Yüzü. İstanbul: İnkılâp Yay.
• Kırmız, B. (2014). Savaşın İzinde Roman Türk ve Alman Romanlarında Savaş Gerçeği. Ankara: Grafiker Yay.
• Koç, Murat (2001). Refik Halit Karay’ın Eserlerinde II. Meşrutiyet ve “İttihat ve Terakki. TÜBAR. XXX. s. 209- 232. Güz.
• Korkmaz, R. (1997). Sabahattin Ali İnsan ve Eser. İstanbul: Y.K.Y.
• Korkmaz, R. (2007). Romanda Mekânın Poetiği. (Edt. A. Külahlıoğlu İslam vd.) Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen’e Armağan. S.399-415 Ankara.
• Özgül, M. K. (1984). Sami Paşazade Sezâî’nin Küçük Şeylerinde Fiktif Yapı. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Stevick, P. (2004). Romanın Teorisi. (S. Kantarcıoğlu, çev.). Ankara: Akçağ Yay.
• Timur, K. (2004). İstanbul'un İç Yüzü” ve “Üç İstanbul” Romanlarından İnsan Manzaraları. İlmi Araştırmalar. S. 18. s.103-122.
• Tuncer, H. (1994). Meşrutiyet Devri Türk Edebiyatı. İzmir: Akademi Kitabevi.
• Ünal, Y. (2013). Refik Halit Karay, Kirpi’nin Dedikleri. Tarih Araştırmaları Dergisi. C. 32. S. 53.s 337-342. Ankara.
• Vural, M. K. (2016). Savaş Yıllarında Millî Bir Burjuvazi Oluşturma Çabası Olarak “Harp Zenginleri” ve Buna Yönelik Eleştiriler. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. C. XVI/32. s. 109-131.
• Yardım, M. N. (2002). Refik Halit Karay (Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Eserlerinden Seçmeler). İstanbul: Hikmet Neşriyat.