Sel ve İstanbul: Sel Riskine Karşı Yapılan Dere Islah Çalışmaları ile İlgili Bir Değerlendirme

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 1, 57 - 68, 30.06.2018

Alper Bodur

https://doi.org/10.32569/resilience.413867

Cited By: 4

Öz

Afetlerin kötü etkisinden
korunmak amacıyla Türkiye’de birçok çalışma yapılmaktadır. Bu bakımdan, sel
riski bulunan alanlarda yapılan dere ıslah çalışmaları önemli çalışmalardan
biridir. Dere ıslahı çalışmaları, afet yönetiminin önemli bir ayağını oluşturan
zarar azaltma çalışmaları kapsamında değerlendirildiğinde, sadece sel ve diğer
tehlikelerin oluşmasını engellemez, ayrıca plansız yapılaşmanın ve çevre
kirliliğinin önüne geçilmesini de sağlar. Bu çalışma ile, İSKİ Genel Müdürlüğü
tarafından Anadolu Yakası’nda yapılan dere ıslah çalışmaları ile ilgili durum
değerlendirmesi yaparak karşılaşılan sorunları ortaya koymak, çalışmalarda
gelinen aşamaları değerlendirmek ve birtakım öneriler getirmek amaçlanmaktadır.
Araştırma kapsamında, çalışmalar esnasında karşılaşılan sorunlar irdelenmekte
olup bu sorunların en önemlileri; mülkiyet, imar, yapılaşma, inşaat sırasında
ortaya çıkan altyapı sorunlarıdır. Bütün bu sorunlara rağmen sel riskini
ortadan kaldırmak için dere ıslah çalışmalarına devam edilmekte, fakat daha iyi
bir koordinasyon ve yetki olması halinde dere ıslahlarının daha hızlı ve etkin
bir şekilde tamamlanacağı öngörülmektedir. Araştırmada, sel riskini azaltmaya
yönelik faaliyetlerin çok daha etkin bir şekilde tamamlanabilmesi için mevcut
kanun ve yönetmeliklerin yeterli olmadığı, birtakım hukuki ve kurumsal
düzenlemelere ihtiyaç olduğu kanısına ulaşılmıştır. Bütün bu olumsuzlukların
giderilebilmesi için diğer kurum ve kuruluşları da içine alacak hukuki birtakım
düzenlemeler yapılmalı, yetki karmaşasının önüne geçilmelidir. Ayrıca, kurum
içi organizasyonun sel riskini en aza indirecek şekilde tekrar düzenlenmesi,
acil durumlarda etkin müdahale amacıyla birtakım standart uygulama
prosedürlerinin uygulamaya geçirilmesi gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Afet, sel, dere ıslahı

Flood and İstanbul: an Evaluation of the River Rehabilitation Studies Against Urban Floods

Öz

Many studies have been performed in Turkey in order to
avoid the worst effects of the disasters. In this respect, the river rehabilitation
studies carried out in any areas with flood risk are important ones. When
assessed in the context of damage mitigation activities that constitute an
important pillar of disaster management, river rehabilitation efforts not only
prevent floods and other hazards from occurring but also prevent unplanned
construction and environmental pollution. With this study, it is aimed to
reveal the problems encountered by the situation assessment about the river
improvement works carried out by the General Directorate of ISKI on the
Anatolian side, to evaluate the progress in the works and to bring some
suggestions. Despite all the problems, river rehabilitation studies are being
continued to remove the flood risk. However, in the case of better coordination
and competence, it is envisaged that river rehabilitation will be completed
more quickly and effectively. As a result of the research, it has been reached
that there is a need for some legal and institutional arrangements, in which
the existing laws and regulations are not sufficient for the activities to
reduce flood risk to be completed more efficiently. To overcome all these
negativities, legal arrangements should be made to cover other institutions and
organizations and the confusion of authority should be avoided. It has also
been found that the in-house organization should be redesigned to reduce the
risk of flood and to implement some standard implementation procedures for
effective intervention in emergencies.

Anahtar Kelimeler

Disaster, flood, stream rehabilitation

Kaynakça

• 1. Bahçeci, F. (2014). Kırsal ve Kentsel Yerleşim Alanlarındaki Dere Yataklarının Islahında Öne Çıkan İdari, Teknik ve Çevresel Sorunlar. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 2. Bingöl, Y. (2006). İstanbul Derelerinin Mevcut Durumu ve Taşkın Debilerinin Hesabı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• 3. Ceylan, A., Ayvacı, H., Akgündüz, S., Hüküm, H., Güser, Y. (2015). Şehir Selleri Tahmin ve Erken Uyarı Modeli. Retrieved from https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/makale/sehirselleri_atmos.pdf [Erişim 11 Ocak 2018].
• 4. Dinç, H., Bölen, F. (2014). İstanbul Derelerinin Fiziki Yapısı. Planlama, 24 (2), 107-120. Retrieved from http://www.journalagent.com/planlama/pdfs/PLAN-97269-OPINION_LETTER-DINC.pdf
• 5. Dölek, İ. (2015). Sungu Beldesi ve Yakın Çevresinde (Muş) Sel ve Taşkına Duyarlı Alanların Belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (31), 258-280. DOI: 10.14781/mcd.26466.
• 6. Ergünay, O., (2007), Türkiye’nin afet profili. Retrieved from http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/3885.pdf [Erişim 11 Ocak 2018].
• 7. Garipağaoğlu, N. (2016). Marmara Havzası’nda Kentleşme - Atık Su İlişkileri ve Alıcı Ortam Üzerindeki Etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi, 34, 147-159.
• 8. Gönüllü, A . (2010). Osmanlı Devletinin Son Döneminde Meydana Gelen Sel Baskınları (1857-1913). Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (28), 351-373. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/sutad/issue/26258/276616
• 9. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2013a). Dere Islah Çalışmaları [Power Point Sunumu].
• 10. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2013b). Performans Sonuçları Tablosu. İSKİ Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• 11. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2015). Stratejik Plan 2016-2020. İSKİ Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• 12. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2016a). Faaliyet Raporu. İSKİ Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• 13. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2016b). Performans Sonuçları Tablosu. İSKİ Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• 14. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2017). Performans Sonuçları Tablosu. İSKİ Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• 15. İSKİ Genel Müdürlüğü. (2018). Performans Sonuçları Tablosu. İSKİ Genel Müdürlüğü, İstanbul.
• 16. Kadıoğlu, M., (2008). Sel, Heyelan ve Çığ için Risk Yönetimi; Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E., (editörler), “Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri”; s. 251-276, JICA Türkiye Ofisi Yayınları No: 2, Ankara.
• 17. Kadıoğlu, M. (2012) Türkiye’de İklim Değişikliği Risk Yönetimi. Türkiye’nin İklim Değişikliği II. Ulusal Bildiriminin Hazırlanması Projesi Yayını.
• 18. Kara, H. (2007). Türkiye’deki Şehir Yerleşmelerinde Afet Sonrasına Yönelik “Afet Merkezleri” Plânlaması, TMMOB Afet Sempozyumu, 5-7 Kasım 2007, s. 279-288. Retrieved from http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/3908.pdf [Erişim 11 Ocak 2018].
• 19. Karakuyu, M. (2002). Şehirleşmenin Küresel İklim Sapmaları ve Taşkınlar Üzerindeki Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 6, 97-108.
• 20. Korkanç, S. Y. (2005). Sel ve Taşkınlardan Korunmada Erken Uyarı ve Önemi. FORESTIST (eski adıyla İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi), 55 (1), 123-134. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/jffiu/issue/18711/197342
• 21. Kömüşçü, A. Ü., Çelik, S., Ceylan, A. (2011). 8-12 Eylül 2009 Tarihlerinde Marmara Bölgesi’nde Meydana Gelen Sel Olayının Yağış Analizi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 9 (2), 209-220.
• 22. Özcan, E. (2006). Floods and Turkey. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (1), 35-50. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/gefad/issue/6754/90823
• 23. Özmen, M.T. (2015), Sel–taşkın Türkiye ve Antalya. Retrieved from http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/97e314f2b9acbd2_ek.pdf [Erişim 11 Ocak 2018].
• 24. Sepetçioğlu, M.Y. (2013). Şanlıurfa İli Taşkın Sorunları ve Çözüm Önerileri. NWSA-Engineering Sciences, 1A0339, 8 (1), 21-38.
• 25. Sönmez, M.E., Kesici, Ö. (2012). İklim Değişikliği ve Plansız Şehirleşmenin Kilis Şehrinde Yol Açtığı Sel Felaketleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 28, 57-78. 26. Şahin, C., Sipahioğlu, S. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim Yayıncılık, Ankara.
• 27. T.C. Anayasası. (1982). T. C. Resmi Gazete, 17863, 09 Kasım 1982.
• 28. T.C. Büyükşehir Belediyesi Kanunu. (2004). T. C. Resmi Gazete, 25531, 23 Temmuz 2004.
• 29. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı. (2017). Taşkın Yönetimi Çalışma Grubu Raporu. 2. Ormancılık ve Su Şurası, 4-6 Mayıs, Ankara.
• 30. Turgu, E., Ceylan, A. (2008). ECMWF Yağış Verileri Yardımıyla Türkiye’de Sel Tahmini Çalışmaları, Uluslararası Katılımlı VI. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, 25-28 Mart 2008. Retrieved from https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/makale/seltahmini.pdf [Erişim 11 Ocak 2018].
• 31. (Url-1). https://www.mgm.gov.tr/arastirma/dogal-afetler.aspx?s=taskinlar [Erişim 11 Ocak 2018].
• 32. (Url-2). https://www.ibb.istanbul/CorporateUnit/Detail/85 [Erişim 11 Ocak 2018].
• 33. (Url-3). https://www.afad.gov.tr/tr/2211/AFAD-Hakkinda. [Erişim 11 Ocak 2018].
• 34. Zeybek, İ . (1998). 22 Mayıs 1998 Havza Sel-Taşkın Felaketi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 160-167. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/omuefd/issue/20259/215171.