20. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti'nin Kızamık İle Mücadelesi 1900-1908

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 166 - 175, 01.01.2017

Cihat Tanış

Öz

Hastalıklar, kısa zamanda insanların büyük bir kısmına bulaştıkları takdirde salgın halini alırlar. Genelde kış aylarında ortaya çıkan, ateşli bir hastalık olan kızamık da salgına neden olabilir. Solunum yoluyla yayılır. Tarih boyunca belli aralıklarla kısa süreli salgınlara yol açmıştır. İlk belirtiler halsizlik ve ateştir. Daha sonra gözlerde kızarıklık, öksürük, burun akıntısı görülür. Kısa süre içerisinde hastanın cildinde kırmızı döküntüler belirir. Dikkat edilmediği takdirde orta kulak iltihabı, zatürre ve beyin iltihabı gibi ciddi hastalıklara neden olabilir. Bu durumda ölümcül olma olasılığı yükselir.Tarih boyunca toplumların en büyük korkularından birisi kitlesel ölümlere sebep olan salgın hastalıklar olmuştur. Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altındaki topraklarda her dönem olduğu gibi 19 ve 20. yüzyıllarda da salgınlar görülmüş ve devleti sosyo-ekonomik olarak etkilemiştir. Bu hastalıklar zaman zaman çok sayıda insanın ölümüne yol açmıştır. Kızamık hastalığı diğerleri kadar ölümcül olmasa da salgınların en çok rastlanılanlarından birisidir. 1900-1908 yılları arasında birçok kızamık vakasıyla karşılaşılmıştır. Salgınlar daha çok okullardaki çocuklar arasında görülmüştür. Hastalığa karşı alınan tedbirler ise genelde dezenfekte işlemleri ve okulları tatil etmek gibi temel önlemler olmuştur

Anahtar Kelimeler

Kızamık Salgın Hastalık Osmanlı Devleti Dezenfekte

The Fight Against Measles in The Ottoman Empire in The Early 20th Century 1900-1908

Öz

A disease is called epidemic when it infects the majority of creatures in the environment in a short time. Measles is such a contagious disease, appearing in people generally in the end of winter and the spring, symptomatically with fever and skin eruption. It spreads through the air by breathing. It has reached epidemic proportions transiently at certain intervals throughout history. Initial signs are malaise, unease, and fever, followed by inflamed eye, dry cough, runny nose, and rarely arthralgia. One week after symptoms begin, a rash breaks out. Measles can cause serious diseases like otitis media, pneumonia, and encephalitis. It can lead to death eventually in such cases. Virulent infectious diseases historically have been a source of fear in societies Epidemic diseases were also observed in the territories under the rule of the Ottoman Empire in every era and these diseases deeply affected the socio-economical structure of the empire. Several cases of epidemics were reported during the 19. and 20. centuries in the Ottoman Empire, causing the death of many people. Measles was among the most encountered epidemics. Several cases of measles broke out between 1900 and 1908, mostly among school-age children. Countermeasures to the epidemic included basic prevention methods such as disinfecting and closing schools temporarily.

Anahtar Kelimeler

Measles Epidemic Disease Ottoman State Disinfection

Kaynakça

• DH.MKT: Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi.
• DH.TMIK.M: Dahiliye Nezâreti Tesrî-i Muamelât.
• DH.ŞFR: Dahiliye Nezareti Şifre Evrakı.
• MF.MKT: Maarif Nezareti Mektubi Kalemi.
• Y..PRK.ASK: Yıldız Perakende Evrak Askeri Maruzat.
• TFR.I..SL.: Rumeli Müfettişliği Selanik Evrakı.
• Çalık, R. & Tepekaya M., (2006), “Birinci Dünya Savaşı Esnasında Anadolu’daki Salgın Hastalıklar ve Ermeniler”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 16, s. 205-228. Gül, A., (2009), “XIX. Yüzyıl Erzincan Kazasında Salgın Hastalıklar (Kolera, Frengi, Çiçek, Kızamık)”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 41, s. 239-270.Karaman, H., (2004), “Bir Biyografi Denemesi: Ebu Bekir er-Razi”, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 6, s.101-128.
• Kardaş, T., (2010), XIX. Yüzyılda Kafkasya’da Salgın Hastalıklar ve Karantina Önlemleri (1800- ), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, O., (2004), Genel Hatlarıyla Dünyada ve Osmanlı Devleti’nde Salgın Hastalıklar, Elazığ:
• Fırat Üniversitesi Rektörlüğü Orta-Doğu Araştırmaları Yayınları. Kumaş, N., (2011), “Bursa’da Kolera Salgını ve Alınan Karantina önlemleri (1890-1895)”,
• U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 12, S. 21, s. 213-241. Sarıköse Turhan, S., (2013), XIX. Yüzyılda Çukurova’da Doğal Afetler ve Salgın Hastalıklar,
• Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğuz, S., (2012), “1895 Tarsus Kolera Salgını”, History Studies, Prof.Dr. Enver Konukçu Armağanı, s.437-448.