Lozan Antlaşması Hakkında İngiliz Parlamentosunda Yapılan Tartışmalar Üzerine Bir Değerlendirme 24 Temmuz 1923 Sonrası

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 4, 48 - 68, 01.01.2018

Ayşegül Şentürk

Öz

Lozan Antlaşması birinci derecede öneme sahip bir barış antlaşması olup, çok taraflı ve akit özelliği olan aynı zamanda çok yönlü ve savaş haline son veren bir antlaşmadır. İmzalandığı andan itibaren Lozan Antlaşması için olumlu birçok şey yazıldığı gibi olumsuz pek çok değerlendirme de yapılmıştır. Lozan Antlaşması ile ilgili şu veya bu şekilde yapılan eleştirilerden çoğu, Türk heyetinin bazı konularda taviz verdiğine yöneliktir. Eğer taraflardan biri taviz veriyorsa, bu diğer tarafın çıkar elde ettiğini anlamına gelir. Ancak gerek Lozan konferansı boyunca gerekse antlaşmanın imzalanmasından onaylanarak yürürlüğe geçtiği tarihe kadar İngiliz parlamentosunda özellikle Boğazlar, azınlıklar ve kapitülasyonlar konusunda Lozan Antlaşması’nın İngiltere açısından başarısız bir antlaşma olduğuna dair tartışmalar yapılmış, antlaşmanın onaylanarak yürürlüğe girmesi geciktirilmek istenmiştir. Türk tarafının taviz verdiği şeklinde algılanan konuların aslında İngiliz parlamentosunda hiç de memnuniyet oluşturmaması, Lozan Antlaşması’nın Türkiye için başarısını ve önemini ortaya koymaktadır

Anahtar Kelimeler

Lozan Antlaşması, İngiliz Parlamentosu, Boğazlar, Azınlıklar, Kapitülasyonlar

The Assesment About The Lausanne Treaty Depending On The Discussions In The Parliament Of Britain After 24 July 1923

Öz

Lausanne Treaty is an extremely important peace treaty which is multilateral and multidirectional, is also a contractual treaty at brings end to the war. From the moment it was signed, many positive as well as negative reviews have been written for the Treaty of Lausanne. Most of the criticisms related with the Treaty of Lausanne, particularly, is oriented to concessions of Turkish Delegation on certain issues. If one of the parties makes a concession, it means that the other side gets a benefit. However, both during the Conference and until the date from signing to its' entry into force with ratification, discussions were made in Britain Paliamenta bouth the Treaty which is seen to be failure for the Britain about the certain issues related to Straits, Minorities and Capitulations. It was requested The Treaty to have delay before its' entry into force with ratification. That the issues which is seen to be failure for Turkish side was not satisfactory for British Parliament, shows the importance and success of Lausanne Treaty for Turkey

