Depremleri Anlamlandırma ve Açıklama Biçimlerinin Sismik Risk Azaltma Süreçlerine Etkisi Açısından 2011 Van Depremleri

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 229 - 237, 31.12.2019

Mehmet Baki Bilik

https://doi.org/10.32569/resilience.605213

Cited By: 9

Öz

Depremlerin nedeni bilimsel olarak izah
edilmediği dönemlerde, bu “korkunç” olay günahların bedeli, ihtar veya benzer mistik,
metafizik süreçlerle açıklanmaktaydı. Neyse ki bilimsel gelişmelerle beraber
depremlerin hangi süreçlerle oluştuğunu çağımızda izah edebilmiş bulunmaktayız.
Fakat bilimsel izahlara rağmen depremler bazı kesimler için hala mistik
süreçlerin bir ürünü, yaratıcının bir cezası olarak yorumlanabilmektedir.
Nerede, ne zaman ve ne şiddette olacağı hala kestirilemeyen depremlerin
yarattığı kaos, ardından bıraktığı ölüm, yıkım ve gözyaşları insanların bu
olayı irrasyonel süreçlerle açıklamaya zorlayabilmektedir. Depremleri doğaüstü
süreçlerle açıklayanlar yaşanılanları kader kabul edip, maddi koşullarıyla bu
tehlikeye karşı direnme pratiğinden de vazgeçebilmektedirler. İrrasyonel bir
tehdide cevap da irrasyonel olabilmekte dolaysıyla ahlaksızlığın veya
günahların karşılığı olan depremlerden korunmanın yolu da pekâlâ günah
işlememek veya yaratıcının buyruklarına itaat etmekle mümkün görülür.
Nihayetinde depremi anlama, açıklama biçimi beraberinde baş etme pratiği de
doğurmaktadır. Bu araştırma, tüm bu süreçleri 2011 Van Depremleri’ne maruz
kalmış bireyler üzerinden test etmektedir. Depreme maruz kalmış 225 kişinin bu
olayı anlama ve anlamlandırma süreçleri ile hazırlık durumlarını sosyoekonomik
özellikleri üzerinden değerlendirmektedir. Yapılan tespitlerde sosyoekonomik
özelliklerin depremi ampirik süreçlerle açıklama veya anlamlandırma
mekanizmaları üzerinde etkili olduğu gözlenmiştir. Benzer şekilde depreme risk
azaltma çalışmaları ile katılımcıların gelir düzeyleri arasında anlamlı bir
ilişki görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

deprem, risk azaltma, anlamlandırma/atfetme, 2011 Van Depremleri

Van Earthquakes in 2011: On The Impacts of Explaning Earthquakes on Risk Mitigation Processes

Öz

In times when the cause of earthquakes was not
scientifically explained, this “terrible” event was explained by the price of
sins, caution, or similar mystical, metaphysical processes. Fortunately, with
scientific developments, we are able to explain the processes of earthquakes in
our age. However, despite scientific explanations, for some, earthquakes can
still be interpreted as a product of mystical processes and as a punishment.
The chaos created by the unpredictable earthquakes, the death, destruction and
tears can force people to explain this event through irrational processes. Those
who explain earthquakes through supernatural processes can accept the
experiences as fate and give up resisting this danger with their material
conditions. The answer to an irrational threat can also be irrational, so the
way to protect from immorality or earthquakes that is the price of sins is also
possible by not sinning or obeying the creator's commandments. In the end,
understanding and explaining the earthquake leads to the practice of coping
with it. This research tests all these processes on individuals exposed to the
2011 Van Earthquakes. It also discusses 225 people’s, all experienced
earthquakes, understanding and explaining processes of the event and their preparedness
status within the scope of their socioeconomic characteristics. The findings
showed that socioeconomic characteristics had an impact on the mechanisms of
explaining or interpreting the earthquake through empirical processes.
Similarly, a significant correlation was found between earthquake risk
reduction studies and income levels of the participants.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Explaining/Attribution, Risk Reduction, Van Earthquake

Kaynakça

• AFAD (2014). Türkiye’de Afet Farkındalığı ve Afetlere Hazırlık Araştırması. www.afad.gov.tr. (21.03.2017).
• Akyel, R. (2007). Afet yönetim sistemi: Türk Afet Yönetiminde Karşılaşılan Sorunların Tespit Ve Çözümüne İlişkin Bir Araştırma.(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Arslantaş, N. (2003). İslam dünyasında depremler ve algılanma biçimleri: ilk on asrında (h. IX/m. VII-XVI. yüzyıllar) (Vol. 50). İstanbul: Gelenek Yay.
• Bilik, M.B. (2015). 2011 Van Depremleri Üzerine Sosyolojik Bir Analiz, Mekan, Afet Yönetimi ve Algı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Duman, M. Z.(2016). Sosyolojik Açıdan Deprem ve Din, Depremlerin Dini İnanç ve Davranışlar Üzerindeki Etkisi. İstanbul: Rağbet Yay.
• Dynes, R. R. (1999). The Dialogue between Voltaire and Rousseau on the Lisbon Earthquake: The Emergence of a Social Science View. International journal of mass emergencies and disasters, 18(1), 97-115.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları, Çev. Ersin Kuşdil, Ayrıntı Yay., İstanbul.
• İBB (2014). Afet Odaklı Sosyal Hasar Görebilirlik Analiz Sonuç Raporu. www.ibb.gov.tr. (16.03.2017).
• Karancı, A.N. (2008). Afet Zaralarını Azaltmada Psikolojinin Önemi, JICA Türkiye Ofisi, Yayın No: 2: 51-53.
• Kasapoğlu, A. ve Ecevit, M.(2001). Depremin Sosyolojik Araştırması, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Koçak, H. (2004). Bir Doğal Afet Olarak Depreme Hazırlıklı Olma Bilinci ve Katılım: ABD, Japonya ve Türkiye (Afyon İl Örneği), Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: 139.
• Köse, A. ve Küçükcan, T. (2006). Deprem ve Din, İstanbul: Emre Yayınları.
• Kula, N. (2002). Deprem ve Dini Başa Çıkma, Gazi Üniversitesi, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2002/I.
• Müderrisoğlu, S. (2008). “Nitel ve Nicel Sonuçlar: Risk Algısı, Risk Azaltma ve Hazırlık Önlemleri”, İstanbul: Afet ve İnsan (içinde), Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 81-124.
• Spilka, B., Shaver, P., & Kirkpatrick, L. A. (1985). A general attribution theory for the psychology of religion. Journal for the scientific study of religion, 1-20.
• User, İ. (2006). “Düzce’ye Araba Çarptı”: Depremin Psiko-sosyal Etkileri, Toplumbilim Dergisi, Deprem Özel Sayısı, Sayı 21, 2006, İstanbul, 39.
• TBMM (2010). Deprem Riskinin Araştırılarak Deprem Yönetiminde Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu İçin Hazırlanmış Rapor. 23. Dönem. S. Sayısı: 549.
• Vercleyen, F. (1997). Bizans Döneminde İstanbul’da Depremler: Halk Üzerinde Etkisi (Çev: F. Ş. Arık). Tarih Araştırmaları Dergisi 30, 299-317.