The Relationship of Cultural Heritage Areas and Disaster Management

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 305 - 321, 31.12.2020

Sinem Oktay , Nilüfer Taş Murat Taş

https://doi.org/10.32569/resilience.710387

Cited By: 5

Öz

Cultural heritage; It includes all the concrete and abstract values related to the identity, culture and history of the society. It is important not only in the society it is in, but also in terms of the history, identity and cultural values it hosts in the whole world. Cultural heritage in the world is under many risks such as natural risks (disasters), human-induced risks, and technical risks. Possible risks affecting cultural heritage are natural (earthquake, flood, fire, landslide, tsunami,…) or man-made (vandalism, wars, theft,…). However, the risks most affecting cultural heritage are disasters. Disasters have different effects on the environment and society where they occur. Among these effects; It creates great threats for cultural assets such as loss of life and property, economic, sociological and psychological problems. Disaster management is applied to reduce and eliminate these threats. The destruction and destruction of cultural heritage as a result of wars, disasters and natural events has drawn attention to the risks of heritage sites all over the world. As a result of these events, institutions and organizations such as UNESCO, ICORP, ICOMOS, UNDRR, ICCROM have drafted conventions, held congresses and published declarations in order to reduce the possible threats to cultural heritage in historical environments, to reduce the damage and losses caused by disasters and to protect the cultural heritage. The aim of the study was conducted and international institutions in Turkey, it has made the organization all these studies the cultural heritage of originality in environmental history in the light of integrity and escape with minimum damage of the legacy of the disaster to the identification and reduction of possible disaster risks to cultural heritage in historic environment by preserving the sustainability values and the work in 1983 It is carried out within the scope of the "Law on the Protection of Cultural and Natural Assets" numbered 2863, which entered into force in 2012. Within the scope of the study, the literature was reviewed and the subject was discussed within the scope of the information obtained. In the literature research, the postgraduate theses, national and international articles, relevant laws and regulations, studies of UNESCO and its advisory bodies and studies in the field of cultural heritage were examined. The study is limited to the disaster risks of tangible cultural heritage.

Anahtar Kelimeler

disaster, Cultural heritage, disaster management

Kültürel Miras Alanlarının Korunması ve Afet Yönetimi İlişkisi

Öz

Kültürel miras; toplumun kimliğiyle, kültürüyle, tarihiyle ilgili somut ve soyut değerlerin tümünü kapsar. Sadece bulunduğu toplumda değil, bütün dünyada barındırdığı tarih, kimlik ve kültür değerleri açısından önemlidir. Dünyada kültürel miras doğal riskler(afet), insan kaynaklı riskler, teknik riskler gibi pek çok risk altında bulunmaktadır. Kültürel mirasa etki eden olası riskler doğal kaynaklı (deprem, sel, yangın, toprak kayması, tsunami,…) ya da insan kaynaklı( Vandalizm, savaşlar, hırsızlık,…) risklerdir. Ancak kültürel miraslara en fazla etki eden riskler afetlerdir. Afetler meydana geldiği çevreye ve topluma farklı şekilde etkilerde bulunur. Bu etkiler arasında; can ve mal kaybı, ekonomik, sosyolojik, psikolojik sorunlar gibi kültür varlıkları için de büyük tehditler oluşturur. Bu tehditleri azaltmak ve yok etmek için afet yönetimi uygulanır. Yaşanan savaşlar, afetler, doğal olaylar sonucunda kültürel mirasların tahrip ve yok olması bütün dünyada miras alanlarının riskleri konusuna dikkatleri çekmiştir. Bu olaylar sonucunda tarihi çevrelerde kültürel mirasa yönelik olası tehditleri azaltmak, afetler sonucu gördüğü zarar ve kayıpları azaltmak ve kültürel mirasın korunması için UNESCO, ICORP,ICOMOS,UNDRR,ICCROM gibi kurum ve kuruluşlar dünya çapında sözleşmeler hazırlamış, kongreler düzenlemiş ve bildiriler yayınlamıştır. Çalışmanın amacı, Türkiye’de yapılan ve uluslararası kurum, kuruluşların yapmış olduğu bütün bu çalışmalar ışığında tarihi çevrelerde kültürel mirasın özgünlük, bütünlük ve sürdürülebilirlik değerlerinin korunarak tarihi çevrelerde kültürel mirasa yönelik olası afet risklerinin tanımlanması ve azaltılması ile mirasın afetlerden en az zararla kurtulması ve çalışmaların 1983 yılında yürürlüğe giren 2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” kapsamında yürütülmesidir. Çalışma kapsamında literatür taraması yapılmış ve elde edilen bilgiler kapsamında konu ele alınmıştır. Literatür araştırmasında konu kapsamında yer alan lisansüstü tezler, ulusal ve uluslararası makaleler, ilgili yasa ve yönetmelikler, UNESCO ve danışma organlarının yaptıkları çalışmalar ve kültürel miras alanlarında yapılan çalışmalar incelenmiştir. Çalışma, somut kültürel mirasların afet riskleri ile sınırlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel miras, afet, afet yönetimi