Anahtar Kelimeler

Lausanne Treaty, British Parliament, Straits, Minorities, Capitulations

Kaynakça

• Department Of State, 767.68119/788.
• Department Of State, 767.68119/798.
• Depertment Of State, 767.68119/836.
• Department Of State, 767.68119/850.
• House OfLords, 28 Şubat 1924.
• House Of Commons, 9 Nisan 1924.
• House Of Commons, 10 Nisan 1924.
• Atabay, M. (2010)Milli Mücadele Tarihi, İstanbul, Kriter Yayınları.
• Aydın, M. (1998)“Misak-ı Milli ve Yeni Türk Devletinin Sınırları II Türk-Yunan Sınırı ve Karasuları”. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi:30, C.9Sa:9.
• Bozkurt, A. (2017) “Boğazlar Komisyonu’nun Kuruluşu ve Faaliyetleri (1924-1936), Vol:37,
• Issue: 1:PublicandPrivate International LawBulletin, Vol:37, Issue:1. Çavdaroğlu, H. (2011)Öncesi ve Sonrası ile Lozan,İstanbul,Yeditepe Yayınları.
• Çufalı 2000, Mustafa Çufalı, “Lozan Konferansı ve Antlaşması Üzerine İngiliz
• Parlamentosunda Yapılan Tartışmalar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.16, Sa:47. Demirci S. (2011),Belgelerle Lozan, İstanbul,Alfa.
• Duverger, M. (Yıl Yok)Siyasal Rejimler,İstanbul,Yeni Yüzyıl Kitaplığı. Ekinci, M.F. (1998)Türkiye’nin Mali İntiharı, Ankara,Platin Yayınları.
• Gözler, K. (2015)TürkAnayasa Hukuku Dersleri, Bursa,EkinYayınları.
• İnönü, İ. (1993)İstiklal Savaşı ve Lozan, Ankara,Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• İnönü, İ. (2006) Hatıralar,Haz: Sebahattin Selek, İstanbul, Selek Yayınları.
• İnan, Y. (1995) Türk Boğazlarının Siyasal ve Hukuksal Rejimi, Ankara,Turhan Yayınları.
• Jeffrey, K. –Sharp, A. (1993) “Lord Curzon AndTheUseIntelligence At TheLausanne
• Conference 1922-1923”.TheTurkish Yearbook Of International Relations. Üniversitesi Basımevi, C.23.
• Karacan, A.N. (2011)Lozan, Haz: Hulusi Turgut, İstanbul,Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kayra C. (2011)Sevr Dosyası, İstanbul,Tarihçi Yayınları.
• Kıran, A.(2017) “Uluslararası Hukukta Devletler Tanıma ve Tanıma Teorileri”,Muş
• Alpaslan Üniversitesi, Sosyal Bilgiler Dergisi, C.5, Sa:3. Kısakürek, N.F. (1942) “Lozan Ne Demektir?”.Son Telgraf, 24 Temmuz 1942.
• Kodaman, B. (1992) “Şark Meselesi ve Tarihi Gelişimi”, Tarihi Gelişmeler İçinde
• Türkiye’nin Sorunları Sempozyumu, TTK, Ankara. Kodaman, B.(1999)Cumhuriyetin Tarihi Fikri Temelleri ve Atatürk, Isparta, SDÜ Yayınları.
• Odyakmaz, C. (2013),Mondros-Sevr Mudanya-Lozan,İstanbul, Togan Yayınları.
• Oran, B. (2016) “Lausanne Barış Antlaşması”, Türk Dış Politikası (1919-1980), C.I, Ed:
• Baskın Oran, İstanbul, İletişim Yayınları. Özbay, T. (2005)Lozan’dan Sevr’e Türkiye,Ankara,Anı Yayınları.
• Öke, M.K. (1984) İngiliz Belgelerinde Lozan Barış Konferansı, C.II, İstanbul, Boğaziçi
• Üniversitesi Yayınları. Özersay, K. (2003) “Lozan’da İmzalanan Sözleşme, Protokol ve Antlaşmalar”, Yaşayan
• Lozan, Ed: Çağrı Erhan, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Sadak, N. (1922)“Lozan Mektupları”, Akşam, 22 Aralık 1922.
• Selek, S. (1981)Anadolu İhtilali, İstanbul.Örgün Yayınları. Soysal,
• Antlaşmaları,Ankara,TTK. ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Şimşir, N.B. (1990)Lozan Telgrafları, C.I-II,Ankara,TTK.
• Şimşir, N.B. (2012)Lozan Günlüğü, Ankara, Bilgi Yayınları.
• Ürer, L. (2003)Azınlıklar ve Lozan Tartışmaları, İstanbul, Derin Yayınları.
• Yalçın, D. vd.(2006)Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Yalman, A.E.(1970)Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, Haz: E.ŞadiErdinç, İstanbul,Pera Yayınları.
• http://belgelerlegercektarih.com/tag/osmanlinin-ingiltereden-aldığı-gemiler/(Erişim Tarihi: 2.4.2018). http://politikaakademisi.org/2015/01/19/lozan-tutanaklarinda-kibris/ 8.2018). (Erişim Tarihi: