Gebelik Öncesi Döneme İlişkin Türkiye’deki Geleneksel Uygulamalar ve Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 138 - 147, 01.01.2020

Ayten Dinç Elif Ocaktan

Öz

Geleneksel uygulamalar geleneklerde kökünü bulan ve kuşaktan kuşağa aktarılan yöntemlerdir. Geleneksel sağlık uygulamaları ise toplumun inanç, gelenek, değer ve kültürleri ile ilgili yaptıkları sağlığı etkileyen uygulamaları kapsar. Geleneksel uygulamalar dünyanın pek çok yerinde uygulanmakla birlikte gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde daha yaygındır. Kadınların doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası çeşitli geleneksel sağlık uygulamalarını kullandıkları görülmektedir. Gebelik öncesi döneme ilişkin geleneksel uygulamalar genellikle; infertilite tedavisi, genital yol enfeksiyonları ve gebelikte cinsiyet belirlemeye yöneliktir. Geleneksel uygulamaların bazıları sağlığa yararlı, iken, bazıları sağlığı zararlı olabilmektedir. Sağlık hizmet sunumunda toplumun kültürel yapısının bilinmesi çok önemlidir. Gebelik, doğum ve doğum sonu döneme ilişkin geleneksel uygulamaların bilinmesi bu dönemdeki ailelere sunulacak sağlık hizmetinde önceliklerin belirlenmesinde yardımcı olacaktır. Yanlış geleneksel uygulamaların, fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlığa getirdiği zararların, hemşireler tarafından somut örneklerle gösterilerek bu uygulamaların değiştirilmesi kadınların sağlığının korunması açısından önemlidir. Bu derlemede gebelik öncesi dönemindeki geleneksel uygulamalar ve uygulamalara yönelik hemşirelik yaklaşımları güncel veriler ışığında tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Gebelik öncesi, geleneksel uygulamalar, hemşirelik yaklaşımı

The Traditional Applications and Nursing Approach in Turkey regarding Pre-Pregnancy Period

Öz

Traditional practices are methods that are rooted in traditions and passed down from generation to generation. Traditional health practices, however, include practices that affect the health practices regarding the beliefs, traditions, values, and cultures of the society. While traditional practices are applied in many parts of the world, they are more common in underdeveloped and developing countries. It is observed that women use various traditional health practices before, during, and after birth. Traditional practices for the pre-pregnancy period are generally aimed at infertility treatment, genital tract infections, and gender determination during pregnancy. While certain traditional practices are good for health, some can be harmful. It is very important to know the cultural structure of society while providing health services. Acknowledging the traditional practices related to pregnancy, birth, and the postpartum period would support the families in this period to determine the priorities in the health service. It is important to protect the health of women through changing the practices by showing examples of harm caused by wrong traditional practices to the physical, mental, and social health with concrete examples by nurses. In this compilation study, traditional practices in the pre-pregnancy period and nursing approaches will be discussed in the light of current data

Anahtar Kelimeler

Pre-pregnancy, traditional practices, nursing approach

Kaynakça

• Aktaş, D., Şahin, E. & İlknur, M. G. (2012). Kadın sağlığını etkileyen, sık görülen bazı jinekolojik problemler ve hemşirelik yaklaşımları. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 37- 53.
• Bali, A. (2017). Gaziantep yöresi doğum geleneklerinde anne ve çocuk sağaltımı. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12 (5),85-110.
• Cangöl, E., Şahin, N. H. & Sögüt S., (2018). Gebelik öncesi ve gebelikte bebeğin cinsiyet seçimine yönelik uygulamalara ilişkin kadınların görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 11(59), 627-631.
• Çalbayram, N. Ç., Gönenç, İ. M. & Topuz, N. (2019). Prekonsepsiyonel dönemden postpartum döneme kadınların geleneksel inanç ve uygulamaları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(2), 237-246.
• Çoban, T.K. & Dinç, A. (2013). İnfertilitenin cinsel yaşam üzerine etkisinin incelenmesi, International Journal of Clinical Research ,1(2), 46-53
• Demir, Ö. & Bakar, N. (2014). Silifke yörüklerinde doğum, evlenme ve ölüm gelenekleri üzerine bir araştırma, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(35), 111-133.
• Dinç, A., Koşan, M. & Uysal, S. Çanakkale ilinde bebeğin cinsiyetini tahmin etme ve belirlemeye yönelik geleneksel inanç ve uygulamalar, 3. Ulusal Ebelik Öğrenci Kongresi, 11- 13 Nisan 2012, Malatya,
• Erbil, N. & Sağlam, G. (2010). Gebelikte bebeğin cinsiyetini belirleme ve tahmin etmeye ilişkin geleneksel inanç, uygulamalar ve bazı sosyo-demografik özelliklerle ilişkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 347-359.
• Erenoğlu, R., Can, R., Tambağ, H. & Akdeniz, Ş. (2017). Kırsal alandaki kadınların doğum- doğum sonu dönemle ilgili geleneksel uygulamaları Karasi Örneği. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Folklor/Edebiyat Dergisi, 23(90),179-196
• Gökyıldız, Ş., Alan, S., Öztürk, M., & Şenesen, R. O. (2013). Traditional health practices in mountain, plain and seaside regions of Adana in Turkey: Maternal and infant health. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 3(3), 21-29.
• Işık, T., Akçınar, M. & Kadıoğlu, S. (2010). Mersin ilinde gebelik, doğum ve loğusalık dönemlerinde anneye ve yeni doğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 71–84
• İpekoğlu, H. Y. & Oral, B. H. İnfertilitede kullanılan geleneksel tedavi yöntemleri ve çeşitli uygulamalar: Isparta bölgesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(25), 105-119.
• Koçak, Y. Ç. & Sevil, Ü. (2015). Kadın doğum kliniklerinde yatan hastalara kültürlerarası yaklaşım. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics, 1(3), 52-61.
• Koyun, A. & Büken, N. Ö. (2013). A violation of equality and the right to life: Sex selection (Bir eşitlik ve yaşama hakkı ihlali: Cinsiyet seçimi), Journal of Human Sciences, 10(1), 34-46. Öger, A. (2003).Tarsus yöresi dağ köylerinde geleneksel halk kültürü üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Örnek, S.V. (2014) Türk Halk Bilimi. Ankara, Bilgesu Yayıncılık.
• SB (2018). Sağlık Bakanlığı Geleneksel, Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamalarına Uluslararası Bakış Konferansı Bildirisi, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 949, Ankara
• Şahin, H.G. (2015). Obezite ve gebelik. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics, 6(3),71-3. Şahin, E. & Şahin, N. H. (2018). Cultural practices before and during pregnancy: example of Turkey. New Trends and Issues Proceedings on Advances in Pure and Applied Sciences, (10), 97-103.
• Şenol, V., Ünalan, D., Çetinkaya, F., Öztürk, Y. (2004). Kayseri ilinde halk ebeliği ile ilgili geleneksel uygulamalar. Klinik Gelişim, 17:47-55.
• Şişman, B. (2002). Samsun yöresinde geçiş dönemleriyle (doğum, sünnet, evlilik ve ölumle ilgili yaşayan halk inançları ve bunlara ait uygulamalar. Erdem Halk Kültürü Özel Sayısı-III, 13 (29), 445-464.
• Tanrıverdi, G., & Seviğ, Ü. (2014). Kültürlerarası hemşirelik. İstanbul Akademi Yayın Evi. Taşhan, S. T. & Koyuncu, S. B. (2018). Kadınların doğuma yönelik kullandıkları geleneksel yöntemler ve etkileyen faktörler, Acıbadem Dergisi 9(2):150-155
• WHO (2013), World Health Organization traditional medicine strategy: 2014-2023. http://apps.who.int/ iris/bitstream/10665/92455/1/9789241506090_eng. pdf, ISBN 978 92 4 150609 0, Printed in Hong Kong SAR: China. (Erişim tarihi 05.05.2020).
• Yalçın, H. & Koçak, N. (2013a). Anne adaylarına verilen eğitimin gebelik, doğum ve lohusalığa ilişkin geleneksel uygulamalara etkisi. Journal of Clinical Obstetrics & Gynecology, 23(1), 1-14.
• Yalçın, H. & Koçak, N. (2013b). Gebelikle ilgili geleneksel inanç ve uygulamalar ve Karaman örneği. Kent Akademisi, 6(13), 18-34.
• Yılmaz, B. & Şahin, N. (2020). İnfertilite stresi ile bireysel baş etme yöntemleri: Bir sistematik derleme. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 84-85.
• Yılmaz, T. & Oskay, Ü. Y. (2015). İnfertilite stresi ile başa çıkma yöntemleri ve hemşirelik yaklaşımları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2(1), 100-112.