Kaynakça

• AFAD.(2019). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). 30.07.2019 tarihinde sitesi: https://www.afad.gov.tr/tr/23792/Aciklamali-Afet-Yonetimi-Terimleri-Sozlugu?kelime=afet+y%C3%B6netimi adresinden alındı.
• AFAD.(2019). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). 15.03.2020 tarihinde sitesi: https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu adresinden alındı.
• AFAD.(2019).Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Stratejik Plan 2019-2023.
• Anadol, K., Arıoğlu, E. (1977).Mimarlık, 77(4),s.38-39.
• Ani KültürelPeyzajiYönetimPlani.(2015).12.08.2020 tarihindesitesi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/57313,ani-kulturel-peyzaji-yonetim-planipdf.pdf?0adresindenalındı. Bandarin,F.( 2004). UNESCO. http://whc.unesco.org/en/list/722/gallery/
• Bigio, A.G.,Ochoa, M.C., Amirtahmasebi, R., McWilliams, K, 2011, ‘Climate-resilient, Climate-friendly World HeritageCities’, The World Bank,presented at the 11st Congress of theOrganization of World HeritageCities, Portugal, November 22-25, 2011.
• Boccardi,G.(2006). A StrategyforReducingRisksfromDisasters at World HeritageProperties.Integratingtraditionalknowledgesystemsandconcernforculturalandnaturalheritageinto risk managementstrategiesProceedingsfromthespecialsessionorganizedby ICCROM andthe World HeritageCentreforthe International DisasterReduction Conference (IDRC) .Davos, Switzerland.
• Busch,U.E.(2010).Kentsel kültür mirasına yönelik risk azaltımı için bir yönetim modeli önerisi: İstanbul-Büyükada örneği(Doktora Tezi). İTÜ. İstanbul. Erişim adresi: http://hdl.handle.net/11527/9757.
• ÇatalhöyükNeolitikKentiYönetimPlanı.(2013).12.08.2020 tarihinde sitesi:https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/57316,catalhoyuk-neolitik-kenti-yonetim-planipdf.pdf?0adresindenalındı.
• Çilingir,A.G.(2018). Türkiye’de uygulanan afet yönetimi politikalarının incelenmesi: yasal düzenlemeler ve DASK. Dirençlilik Dergisi 2(1), 2018, (13-21), ISSN: 2602-4667 DOI: 10.32569/resilience.413310
• ICOMOS.(2020). http://www.icomos.org.tr/?Sayfa=Icomos&dil=tr.Erişim tarihi:16.04.2020
• ICOMOS.(1994).Nara Özgünlük Belgesi. 17.03.2020 tarihinde sitesi: http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0756646001536913861.pdf adresinden alındı.
• ICOMOS.(1987). Washington tüzüğü: tarihi kentlerin ve kentsel alanların korunması tüzüğü https://kumid.net/euproject/admin/userfiles/dokumanlar/mimariyeni02.pdf.Erişim tarihi:21.06.2020
• ICOMOS.(2011). Tarihi kentlerin ve kentsel alanların korunması ve yönetimiyle ilgili valetta ilkeleri. 28 Kasım 2011, Paris.
• ICCROM.(2016). A guideto risk management of culturalheritage, https://www.iccrom.org/sites/default/files/Guide-to-Risk-Managment_English.pdf
• ICOMOS.(2020).ICOMOS history.16.07.2020 tarihinde sitesi: https://www.icomos.org/en/about-icomos/mission-and-vision/history?start=1alındı.
• İBB, İstanbul 2010 AvrupaKültürBaşkenti, Bimtaş.(2011). İstanbul TarihiYarimadaYönetimPlanı.(2011).12.08.2020 tarihinde sitesi:https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/57322,istanbul-tarihi-yarimada-yonetim-planipdf.pdf?0adresindenalındı.
• İSMEP Rehber Kitaplar. (2014). Kültürel Mirasın Korunması, İstanbul: İstanbul Valiliği, İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB) ve İstanbul İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (İstanbul AFAD)Erişim adresi: https://www.ipkb.gov.tr/e-kutuphane/kulturel-mirasin-korunmasi_65/.
• İstanbul Tarihi Alanları Alan Başkanlığı. 25.08.2019 tarihinde sitesi: http://www.alanbaskanligi.gov.tr/yonetim_plani_kavrami.html adresinden alındı.
• Kuban, D. (2001). Türkiye’de kentsel koruma- kent tarihleri ve koruma yöntemleri. İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Marrion, C.(2012). Promotingaculture of preventionversusrecovery. In: proceedingsıcomos: reducingriskstoculturalheritagefromnaturalandhuman-causeddisasters, Beijing, China, 2012. ICOMOS.
