Mühendislik, Bilim ve Eğitim Tarihimizin Önemli İsimlerinden Mehmed Refik Fenmen

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 264 - 277, 01.01.2017

Eyüp Erdoğan

Öz

Darülfünun’da kız ve erkek öğrencilere ilk kez aynı salonda ders veren Mehmet Refik mühendislik, bilim ve eğitim tarihimizin önemli isimlerindendir. Osmanlının ilk elektrik yüksek mühendislerinden olan Mehmet Refik, eğitimcilik ve yöneticilik yaşamını ülkemizde mühendisliğin meslek olarak tanınıp sevilmesine adamış örnek bir aydındır. Yönetimde özgür disiplin tarzını benimsemiş ve uygulamış, okul yönetimine öğrenciyi de katmış çağdaş bir eğitimcidir. Öğrenciler, kendi aralarında, spordan dans yarışmalarına kadar birçok alanda örgütlenmişlerdir. Zonguldak Kömür İşletmesi Umum Müdürlüğü yapmış, işletmeyi kısa zamanda modern hale getirmiş, yanı sıra Zonguldak Maden Yüksek Mühendis Mektebi’nde müdürlük ve profesörlük yapmıştır. 1932 yılında İstanbul Mıntıkası Sanayi Müdürlüğü’ne, 1934 yılında İktisat Bakanlığı’na bağlı elektrifikasyon bürosu üyeliğine getirilmiş, Türkiye’de elektrifikasyonun temellerini atmış, Elektrik Etüd İşleri İdaresi gibi kurumlara önderlik etmiştir. 1934’te “Fenmen” soyadını almış, 1943-46 yılları arasında Kocaeli Milletvekili olarak Büyük Millet Meclisi’nde görev yapmış, 1946’dan sonra Etibank Yönetim Kurulu Üyeliği yapmış, emekli olduktan sonra da il ve ilçelerin elektrik projelerini yapmıştır

Anahtar Kelimeler

Mehmet Refik Fenmen Eğitim Tarihi Elektrik Tarihi Mühendislik Tarihi

Mehmed Refik Fenmen , A Significant Figure in the History of Engineering, Science and Education in Turkey

Öz

Mehmet Refik who gave lectures to both female and male students in the same hall at the Darülfünun University for the first time is among the significant figures in our history of engineering, science and education. Mehmet Refik, one of the first electrical engineers MSc in the Ottoman period, is an exemplary intellectual who dedicated his educational and managerial life to the recognition and appreciation of engineering as a profession in Turkey. As a modern pedagogue, he adopted and applied a free style of discipline in management and engaged students in school management. Students organized among themselves in several areas from sports to dance competitions. He acted as the General Director of Zonguldak Coal Enterprise and modernized the establishment in a short time. In addition, he was the director and a professor at Zonguldak School of Mining Engineering. In 1932, he was appointed as the Director of the Industrial Zone of Istanbul and, as a member of Electrification Office under the Ministry of Economy in 1934. He laid the foundations of electrification in Turkey and led such institutions as Electricity Survey Administration. He took the surname of “Fenmen” in 1934, and served as a member of parliament for the electoral district of Kocaeli in Turkish Grand National Assembly between 1943 and 1946. Serving as a Board Member at Etibank after 1946, Fenmen designed electricity projects for provinces and districts after retirement.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Refik Fenmen History of Education History of Electricity History of Engineering

Kaynakça

• Akbaş, M. (2007-2008). Elektrik Mühendisi Mehmet Refik Fenmen: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yenilikçi ve Yorulmaz Bir Aydın. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 9 (1-2), 101-119.
• Akbaş, M. (2003). Einstein’ın Görelilik Teorisini Türkiye’ye Tanıtanlar (I): Mehmed Refik Fenmen ve Kerim Erim. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 4(2), 29-59.
• Bahadır, O. (2000). Bilim Cumhuriyetimizden Manzaralar. İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Erdoğan, E. (1998). Mehmet Refik ve Yirminci Yüzyıl Türkiye’sindeki Elektrik Çalışmaları (Aynı Dönem Avrupa İle Karşılaştırmalı Olarak).Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fenmen, N. (2006). Mühendislik Mimarlık Öyküleri-2. Ankara: Tük Mühendis ve Mimar Odaları Birliği.
• Küçük, S. (2013). Türkiye’de Bilimin Popülerleştirilmesi Sürecinde Süreli Yayıncılığın Rolü: “Fen Âlemi” Örneği (1925-1926). Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9(17), 187-218.
• Karaca, M. (Edt.) (2012). İstanbul Teknik Üniversitesi ve Mühendislik Tarihimiz. İstanbul: Mavi Ofset.
• Okay, C. (2004). Eski Harfli Mühendislik Dergileri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2 (4), 629-640.
• Bahadır, O. (2001). Cumhuriyetin İlk Bilim Dergileri ve Modernleşme. İstanbul: İzdüşüm Yayınları.
• Oralalp, F. (1996). Türkiye’de Mühendisliği Meslekleştiren Eğitim Dehası Refik Fenmen. Bilim ve Teknik, 338, 68-77. Ökkeş, P. H. (2004). Olur a… Matematik Dünyası, 2, 112.
• Refik, M. (1912). Aynştayn Nazariyesi: Mekan, Zaman ve Kütle Mefhumlarının Tebdili. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Refik, M. (1912). Fenn-i Elektrik ve Tatbikat-ı Sınaiyyesi. İstanbul: Ahmet İhsan ve Şürekası Matbaacılık Osmanlı Şirketi.
• Uluçay, M.Ç., Kartekin, E. (1958). Yüksek Mühendis Okulu: Yüksek Mühendis ve Yüksek Mimar Yetiştiren Müesseselerin Tarihi. İstanbul: Berksoy Matbaası.