Yansıtıcı Düşünme Uygulamalarının Etkisinin İncelendiği Lisansüstü Tezlerin Analizi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 62 - 80, 01.01.2020

Eray Eğmir Fatmanur Beycan Ayşe Dede

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de 2008’den 2019 yılına kadar yazılmış, Yükseköğretim Kurulu YÖK Ulusal Tez Merkezinde indekslenen ve bir ders bağlamında yansıtıcı düşünme uygulamalarının etkisini konu alan lisansüstü tezlerin incelenmesiyle oluşturulmuştur. Bu bağlamda, 18’i yüksek lisans, 9’u doktora tezi olmak üzere toplam 27 tane lisansüstü tez çalışması analiz edilmiştir. Bulgulardan hareketle 2008 yılından başlayarak incelemeler yapıldığında en çok tezin 2017 yılında yazıldığı ve bu yılı, 2015 ve 2014 yıllarının takip ettiği görülmektedir. Ayrıca bir yüksek lisans ve bir doktora tezi dışında yayın dilinin genellikle Türkçe olduğu belirlenmiştir. Çalışmaların konusuna bakılacak olursa çoğunlukla bazı uygulamaların yansıtıcı düşünmeye etkisi ve yansıtıcı düşünmenin akademik başarı veya tutuma etkisi üzerinde durulmuştur. Çalışmaların sıklıkla nicel araştırma desenleri ile tasarlandığı ve araştırmalarda deneysel yöntemin yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir. Bununla birlikte çalışmalarda yaygın olarak ölçek/anket ve başarı testleri kullanılmıştır. Veri analizi yönteminde ise içerik analizi, betimsel analiz, t-testi, tek yönlü ANOVA analizi ve non-parametrik testler kullanılmıştır. Çalışmaların sonuçlarına bakıldığında yansıtıcı düşünmenin akademik başarı veya tutum üzerine ve yapılan uygulamaların da yansıtıcı düşünme becerisi üzerine olumlu etkilerinin olduğunu söylemek mümkündür

Anahtar Kelimeler

Yansıtıcı düşünme, düşünme, yansıtma, lisansüstü tez

Analysis of Graduate Dissertations Examining the Effects of Reflective Thinking Practices

Öz

This study was established by examining graduate thesis which investigated the impact of reflective thinking implementations in context of a course, indexed at the National Thesis Center of the Higher Education Council YÖK , written in Turkey from 2008 to 2019. In this context, 27 thesis studies, 18 of which are master's and 9 of which are doctorate, were analyzed. Based on the findings, when the examinations are carried out starting from 2008, it is seen that the thesis was written most in 2017 and this year was followed by 2015 and 2014. In addition, apart from a master's and a doctoral thesis, it is generally determined that the languages of publications are Turkish. Considering the subject of the studies, in general, the effects of some applications on reflective thinking and the effect of reflective thinking on academic success or attitude were emphasized. Studies are often designed with quantitative research patterns, especially experimental research. In addition, scale/survey and achievement tests were used extensively in studies. In data analysis method, content analysis, descriptive analysis, t-test, one-way ANOVA analysis and non-parametric tests were used. Considering the results of the studies, it is possible to say that reflective thinking has positive effects on academic achievement or attitude, and the practices regarding reflective thinking skills develop reflective thinking skill

