Mantık Biliminin Teşekkülü ile İlişkisi Bakımından Herakleitos’un ‘Akış Öğretisi’

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 4, 532 - 547, 01.01.2017

Mustafa Yeşil

Öz

Herakleitos’un “akış öğretisi” ve “karşıtların birliği öğretisi” mantık biliminin teşekkülüne zemin hazırlayan temel tartışmalardır. Kimi yorumcular filozofun özdeşlik ilkesini ve çelişmezlik ilkesini ihlal etmediğini iddia etseler bile, Fragmanlar’da bu türden bir ihlale kapı aralayacak yorum olanaklarını bulmak mümkün görünmektedir. Elbette bu durum Herakleitos’un felsefesinin dikkate değer olmadığı anlamına gelmemektedir. Çünkü filozof özdeşlik ve çelişmezlik ilkeleri ile alakalı bazı tartışmaları gündeme getirmekle sadece mantığın bir bilim olarak teşekkül etmesine değil aynı zamanda düşünce tarihin gelişimine de devasa Fragmanlar’ın mantıksal problemleri açığa çıkaran bazı tartışmalı içeriklere sahip olduğunu örneklerle izah etmeye çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Mantık Akış Öğretisi Karşıtların Birliği Öğretisi Özdeşlik İlkesi Çelişmezlik İlkesi

‘The Doctrine of Flux’ in Heraclitus in terms of relation to Formation Process of Logic as a Science

Öz

The doctrine of flux and the unity of opposites in Heraclitus are fundamental discussions that set the stage for the formation of logic as a science. Even if some commentators claim that the philosopher does not violate the principle of identity and the principle of noncontradiction, it seems possible to find some commentary opportunities for such a violation in The Fragments. As a matter of course, this does not mean that philosophy of Heraclitus is unremarkable. Because, the philosopher bringing forward some discussions on the principles of identity and noncontradiction not only leads to the formation of logic as a science but also provides enormous contributions to the development of thought history. In this paper we will try to instantiate The Fragments has some controversial contents that reveal logical problems

Anahtar Kelimeler

Logic The doctrine of flux The unity of opposites The principle of identity The principle of noncontradiction

Kaynakça

• Adamson, R. (Undated). A Short History of Logic. Edinburgh: William Blacwood and Sons.
• Aquinas, T. (1968). Summa Theologiae, Vol. 12. (Paul T. Durbin, trans.). London: Eyre and Spottiswoode.
• Aristoteles. (1996). Metafizik (Ahmet Arslan, çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Aristoteles. (2001). Fizik (Saffet Babür, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arslan, A. (2006a). İlkçağ Felsefe Tarihi, 1. Cilt. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arslan, A. (2006b). İlkçağ Felsefe Tarihi, 2. Cilt. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arslan, A. (2008). İlkçağ Felsefe Tarihi, 4. Cilt. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Arslan, A. (2009). Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Atademir, H. R. (1974). Aristo’nun Mantık ve İlim Anlayışı. Ankara: AÜİF Yayınları.
• Barnes, J. (2005). The Presocratic Philosophers. London: Routledge.
• Burnet, J. (2013). Erken Yunan Felsefesi (Aziz Yardımlı, çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Capelle, W. (1994). Sokrates’ten Önce Felsefe (Oğuz Özügül, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Cherniss, H. (1935). Aristotle’s Criticism of Presocratic Philosophy. Baltimore: The Johns Hopkins Press.
• Copleston, F. (1993). A History of Philosophy. New Yor: Image Books.
• Çakmak C. (2005). Herakleitos Fragmanlar (içinde). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Demos, R. (1999). “Formlar ve Şeyler”, İdealar Kuramı Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar içinde (s. 109-126). Ahmet Cevizci (Der.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Denkel, A. (1986a). Demokritos / Aristoteles İlkçağ’da Doğa Felsefeleri. İstanbul: Kalamış Yayıncılık.
• Denkel, A. (1986b). Nesne ve Doğası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Dorter, K. (2013). The Problem of Evil in Heraclitus. Joe McCoy (Ed.) In Early Greek Philosophy
• The Presocratics and The Emergence of Reason (p. 36-55). Washington: The Catholic University of America Press. Emlyn-Jones, C. J. (1976). Heraclitus and The Identity of Opposites. Phronesis, Vol. 21, No. 2, 114.
• Gören, E. (2007). Stoalılar’da Dilbilim Sorunları ve Anlambilimin Olgunlaşması. Felsefe Arkivi, Sayı 31, 87-105.
• Gören, E. (2015). Arkaik Yunan’da Adlandırma ve Hakikat. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gören, E. (2016). Kratylos’a Yorumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Guthrie, W. K. C. (1985). A History of Greek Philosophy, Vol. I. Cambridge: Cambridge University Press.
• Guthrie, W. K. C. (2005). İlkçağ Felsefesi Tarihi (Ahmet Cevizci, çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Güngör, F.Ş. (2016). Ölüm Hakkında Çağın Felsefi Senaryosu: Hakikat mi Hiçlik mi?. FLSF
• (Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi), Sayı 22, 229-236. Hasırcı, N. (2007). Kıyasta Orta Terim. Felsefe Dünyası, Sayı 45. 139-153.
• Herakleitos. (2005). Fragmanlar (Cengiz Çakmak, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Irwin, T. H. (1977). Plato’s Heracleiteanism. The Philosophical Quarterly, Vol. 27, No. 106, 1-13.
• İnal, G. Y. (2010). Herakleitos’un Doğa Anlayışı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Kranz, W. (1984) Antik Felsefe Metinler ve Açıklamalar (Suad Y. Baydur, çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Lear, J. (1980). Aristotle and Logical Theory. Cambridge: Cambridge University Press.
• Mortley, R. (1986). The Rise and Fall of Logos. Bonn: Hanstein.
• Nutku, U. (2014). Aristoteles’in Herakleitos Diyalektiğine İtirazları ve Verilebilecek Bir Cevap. Cogito (Aristotelesçilik). Sayı 78, 223-228.
• İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü (Hakkı Hünler, çev.). İstanbul:
• Paradigma Yayıncılık. Platon. (2010a). Kratylos (Teoman Aktürel, çev., Platon Diyaloglar içinde). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Platon. (2010b). Theaitetos (Macit Gökberk, çev., Platon Diyaloglar içinde). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Platon. (2011). Timaios (Erol Güney ve Lütfi Ay, çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Prier, R. A. (1976). Archaic Logic: Symbol and Structure in Heraclitus, Parmenides, and Empedocles. The Hague: Mouton.
• Proklos. (2016). Adlandırmanın Ontoteolojisi / Platon’un “Kratylos”una Yorum. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Salgar, E. (2016). Rudolf Carnap. İstanbul: Otorite Yayınları.
• Sallis, J. (1996). Being and Logos. Bloomington: Indiana University Press.
• Schiappa, E. (2003). Defining Reality. Southern Illinois University Press.
• Ülken, H. Z. (1968). Varlık ve Oluş. Ankara: AÜİF Yayınları.
• Van Den Berg, R. M. (2008). Proclus’ Commentary on The Cratylus. Leiden: Brill.
• Yeşil, M. (2017). Mantık Biliminin Teşekkülü ile İlişkisi Bakımından Herakleitos’un ‘Logos’ Kelimesi. Felsefe Dünyası, Sayı 66 (yayınlanacak).
• Zeller, E. (1881). A Greek History of Philosophy, Vol. 2. London: Longmans Green and Co.