Homofobi: Kuramsal ve Görgül Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 86 - 104, 01.01.2020

Hasan Atak Tuğba Kırman

Öz

LGBTİ+ bireyleri tarih boyunca ötekileştirme ve ayrımcılığa maruz kalmışlardır. Homofobi, kelime anlamı itibariyle eşcinsel yönelime karşı duyulan korkuyu ifade etmektedir. Aynı zamanda bu yönelime karşı önyargılı yaklaşımın ve ayrımcı davranışların da bir göstergesidir. Homofobik bireyler eşcinsel yönelimi olan bireylere ve aynı şekilde bir bütün olarak LGBTİ+ bireylere de bu tutumu sergilemektedirler. Homofobi kapsayıcı bir kavram olmakla birlikte, trans bireyler için transfobi, biseksüel yönelim için bifobi gibi terimler de kullanılmaktadır. Eşcinsel bireylerin yaşadıkları sorunlar sadece toplumdan izole bir yaşam sürmekle kalmamaktadır. Kamu hizmetlerinden faydalanma konusunda engellere takılmakta ve hatta hizmet alamamaktadırlar. Bu raporda, öncelikle homofobi kavramı, ardından kuramsal açıklamalar, daha sonra homofobi literatürü ve son olarak da ruh sağlığı ve homofobi ilişkisi ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Eşcinsellik, Homofobi, LGBTİ+, Queer kuramı

Homophobia: A Theoretical and Empirical Assessment

Öz

LGBTI+ individuals have been exposed to othering and discrimination throughout history. Homophobia, according to the meaning of the word, is expressed the fear of homosexual orientation. It is also an indicator of prejudiced approach and discriminatory behavior towards this orientation. Homophobic people also show this attitude to LGBTI+ individuals. Although homophobia is an inclusive concept, terms such as transphobia for transgender individuals and biphobia for bisexual orientation are also using. The problems experienced by homosexual individuals are not only lead an isolated life from society. There are obstacles to utilization due to public services and even they do not receive services. In this report, firstly the concept of homophobia, then theoretical explanations, then the homophobia literature and finally the relationship between mental health and homophobia is discussed

Anahtar Kelimeler

Homosexuality, Homophobia, LGBTI+, Queer theory

Kaynakça

• Aksoy, U. M. (2009). Psikanaliz’in eşcinselliğe yönelik tutumuna tarihsel bir bakış. New Symposium Journal, 47 (2): 60-63.
• Alğan, T. C. & Şensever, F. L. (2010). Ulusal basında nefret suçları: 10 yıl, 10 örnek. İstanbul: Sosyal Değişim Derneği.
• American Psychological Association. (2012). Guidelines for psychological practice with lesbian,gay, and bisexual clients. American Psychologist, 67 (1):10-42.
• Artan, T. ve Özkan, A. O. (2018). ASDEP kapsamında istihdam edilen personellerin homofobi düzeylerinin değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5 (24): 1501-1514.
• Avrupa Birliği Komisyonu (2014). Türkiye 2014 yılı ilerleme raporu. www. abgs.gov.tr/files/strateji/2014_ilerleme_raporu_tr.pdf adresinden 7 Ocak 2019 tarihinde alınmıştır.
• Baird, V. (2004). Cinsel çeşitlilik (H. Doğan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bakır Ayğar, B., Gündoğdu, M. ve Ayğar, H. (2015). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin eşcinsellere yönelik tutumları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (41): 769-772.
• Bandermann, K.M. & Szymanski, D.M. (2014). Exploring Coping Mediators Between Heterosexist Oppression and Posttraumatic Stress Symptoms Among Lesbian, Gay, and Bisexual Persons. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity, 1(3): 213-224.
• Başar, K. ve Yüksel, Ş. (2014). Çocukluktan yetişkinliğe cinsiyet kimliği ile ilgili sorunlar: uygun değerlendirme ve izlem. Türkiye Psikiyatri Derneği Sürekli Eğitim/ Sürekli Mesleki Gelişim Dergisi. 4(4): 389-404.
• Bolak Boratav, H. (2009). Psikolojide heteroseksizm. A, Erol (Edt.). Anti homofobi Kitabı içinde (s. 73-78). Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Butler, J. (2008). Cinsiyet belası:Feminist Kimliğin Altüst Edilmesi.(B. Ertür, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Buz, S. (2009). Eşcinsellere yönelik sosyal hizmetler. A, Erol (Edt.). Anti homofobi Kitabı içinde (s. 113-115). Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Canbay-Tatar, H. (2012). Batının kimlik inşasında ötekinin yeri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4): 91-102.
• Cesur- Kılıçarslan, S. ve Akkuş, P. (2016). Türkiye’de heteropatriarkal sistem baskısı altında LGBTİ’lerin sosyal hizmet ihtiyaçları. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 14 (56): 28-54.
• Cingöz-Ulu, B. , Türkoğlu, B. Ve Sayılan G. (2016). Kadın şiddet mağdurlarına yönelik tutumlarda mağdurun trans kimliğinin etkisi. Türk Psikoloji Yazıları, 19; 94-104.
• Doğan, S., Doğan, M., Beştepe, E. ve Eker, E. (2008). Eşcinsellik tutum ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması: Bir ön çalışma. Anatorian Journal of Psychiatry, 9: 84-90.
• Durant, R.H., Krowchuk, D.P. & Sinal, S.H. (1998). Victimization, use of violence, and drug use at school among male adolescents who engage in same-sex sexual behavior. J Pediatr, 133:113–118
• Dürüst, Ç. ve Çağlar, M. (2016). LGBTQ bireylerin sosyal ve bireysel yaşam algılarının değerlendirilmesi. Turkish International Journal of Special Education and Guidance & Counselling (TIJSEG), 4 (2): 33-48.
• Ertan, C. (2010). Homofobi: internet gazetelerinde okuyucu yorumlarındaki eşcinsellere yönelik tutumlar ve söylemler. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 3 (2): 1- 17.
• Freud, S. (1910). Sanat ve Sanatçılar Üzerine: Leonardo da Vinci’nin Bir Çocukluk Anısı. (K. Şipal, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Freud, S.(2012). Cinsiyet Üzerine. (A. A. Güneş, çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Garofalo, R., Wolf, R.C., Kessel, S., Palfrey, J. & Durant, R.H. (1998). The association between health risk behaviors and sexual orientation among a school-based sample of adolescents. Pediatrics, 101:895–902.
• Göregenli, M. (2009). Gruplararası ilişki ideolojisi olarak homofobi. A, Erol (Edt.). Anti homofobi Kitabı içinde (s. 49-54). Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Güney, N., Kargı, E. ve Çorbacı Oruç, A. (2004). Farklı yüzleriyle cinsellik. V. Ulusal Cinsellik ve Cinsel Tedaviler Kongresi’nde sunulan bildiri. 24-26 Mayıs 2004, İstanbul.
• Hekimoğlu, F.M. (2017). Psikiyatri araştırmalarında ve klinik uygulamalarda etik standartların önemi: Eşcinsel erkek, lezbiyen, biseksüel ve transgender popülasyonu. Türkiye Klinikleri J. Med. Ethics. 25(3): 108-115.
• Hotun Şahin, N. ve Bilgiç, D. (2016). Toplumda eşcinsellere yönelik tutumlar ve lezbiyen kadınlarda sağlık eşitsizliği. HSP. 3(3): 216-225.
• Kağnıcı, D. Y. (2015). Psikolojik danışman eğitiminde cinsel yönelim olgusunun incelenmesi: Benim Çocuğum Filmi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44): 83- 95.
• Kağnıcı, D. Y. (2013). Çok kültürlü psikolojik danışma eğitiminin rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programlarına yerleştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5( 40): 222-231.
• Kalaycı, E. (2018). Sosyal hizmet öğrencilerinin sosyal adalet savunuculuğu yetkinlikleri ile LGBTİ bireylere yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 26(5): 1419-1425.
• Kara, Y. (2018). Sosyal hizmet öğrencilerinin homofobik tutumlarının belirlenmesi, Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1): 16-27.
• Karakaya, S. (2017). LGBT bireylerin sağlık bakımı deneyimleri ile ilgili görüşleri: Niteliksel çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıç, D. (2011). Bir ötekileştirme pratiği olarak basında eşcinselliğin sunumu: Hürriyet ve Sabah örneği (2008-2009). Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 1:143-169.
• Kundakçı, L. (2013). Heteroseksizm ve ötekileştirme eleştirisi. Liberal Düşünce, 18(71): 65- 79.
• Lambdaistanbul Eşcinsel Sivil Toplum Girişimi. (2006). Ne yanlış ne de yalnızız Bir alan araştırması: Eşcinsel ve biseksüellerin sorunları. İstanbul: Berdan Matbaacılık.
• Mert, Y. (2009). Psikoloji pratiğinde eşcinsellik. A, Erol (Edt.). Anti homofobi Kitabı içinde (s.84-86). Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Metin Orta, İ. ve Metin Camgöz, S. (2018). Türkiye’de yapılan homofobi çalışmalarına genel bakış. DTCF Dergisi, 58(1): 409-439.
• Meydan Acımış, N. ve Tekindal, M. A. (2013). Eğitim fakültesi öğrencilerinin Hudson& Ricketts tutum ölçeğine göre cinsel yönelimlere bakışı. Sted, 22(2): 38-45.
• Okutan, N. (2010). Eşcinsellere yönelik tutumlar: Cinsiyetçilik, romantik ilişkilerle ilgili kalıpyargılar ve yetişkin bağlanma biçimleri açısından bir değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özcan Elçi, D. (2018). Ayrımcılık ve nefret söylemi/suçları ve transfobi ile damgalanan trans kadınlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(55): 533-542.
• Özsungur, B. (2010). Cinsel kimlik gelişimi ve cinsel kimlik bozukluğunda psikososyal değişkenler: Gözden geçirme. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(3): 163-172.
• Paker, M. (2009). Psikanalizde eşcinsellik. A, Erol (Edt.). Anti homofobi Kitabı içinde (s. 87- 90). Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Sadıç, E. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin lezbiyen ve eşcinsel erkeklere yönelik tutumları ve etkileyen faktörler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sakallı Uğurlu, N. (2006). Eşcinsellere ilişkin tutumlar: Türkiye’de yapılan görgül çalışmalar. Türk Psikoloji Yazıları, 9(17): 53-69.
• Sanberk, İ., Çelik, M. ve Gök, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin homofobi düzeylerinin cinsiyet ve cinsiyet rolleri açısından incelenmesi. Jornal of Human Sciences, 13(3): 4011- 4019.
• Saraç, L. (2014).Beden eğitimi öğretmen adaylarının eşcinsellere yönelik bilgileri, tutumları ve dindarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 5(1): 77-91.
• Shechner, T. (2010). Gender identity disorder: a literature review from a developmental perspective. Isr J Psychiatry Relat Sci, 47(2):132-138.
• Şah, U. (2011). Türkiye’deki gençlerin cinsel yönelimlere ilişkin sosyal temsilleri. Türk Psikoloji Yazıları, 14(27): 88-99.
• Tanaydın, Y. E. (2017). Lezbiyen, eşcinsel erkek ve biseksüel örnekleminde içselleştirilmiş homofobi ve cinsiyet rolleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tetik, S. ve Başar, K. (2014). Gözetlemecilik yakınması ile başvuran bir erkek eşcinselin tanı ve tedavi süreci: olgu sunumu. Kriz Dergisi, 22: 33-39.
• TODAP (2017). Psikologlar için LGBTİ+’lerle çalışma kılavuzu. İstanbul: Toplumsal Dayanışma için Psikologlar Derneği (TODAP).
• Türk PDR-DER (2011). Psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar. Türk psikolojik danışma ve rehberlik derneği, Ankara.
• Ummak, E. ve Bilgin, M. (2017). An experimental study regarding group guidence on dealing with homophobia. Current Research in Education, 3(2): 35-50.
• Uslu, A. (2014).Queer bir girişe doğru. KaosQ+ Dergisi, 1: 4-8.
• Yalçınoğlu, N. ve Önal, A. E. (2014). Eşcinsel ve biseksüel erkeklerin içselleştirilmiş homofobi düzeyi ve sağlık üzerine etkileri. Turk Journal Public Health, 12(2): 100-112.
• Yeşilyurt, S. (2015). Toplumsal cinsiyet bağlamında eşcinsel kimlik üzerinden üretilen rıza: Bülent Ersoy örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yetkin, N. (2009). Psikiyatrinin homofobisi. A, Erol (Edt.). Anti homofobi Kitabı içinde (s. 79-83). Ankara: Ayrıntı Basımevi.
• Yıldırım, L. (2016). Sosyal dışlanma karşısında eşcinsel kimliğin kurulumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Yılmaz, V. ve Demirbaş, H. B. (2015). TBMM’de LGBT hakları gündeminin ortaya çıkışı ve gelişimi:2008-2014. Alternatif Politika, 7(2): 230-256.