Sürrealizm Gerçekliğinde Kadın İmgesi ve Sürrealist Kadın Sanatçılar

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 40 - 56, 01.01.2020

Serpil Akdağlı

Öz

20. yüzyıl sanatının biçim ve içerik dönüşümüyle en çığır açan akımlarından biri olan Sürrealizm, Batı kültürünün ahlaki ve akla dayanan varsayımlarına artık güvenilmeyen ve sanatçıları kendi doğasını sorgulamaya iten bir dönemde ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Sembolizm, Sigmund Freud gibi psikanalistlerin görüşleri ve I. Dünya Savaşı’nın sarsıcı etkileri akımın oluşumuna zemin hazırlamıştır. Edebiyat, müzik, sinema ve görsel sanatları kapsayan Sürrealizm’de duyguların bilinçaltına yönelik tekniklerle ortaya çıkarılışı ve sembollerle ifade edilişi benimsenmiş ve bu, asıl gerçekliğe ulaşma aracı olmuştur. Asıl gerçeklik, sanatçının gerek dış dünyadaki gerekse kendi içindeki gerçekliğin bileşiminden ortaya çıkmaktadır. Kadın imgesi ise bu bileşimin ta kendisidir. Bu bileşimde kadın ya görüntü ya da erotik dişi külttür. Sanatçı olarak kadının varlığı ise çoğu zaman ikinci planda kalmış ya da yok sayılmıştır. Her ne kadar erkek sanatçıların önderliğinde başlamış olsa da sürrealist harekete çok geçmeden kadın sanatçılar da dâhil olmuştur. Dönemin erkek egemen bakış açısına rağmen tüm sınırları zorlayan, savaş değil barış isteyen sürrealist hareketin ilerlemesinde, evrensel bir boyut kazanmasında etkili olan kadın sanatçılar birçok sanat disiplininde eserler üretmiş ve modern sanatın gelişiminde ne kadar önemli bir yere sahip olduklarını göstermişlerdir

Anahtar Kelimeler

Sürrealizm, Gerçeklik, Kadın, İmge

The Image of Women in the Reality of Surrealism and Surrealist Women Artists

Öz

Surrealism, one of the most groundbreaking art movements of the 20th century with the transformation of form and content, has emerged at a time when the moral and rational assumptions of western culture were no longer trusted and let the artists to question their own nature. Symbolism emerged in the late 19th century, the views of psychoanalysts like Sigmund Freud and the traumatic effects of the First World War has provided a basis for the formation of the movement. In Surrealism encompassing visual arts, cinema, music, and literature, it has been interiorized the revelation and the expression of emotions through subconscious techniques and symbols. This has been the way to reach the main reality. The main reality emerged fromboth the combination of the artists own reality and the realiy of outside world. Woman image is itself the embodiment of this composition. Woman in this composition is either an image or an erotic female cult. Woman’s existence as an artist was of secondary importance or totally ignored. Although it started under the leadership of male artist, women artists took part in the surrealist movement soon enough. Despite the male dominant point of view of the period, women artists who pushed all the boundaries and called for peace, not war being influential in advancement of the surrealist movement and having a universal dimension, produced works of art in many disciplines and proved how important role they have had in the improvement of modern art

