Aşık Dertli Divani’nin Bestelediği ve Derlediği Şanlıurfa Yöresindeki Beş Türkü ve Bu Türkülerin Türk Halk Müziği Analizleri

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 1, 280 - 300, 01.01.2020

Feyzi Yağcı

Öz

Şanlıurfa Kısas Mahallesinde birçok aşık, gerek sazlarıyla gerek ise sözleriyle Türk Halk Müziği’ne katkı sağlamaya devam etmektedirler. Günümüz yüzyılında Kısas’ta yetişmiş aşıklardan birisi de asıl adı Veli Aykut olan Dertli Divani’dir. Aşık Dertli Divani, ozanlık vasfının yanında besteci ve derlemeci kimliğiyle de karşımıza çıkmaktadır. 2011 yılında UNESCO tarafından “Yaşayan İnsan Hazinesi Ödülüne” layık görülen aşığın, TRT repertuvarında kendisine ait sadece üç eseri yer almaktadır. Müzik kültürü açısından öneme sahip olan bu araştırmada, Dertli Divani’nin derlediği iki türkü ve üç türkü beste ele alınmıştır. Eserler albüm kayıtlarından elde edilmiştir. Bu çalışma ile literatüre beş yeni türkü kazandırmak, Türk Halk Müziğimizin çeşitlenerek devamlılığını sağlamak ve geleceğe, doğru bir şekilde aktarmak amacıyla eserler titizlikle notaya alınmış ve Türk halk müziği analizleri yapılmıştır. İncelenen eserlerde makam ve usul zenginliği göze çarpmakta olup, sözlerinde ise Alevi-Bektaşi inancına ait unsurlar bulunmaktadır

Anahtar Kelimeler

Dertli Divani, Şanlıurfa, Halk Müziği, Müzikal Analiz, Türkü

Five Ballads That Melodized and Compiled by Aşık Dertli Divani in Şanlıurfa Territory and the Turkish Folk Music Analyses of These Ballads

Öz

In Kısas hometown Sanlıurfa, many troubadours continue to contribute to Turkish fold music, both with their instruments and lyrics. Dertli Divani, whose real name is Veli Aykut, is one of the troubadour who grew up in this century. Dertli Divani also appears as a composer and compiler as well as a bard. The troubadour, who has awarded “the human treasure award” by UNESCO in 2011, has only three works of this own in the TRT repertoire. In this research, which is important in terms of music culture, two folk songs and three compositions compiled by Dertli Divani were discussed. These works were obtained from album records. With this study, it is aimed to bring five new songs to the literature, to ensure the continuity and diversity of our Turkish Folk Music, and to transfer them to the future correctly. The works are carefully scrutinized and Turkish Folk Music analyses are conducted. In the studied works, the richness of maqam and procedure stands out, and the words contain elements of the Alevi-Bektaşi tradition

Anahtar Kelimeler

Dertli Divani, Sanlıurfa, Folk Music, Musical Analyses, Ballad

Kaynakça

• Akbıyık, Abuzer. (2012). Halk Şiirinde Kısaslı Aşıklar. Şanlıurfa Kültür Sanat Tarih ve Turizm Dergisi. ŞURKAV. s.13, 42-46.
• Avcı, Ramazan. (2008). Kahramanmaraşlı Şairler Antolojisi. Kahramanmaraş: T.C. Kahramanmaraş Valiliği.
• Atılgan, Halil & Acet, Mehmet. (2001). Harran’da Bir Türkmen Köyü Kısas. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Erdem, Cem. (2010). Alevilik Geleneğinde bir Aşık: Dertli Divani. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 56, 211-226.
• Erdal, Gülşen. (2018). Kocaeli Türkülerinin Müzikal Analizi. Online Journal Of Music Sciences Dergisi, 3 (3), 70-115.
• Karasar, Niyazi. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Karkın, Adnan Metin & Doğan, Mehmet Sadık. (2016). Türk Halk Müziğinde Askerlik, Kahramanlık ve Milli Mücadele Temalı Türkülerin Müzikal Analizleri Üzerine Bir Araştırma: Şanlıurfa Yöresi Örneği. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6 (14), 1- 18.
• Özmen, İsmail. (1998). Alevi-Bektaşi Şiir Antolojisi-3. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Özmen, İsmail. (1994). Alevi-Bektaşi Şiir Antolojisi-5. Ankara: Saypa Yayın Dağıtım ve Kitabevi.
• Veli Aykut (Dertli Divani), Kişisel Görüşme, 29/12/2019 Saat:17:00, Karacaahmet Sultan Dergahı, Üsküdar, İstanbul.
• https://www.youtube.com/watch?v=IIKkhNAPWds adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2020). https://www.youtube.com/watch?v=KgZtF_AbC20 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2020). https://www.youtube.com/watch?v=ne45C8PDLJ0 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2020). https://www.youtube.com/watch?v=xB2Ker_gx44 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2020). https://www.youtube.com/watch?v=PHS5pgDhcS0 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2020).