Anahtar Kelimeler

Reflective thinking, thinking, reflecting, graduate thesis

Kaynakça

• Akdemir, H. & Karakuş, M. (2016). Yaratıcı drama yönteminin akademik başarı üzerine etkisi: bir meta-analiz çalışması. International Journal of Active Learning, 1 (2), 55-67.
• Aksar, M. (2018). İlköğretim fen bilimleri dersinde kullanılan yansıtıcı düşünmeyi geliştirici öğrenme günlükleriyle sürecin değerlendirilmesi ve günlükler hakkında öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Altuntaş, L. (2019). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik dersinde problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerileri ile matematik dersine yönelik tutum ve başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Babaoğlu, H. M. (2018). 5. sınıf İngilizce dersinde allosterik öğrenme modelinin öğrencilerin eleştirel düşünme ve problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Siirt Üniversitesi, Siirt.
• Bilgiç, C. (2017). İlköğretim öğrencilerin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerileri ve sosyal bilgiler dersi akademik başarıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Boud, D., Keogh, R. & Walker, D. (1994). Reflection: Turning experience into learning. New York City: Nichols.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cengiz, C. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genel kimya laboratuvarı dersinde hazırladıkları yansıtıcı günlüklerin yansıtıcı düşünme ve akademik başarıları üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Çakır, A. (2019). İlköğretim 7.sınıf sosyal bilgiler dersinde yansıtıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin tarihsel okuryazarlık başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Çiğdem, H. (2012). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersinde blog aracılığı ile tuttukları günlüklerin yansıtıcı düşünme düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Dewey, J. (1933). How we think: A restatement of the relation of reflective thinking to the educative process. Boston: Heath and Company.
• Duban, N. & Yanpar Yelken, T. (2010). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve yansıtıcı öğretmen özellikleriyle ilgili görüşleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimsel Enstitüsü Dergisi, 19 (2), 343-360.
• Dursun, F. (2015). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici tekniklere göre hazırlanan genel konfeksiyon teknolojisi dersi programının akademik başarı ve tutuma etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Eğmir, E. (2019). Öğretmen eğitiminde yansıtıcı düşünme uygulamalarına ilişkin Türkiye’de yapılmış çalışmaların analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Erbil, D. G. (2014). İlkokul 3.sınıf Hayat Bilgisi dersinde işbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin akademik başarılarına, demokratik tutumlarına ve yansıtıcı düşünme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Erdoğan, R. (2019). İlkokul 4. sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünme destekli yaratıcı yazma çalışmalarının öğrencilerin yaratıcı yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Ersözlü, Z. N. (2008). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersindeki akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Gedikoğlu, E. (2015). Yansıtıcı düşünme etkinlikleri destekli modüler öğretimin 5. sınıf bilişim teknolojileri ve yazılım dersinde öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Gelter, H. (2003). Why is reflective thinking uncommon. Reflective Practice, 4 (3), 337–345. Gümüşok, F. (2014). İngiliz dili öğretmen adaylarını değerlendirme sürecine dahil etme: Uygulama dersinde yansıtıcı düşünme olarak öz-değerlendirme ve akran- değerlendirme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 32, 127-146.
• Güneş, K. (2015). Bilim sanat merkezi öğrencilerinin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerileri, matematik dersine yönelik tutumları ve matematik başarılarının incelenmesi etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Ilıman, M. (2018). Özerk öğrenme, yansıtıcı düşünme ve başarı yönelimleri arasındaki ilişkiler: İngilizce dersi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Kaşarcı, İ. (2013). Proje tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin akademik başarı ve tutumlarına etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Kesici, A. (2019). Eğitimde postmodern durum: Yapılandırmacılık, İnsan & İnsan, 6 (20), 219-238.
• Keskinkılıç, G. (2010). İlköğretim 7. sınıf fen ve teknoloji dersinde uygulanan yansıtıcı düşünmeye dayalı etkinliklerin bilimsel süreç becerilerinin gelişimine ve başarıya etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kırnık, D. (2010). İlköğretim 5.sınıf Türkçe dersinde yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğrenci başarısına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Koç, S. E. (2015). Türkiye’de ilköğretim programlarının değerlendirilmesine yönelik yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2005–2014). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Korkmazgil, S. (2009). Uygulama dersinde blog kullanımı yabancı diller eğitimi bölümündeki öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünmelerini nasıl geliştirir? Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• MEB (2018). Matematik dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi (4-7. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB (2015). Türkçe dersi (1-8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Özbey, Ö. F. & Şama, E. (2017). 2012-2016 arasındaki yıllarda çevre eğitimi kapsamında yayımlanan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 212-226.
• Seçer, İ., Ay, İ., Ozan, C. & Yılmaz, B. (2014). Rehberlik ve psikolojik danışma alanındaki araştırma eğilimleri: Bir içerik analizi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (41), 49-60.
• Shermis, S. S. (1992). Critical thinking: Helping students learn reflectively. Bloomington: EDINFO Press.
• Sünkür, M. Ö. (2013). Fen ve teknoloji dersinde tahmin et-gözle-açıkla yöntemi ile desteklenmiş yansıtıcı düşünmeye dayalı etkinlik uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Tanrıöğen, A. (2014). (Ed.) Bilimsel araştırma yöntemleri (4. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Tenkoğlu, H. (2017). Fen bilimleri dersinde teknoloji entegrasyon matrisi modelinin öğrencilerin teknoloji standartları, yansıtıcı düşünme becerileri ve akademik başarılarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Türk, N. (2017). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde yansıtıcı düşünme uygulamalarının öğrencilerin sosyal bilgiler dersine ve çevreye yönelik tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Türk Dil Kurumu (2009). Güncel Türkçe sözlüğü. https://sozluk.gov.tr adresinden erişilmiştir. (Erişim Tarihi: 21.11.2019)
• Ünver, G. (2003). Yansıtıcı düşünme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Üstün, G. (2011). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile demokratik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yavuz, A. (2017). İlkokul hayat bilgisi dersinde bilişim teknolojileri destekli yansıtıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin ders başarısına ve tutumuna etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Yavuz, Ö. (2017). İşbirliğine dayalı öğrenmenin İngilizce dersinde akademik başarıya, derse yönelik tutuma, yansıtıcı düşünme becerisine ve algılanan araçsallık düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Yetim, N. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde yansıtıcı düşünme becerisi, akademik stres düzeyi ve yabancı dil dersi akademik başarı ilişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. (2013). Ortaokul 5. sınıf fen ve teknoloji dersinde kullanılan MEB vitamin eğitim yazılımın öğrencilerin yansıtıcı düşünme becerilerine ve erişilerine etkisinin incelenmesi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Yılmaz, N. Y. (2018). Düşünme becerilerine ilişkin lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eğitim Bilimleri ve Öğrenme Teknolojileri Dergisi, 1 (1), 32-38.
• Yiğitel, S. (2015). Ortaöğretim biyoloji dersi öğretiminde uygulanan yansıtıcı düşünmeyi geliştirme etkinliklerinin öğrencilerin akademik başarı ve tutumları üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.