Anahtar Kelimeler

Surrealism, Reality, Woman, İmage

Kaynakça

• Ateş, M. (2014). Mitolojiler ve Semboller. İstanbul: Milenyum Yayınları.
• Barry, J. & Flitterman-Lewis, S. (2012). Metin Stratejileri Sanat Üretiminin Politikası. A. Antmen (Edt.). Sanat/Cinsiyet Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. (E. Soğancılar, çev.) içinde (s.253-265). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Batur, E. (2017). Modernizmin Serüveni. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Benjamin, W. (1995). Gerçeküstücülük: Avrupalı Aydının Son Fotoğrafı. N. Gürbilek (Haz.). Son Bakışta Aşk. (N. Gürbilek & S. Yücesoy, çev.) içinde (s.155-168). İstanbul: Metis Yayınları.
• Biber Vangölü, Y. (2016). Geçmişten Günümüze Gerçeküstücülük. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 20 (3), 871-883
• Blumberg, N. (2014). Claude Cahun French Wrıter, Photographer, Surrealıst, And Performance Artist. https://www.britannica.com/biography/Claude-Cahun adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 10.12.2019)
• Bozkurt, N. (2013). Sanat ve Estetik Kuramları. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Breton, A. (2013). Yaşayan Eserleriyle Sürrealizm. A. Artun (Der.). Sanat Manifestoları Avangard Sanat ve Direniş (K. Özsezgin, çev.) içinde (s.253-260). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Chadwick, W. (1970). Masson's Gradiva: The Metamorphosis of a Surrealist Myth. The Art Bulletin, 52 (4), 415-422
• Cirlot, J. E. (1971). A Dıctıonary Of Symbols. London: Routledge.
• Clark, T. (2011). Sanat ve Propaganda. (E. Hoşsucu, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Coutts, M. (2019). Escaping the banal with Dorothea Tanning. https://www.1843magazine.com/culture/look-closer/escaping-the-banal-with-dorotheatanning adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 26.11.2019)
• Erlat, J. & Kasap, Ö. (2011). Başlangıcından Günümüze Fransız Edebiyatında Kadın Yazarlar. Ankara: BilgeSu Yayınclık.
• Eyüpoğlu, S. & İpşiroğlu, M. Ş. (2013). Avrupa Resminde Gerçek Duygusu. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Farthing, S. (2012). Sanatın Tüm Öyküsü. (G. Aldoğan ve F. Candil Çulcu, çev.). Çin: Hayalperest Yayınevi.
• Jung, C. G. (2005). Dört Arketip. (Z. Aksu Yılmazer, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Kaplan, D. M. (1989). Surrealism and Psychoanalysis: Notes on a Cultural Affair. American Imago, 46 (4), 319-327. Kaplan, J. (1980-81). Remedios Varo: Voyages and Visions. Woman's Art Journal, 1(2), 13- 18.
• Manatakis, L. (2019). Seven female artists who subverted surrealism. https://www.dazeddigital.com/art-photography/article/43833/1/seven-female-artistswho-subverted-surrealism-dorothea-tanning-tate-modern adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 28.11.2019)
• Marti, S. (2013). Maria Martins. https://frieze.com/article/maria-martins adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 14.12.2019)
• Mundy, J. (2001). https://www.tate.org.uk/art/artworks/tanning-eine-kleine-nachtmusikt07346 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 19.11.2019)
• Özbek, Y. (2013). Postmodernizm ve Alımlama Estetiği. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları. Passeron, R. (1990). Sürrealizm Sanat Ansiklopedisi. (S. Tansuğ, çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Paz, O. (2004). Gerçeküstücülük. (A. Cemal, çev.). Varlık Dergisi. 1167, 12-19.
• Ranciere, J. (2006). Estetik Bilinçdışı. (K. Sarıalioğlu, çev.). İstanbul: Ara-lık Yayınları.
• Riding, A. (1997). Dora Maar, a Muse of Picasso, Is Dead at 89. https://www.nytimes.com/1997/07/26/arts/dora-maar-a-muse-of-picasso-is-dead-at89.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 19.11.2019)
• Rosemont, P. (1998). Surrealist Women An International Anthology. London: The Athlon Press.
• Rosemont, P. (2015). Düşüncenin Cinsiyeti Yoktur: Sürrealist Hareketin Perileri, Çocukları ve Devrimcileri. (E. Gen, çev.). http://e-skop.com/skopbulten/dusuncenin-cinsiyetiyoktur-surrealist-hareketin-perileri-cocuklari-ve-devrimcileri/2349 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 29.11.2019)
• Stigberg, S. (2016). Maria Martins (1984-1973). The Routledge Encyclopedia of Modernism. https://www.rem.routledge.com/articles/maria-martins-1894-1973 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 20.12.2019)
• Thomson, L. (2014). Sürrealistler Ayrıntıda Sanat. (A. Berktay, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Vesely, D. (2014). Yeni Bir Yaratılış Mitine Doğru. N. Altınyıldız Artun (Der.). Sürrealizm/Mimarlık (N. Altınyıldız Artun, çev.) içinde (s.74-81). İstanbul: İletişim Yayınları.
• White, Y. J. (2014). The Surrealist Woman: the Art of Remedios Varo. https://surface.syr.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1749&context=honors_capstone adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 26.11.2019)