• Murakami,Y.(2011).Disasterrisk management of culturalheritagebased on theexperience of thegreathanshinearthquakeculturalheritageProtectionCooperation Office, Asia-Pacific CulturalCentrefor UNESCO (ACCU Nara.).15.05.2020 Tarihinde sitesi:http://www.nara.accu.or.jp/img/elearning/2011/risk.pdfadresindenalındı.
• Notre Dame Katedrali Yangını,15.04.2019. 22.06.2019 tarihinde sitesi: https://www.haberturk.com/yangin-notre-dame-in-kamburu-nun-satislarini-yukseltti-2435437 adresinden alındı.
• T.C.KültürveTurizmBakanlığı, Mimar Sinan ÜniversitesiŞehircilikUygulamaveAraştırmaMerkezi, GeyreVakfı.(2014).AphrodisiasAntikKenti Alan YönetimPlanı 2014-2018.12.08.2020 tarihinde sitesi:https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/57314,aphrodisias-alan-yonetim-planipdf.pdf?0adresindenalındı.
• Tercan,B.(2018). Koruma politikaları: tarihi, kültür ve doğa varlıklarının afetlere karşı korunması. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, TheJournal of SocialSciencesInstitute,sayı/Issue: 40, Sayfa / Page: 299-318, ISSN: 1302-6879 VAN/Turkey.
• UNESCO World HeritageCentre,ICCROM,RitsumeikanUniversity Global COE.(2013)Disasterrisk management of culturalheritagein urban areas a trainingguide.09.07.2020 tarihinde sitesi: https://www.preventionweb.net/files/44208_trainingguide1.pdf adresinden alındı.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 20.06.2020 Tarihinde sitesi:http://www.unesco.org.tr/Pages/99/2 alındı.
• UNESCO Türkiye Millî Komisyonu. 30.07.2019 tarihinde sitesi: http://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya-Miras%C4%B1-Listesi adresinden alındı.
• UNESCO.(1954). Haugekonvansiyonu. 15.06.2019 tarihinde sitesi: http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/armed-conflict-and-heritage/convention-and-protocols/1954-first-protocol/text/#c280777 adresinden alındı.
• UNESCO.(1994). Dünya Doğal Afetlerin Azaltılması Konferansı Yokohama, Japonya, 23-27 Mayıs 1994. 24.03.2020 tarihinde sitesi: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000097426 adresinden alındı.
• UNESCO.(2005).Operationalguidelinesfortheımplementation of the World heritageconvention. 03.08.2019 tarihinde sitesi: https://whc.unesco.org/archive/opguide05-en.pdf adresinden alındı.
• UNISDR.(2009). Terminologyondisaster risk reduction. 20.06.2020 tarihinde sitesi: https://www.unisdr.org/files/7817_UNISDRTerminologyEnglish.pdf alındı.
• UNESCO.(2010). Managingdisasterrisksfor World heritage.Erişim adresi: https://whc.unesco.org/en/managing-disaster-risks/.
• UNISDR.(2005).Hyogoframework of action2005-2015: Buildingtheresilience of nationsandcommunitiestodisasters(A/CONF/206/6). 24.03.2020 tarihinde sitesi: https://www.undrr.org/publication/hyogo-framework-action-2005-2015-building-resilience-nations-and-communities-disasters adresinden alındı.
• UNESCO, ICCROM, ICOMOS, IUCN,. (2011). Preparing World heritagenominations. Secondedition. UNESCO, 135.
• UNESCO,ICOMOS-ICORP, MARSH International,ICCROM, UNISDR.(2013).Heritageandresilienceıssuesandopportunitiesforreducingdisasterrisks.Erişim adresi: https://www.undrr.org/publication/heritage-and-resilience-issues-and-opportunities-reducing-disaster-risks.
• UNESCO , ICCROM ,ICOMOS ,IUCN.( 2013). Managingculturalworld heritage.Fransa.25.06.2020 tarihinde sitesi:https://whc.unesco.org/en/managing-cultural-world-heritage/ alındı.
• UNISDR.(2015).Sendaiframeworkfordisaster risk reduction2015-2030. 24.03.2020 tarihinde sitesi:https://www.undrr.org/publication/sendai-framework-disaster-risk-reduction-2015-2030 adresinden alındı.
• Ürün,Ş.(2016). Dünya kültürel ve doğal mirasın korunmasına dair sözleşme: doğal miras alanları başvuru, adaylık ve değerlendirme süreçleri, UNESCO Türkiye Millî Komisyonu, Ankara.
• Ünal,G.Z. İSMEP(2014). Kültürel mirasın korunması.İSMEPRehber Kitaplar. Haziran 2014, İstanbul, sy:8.
• Vatan,M.(2015).Nepal depremi sonrası kültür mirasının korunması.Mimarlık Dergisi Sayı:385.27.11.2020 tarihinde sitesi::http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=399&RecID=3749adresinden alındı.
• Zıvralı,İ.,Cabbar,N.Ü.(2015).Kültür varlıklarında risk yönetimi; gelişimi, güncel durum ve öneriler. 5.Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu. s:155-169.