Türkiye’de Mevsimlik Tarım İşçiliği Olgusunun Toplumsal Cinsiyet ve Çocuk İşçiler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 3, 295 - 316, 01.01.2018

Müge Kantar Davran Mehmet Reşit Sevinç Burhan Özalp Gönül Sevinç

Öz

Yoksulluk, topraksızlık, yüksek doğurganlık hızı, bölgelerarası gelişmişlik farkı, gelir dağılımındaki adaletsizlik, terör ve feodal toplum yapısı gibi gerek ekonomik gerekse ekonomi dışı diğer faktörler nedeniyle, her yıl binlerce kişi yaşadıkları mekânları terk ederek, tarımsal faaliyetlerde çalışmak amacıyla göç etmektedirler. Bu göç süreci sadece çalışacak olan bireyleri değil, yaşlı ve çocukları da hareketliliğe zorlayan bir süreçtir. Bu çalışmada; Adana ilinde çalışan gezici mevsimlik tarım işçileri ile ilgili bir saha araştırması yapılmıştır. Araştırma sonucunda gezici mevsimlik tarım işçilerinin çoğunluğunun çocuk ve kadınlardan oluştuğu, işçilerin çoğunlukla Şanlıurfa, Diyarbakır illeri ve bu illerin etrafındaki diğer illerden geldiği tespit edilmiştir. İşçilerin toplumsal ilişkileri üzerinde belirleyici unsurun feodal yapının yarattığı unsurlar olduğu ve hemen hemen tüm toplumsal alanda bu unsurların baskısının hissedildiği belirlenmiştir. Gezici mevsimlik tarım işçiliğini ortaya çıkaran nedenlerin sadece ekonomik değil sosyal, kültürel, tarihi ve politik nedenler olması, ortaya çıkaracağı sorunların asgariye indirilmesi için çok bileşenli ve bütüncül yaklaşımların geliştirilmesini gerektirmektedir

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Mevsimlik Tarım İşçiliği, Toplumsal Cinsiyet, Çocuk İşçiliği

Evaluation of Fact that Seasonal Agricultural Labor in Turkey in Terms of Gender and Child Labor

Öz

Because of the factors such as poverty, landlessness, high fertility rate, regional differences in development, inequality in income distribution, terror and feudal society structure, thousands of people migrate each year to work in agricultural activities. This immigration process forces not only the working people but also the elderly and children to move. In this study; a field survey was conducted on seasonal migrant workers working in Adana province. As a result of the research, it has been determined that the majority of the migrant seasonal agricultural workers are children and women, mostly workers come from Şanlıurfa, Diyarbakır their neighboring provinces. It has been determined that the decisive factor on the social relations of workers is the elements created by feudalism and that the pressure of these elements is felt in almost all social areas. Therefore, multi-component and comprehensive approaches need to be developed in order to minimize the problems that will arise because of the reasons for raising seasonal agricultural labor, not just economic but social, cultural, historical and political reasons

Anahtar Kelimeler

Poverty, Seasonal Agricultural Labor, Gender, Child Labor, Feudal Structure

Kaynakça

• Ağcabay, M. 2012. Türkiye’de Çocuk İşçiliği. http://www.egitisim.gen.tr/site/arsiv /73- 33/661 -turkiyede-cocuk-isciligi.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 05.03.2015).
• Akbıyık, N. (2011). Malatya’da çalışan mevsimlik tarım işçilerinin sosyal ve ekonomik sorunlarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (36), 132-154.
• Anonymous. (2015). What is Gender Analysis? http://www.gdrc.org/gender/framework/what-is.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 15.04.2015).
• Benek, S. & Ökten, Ş. (2011). Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam koşullarına ilişkin bir araştırma: Hilvan ilçesi (Şanlıurfa) örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bil. Dergisi, 10 (2), 653-676.
• Çetinkaya, Ö. (2008). Farm labor intermediaries in seasonal agricultural work in AdanaÇukurova. Unpublished Master Thesis. Middle East Technical University, Ankara.
• ÇSGB (2010). Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi Stratejisi ve Eylem Planı. Ankara: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yayını.
• Çınar, S. (2014). A brief evaluation of seasonal agricultural workers in Turkey. https://tr.boell.org/de/2014/06/16/brief-evaluation-seasonal-agricultural-workers-turkey adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 01.02.2017).
• Davran, M. K. & TOK, N. (2011). Adana ilinde erkenci patates üreten tarım işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı ve toplumsal cinsiyet yapılanması. Ankara: Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Davran, M. K. & Sevinç, M. R. (2013). Şanlıurfa köylerinde yaşlılık, yoksulluk ve toplumsal cinsiyet. VII. Ulusal Sosyoloji Kongresi. 02-05 Ekim 2013. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü. Muğla. ss. 403-416.
• Diaz-Diego, J., Antonio, J. & Dominguez, M. (2012). Poor hands in far lands: Senegalese seasonal workersiın the strawberry fields of the huelva province (South-Western Spain). Annals of The University of Oradea, Geography Series/Analele Universitatii Din Oradea, Seria Geografie, 22 (1), 89-111.
• EĞİTİMSEN (2007). Mevsimlik tarım işçiliği nedeni ile eğitimine ara veren ilköğretim öğrencileri araştırması. http://www.egitimsen.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=16142 #.VFDgNTSsXJg adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 25.05.2015).
• Emiroğlu, K., Danışoğlu, B. & Berberoğlu, B. (2007). Ekonomi sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• FAO of the United Nations, Rome, Italy. (2011). The role of women in agriculture. ESA Working Paper No:11. www.fao.org/economic/esa adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 29.09.2016).
• FES. (2012). Tarımda mevsimlik işçi göçü Türkiye durum özeti http://www.festr.org/pages/tuerkce/yayinlarimiz/duenyadan.php adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 27.02.2017).
• GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, (2017). Gap ve tarım. http://www.gap.gov.tr/tarim-sayfa-15.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 22.01.2018).
• Geçgin, E. (2009). Türkiye’de mevsimlik tarım işçiliğinin sosyolojik analizi: Ankara Polatlı örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güreşci, E. (2007). Kırsal göçün nedenleri ve tarıma etkileri üzerine bir araştırma: Erzurum ili İspir ilçesi Kırık bucağı örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gülçubuk, B. (2010). Child labor under the worst conditions: child laborers in cotton production in Turkey. African Journal of Agricultural Research, 5 (12), 1388-1393.
• ILO, (2018). Employment by sector. https://www.ilo.org/global/statistics-and-databases/lang-- en/index.htm (Erişim Tarihi: 24.09.2018).
• Kaleci, H. (2007). Mevsimlik tarım işçilerinin sosyolojik analizi: Eskişehir örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kalkınma Atölyesi, (2013). Mevsimlik tarım göçünden etkilenen 6–14 yaş grubu çocuklar için temel araştırma (fındık, şeker pancarı ve pamuk hasadı ile örtü altı alçak tünel sebze yetiştiriciliği). Ankara: Altan Matbaası.
• Kasımoğlu, E. (2006). Tarımda çalışan kadınların sorunları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Kongar, E. (2011). Toplumsal değişme kuramları ve Türkiye gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (O. Akınhay ve D. Kömürcü, çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mclaughlın, J. (2010). Classifying the “Ideal Migrant Worker: Mexican and Jamaican Transnational Farm workers in Canada. Focaal - Journal of Global and Historical Anthropology, (57), 79–94.
• MEB. (2011). Mevsimlik gezici tarım işçisi çocuklarının eğitimleri. https://www.memurlar.net /common/news/documents/194503/gezici_mevsimlik_tarim_iscileri_cocuklari_ile_ilgili_g enelge.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 30.11.2016).
• Nazneen, S. (2010). Rural livelihoodsand gender, Asia-Pacific human development report background paper series. http://hdr.undp.org/sites/default/files/rhdr-2010-asiapacific.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 12.05.2016).
• Oskay, Ü. & Şen, H. (2012). Sosyolojiye Giriş. M. Tuna (Edt.). Çağdaş Sosyoloji Teorileri Yapısal İşlevselci Sembolik Etkileşimci ve Çatışmacı Teoriler içinde (s. 49-66). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Özbekmezci, Ş. & Sahil S. (2004). Çukurova yöresindeki mevsimlik tarım işçilerinin yerleşim dokuları ve yaşam üniteleri. Gazi.Ü. Müh.Mim. Fakültesi Dergisi, 19 (4), 375 - 391.
• Pelek, D. (2010). Seasonal migrant workers in agriculture: the cases of Ordu and Polatlı. Unpublished Master Thesi, Boğaziçi University, İstanbul.