İtfaiyelerin Afet ve Acil Durum Yönetimi Açısından Yerinin ve Öneminin Değerlendirilmesi; Samsun Örneği

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 93 - 117, 31.12.2021

Can Şahan

https://doi.org/10.32569/resilience.793490

Cited By: 3

Öz

Afet ve acil durumların etkin bir şekilde yönetilebilmesi için birçok paydaşa ihtiyaç vardır. Bu paydaşlardan bir tanesi de belediyelere bağlı olarak görev ifa eden itfaiye teşkilatlarıdır. Kentleşmeyle birlikte itfaiye teşkilatının yapmış olduğu hizmetlerin önemi her geçen gün artmaktadır. Müdahalenin etkin bir şekilde yapılabilmesi ve meydana gelebilecek zararların minimize edilebilmesi için risk yönetimine ihtiyaç vardır. Ülkeler ancak risk yönetimi ile sürdürülebilir kalkınmayı gerçekleştirebilirler. Risk azaltma ve kapasitesi yüksek bir toplum oluşturma konusunda modern afet yönetim sisteminde afetin yaşandığı yerde halka en yakın resmi kurum olarak yerel yönetimlere, özellikle belediyelere bağlı olarak hizmet veren itfaiye teşkilatına büyük görev düşmektedir.

Ülkemizdeki itfaiyeciler birçok sorunla karşı karşıyadır. İtfaiye teşkilatlarında merkezi bir birliğin olmaması nedeniyle teşkilatlar arasında birçok konuda farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Bunun yanında itfaiyecilik, meslek statüsünde olmadığı için itfaiyeciler birçok haktan mahrum kalmaktadır. Halbuki afet ve acil durumların yönetilmesinde önemli bir konumda olan itfaiye teşkilatlarına gereken değerin verilmediği görülmektedir. Bu çalışma ile itfaiye teşkilatlarının afet ve acil durumlar açısından önemi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Samsun İtfaiye Dairesi Başkanlığı’nın faaliyetleri ve çalışmaları, itfaiye teşkilatının sorumluluklarına yönelik mevzuat kapsamında afet ve acil durum yönetimi açısından incelenmiştir.

Çalışmada öncelikli olarak cumhuriyet dönemi itfaiye hizmetlerinin örgütlenmesine yer verilmiştir. Sonrasında yasal sorumlulukları çerçevesinde Samsun İtfaiye Dairesi Başkanlığının yıllık raporları ve yaptığı çalışmalar afet ve acil durum yönetimi açısından değerlendirilmiştir. Aynı zamanda Samsun İtfaiye Dairesi Başkanlığı’nın ana çözüm ortağı olarak görev aldığı Yangın Hizmet Grubu Operasyon Planı incelenmiştir. Sonuç olarak itfaiye teşkilatlarının sadece müdahale bakımından görevleri bulunmamaktadır, bunun yanında afet ve acil durum yönetim sürecinin iyileştirme aşaması haricinde her aşamasında sorumluluğu bulunmaktadır. Dolayısıyla afet ve acil durumların yönetilmesinde önde gelen kuruluşlardan bir tanesidir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet Yönetimi, İtfaiye, Yangın

Evaluation of the Place and Importance of Fire Department in Terms of Disaster and Emergency Management; Sample of Samsun

Öz

Many actors are needed to manage disasters and emergencies effectively. One of these actors is the Fire Brigade Organization, which operates under the municipalities. There is a need for risk management in order to be able to intervene effectively and to minimize the damages that may occur. Countries can only realize their sustainable development with risk management. In the modern disaster management system that focuses on reducing risk and creating a society with a high capacity, the fire department, which serves as the closest official institution to the public in the place where the disaster occurred, has a great responsibility.

When it comes to fire brigade, a few staff members holding a water tank and a hose in a place similar to a garage come to mind. This study was conducted to change this and similar thinking and to raise awareness. With this study, it has been tried to reveal the works and activities of the Fire Brigade Organization in the management of disasters and emergencies and to show its place and importance. Regulations regarding the responsibilities of the Fire Department are "Regulation on Protection of Buildings from Fire", "Municipality Fire Brigade Regulation" and "Disaster and Emergency Response Services Regulation". The activities and activities of Samsun Fire Brigade Department have been examined in terms of afe and emergency management within the scope of these regulations.

In the study, the organization of the republic era fire brigade services has been given priority. Afterwards, the annual reports of Samsun Fire Brigade Department and its works were evaluated in terms of disaster and emergency management within the framework of its legal responsibilities. At the same time, the Fire Service Group Operation Plan, in which Samsun Fire Department is the main solution partner, has been examined. As a result, fire brigades do not only have responsibilities in terms of intervention, but also have responsibilities at every stage of the disaster and emergency management process, except for the improvement phase. Therefore, it is one of the leading organizations in the management of disasters and emergencies.

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Management, Fire Departmant, Fire

Kaynakça

• AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı), (2019) Samsun İl Afet Müdahale Planı (SAMP). İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, Samsun.
• Baradan, B. ve Mimar, Y. (2015). İzmir Afet Müdahale Planı Çalışmaları, Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji konferansı, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Cannon, T. (2006) Vulnerability analysis, livelihoods and disasters. In: Risk 21: Coping with Risks Due to Natural Hazards in the 21st Century [Ammann, W.J., S. Dannenmann, and L. Vulliet (eds.)]. Taylor and Francis Group, London, UK, pp. 41-49
• Coşkun, Ş. (2011). Afet eğitimi algılaması: İlköğretim öğrencilerine verilen afet eğitimlerinin algılanmasını ölçmek üzere bir araştırma, (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ergünay, O. (2009). Doğal Afetler ve Sürdürülebilir Kalkınma, Deprem Sempozyumu, Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, Bütünleşik Afet Yönetimin Temel İlkeleri; Kadıoğlu, M. ve Özdamar, E., (editörler), “Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri”; s. 1-34, JICA Türkiye Ofisi Yayınları, Ankara.
• Kapucu, N. (2013), Afet ve Kriz Durumlarında Yönetişim: Amerikan Ulusal Mücadele Planları, (M. Akif Çukurçayır ve H. Tuba Eroğlu, Der.), Yönetişim (içinde), Çizgi Yayınevi, Konya.
• Keçici, M. (1994). Doğal Afetlerde Bulaşıcı Hastalıklar ve Çevre. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı İle Belediyeler Dergisi, 24-47.
• Kılıç, A. (2017) İtfaiye Nasıl Teşkilatlanmalıdır? Erişim; https://fikirturu.com/guvenlik/itfaiye-nasil-teskilatlanmali/
• Kılıç, A. (2018). Gelişmiş Ülkelerde ve Türkiye’de Yangın İstatistikleri, Yangın ve Güvenlik Dergisi 199, 8-10.
• Sakin, K. (2018). Mevzuatlar Açısından İtfaiye Teşkilatları ve İyileştirme Önerileri, Ulusal İtfaiye Sempozyumu, İstanbul.
• SBB, (Samsun Büyükşehir Belediyesi). (2019). Samsun İl Afet Müdahale Planı (SAMP), Yangın Hizmet Grubu Operasyon Planı. İtfaiye Dairesi Başkanlığı, Samsun.
• Şahin, A. U. (2020). Afet Yönetimi ve Planlaması Perspektifinden Türkiye Afet Müdahale Planının Değerlendirilmesi. Resilience, 4(1), 129-158.
• Tekeli Yeşil, S. (2018). General approaches in health disaster and emergency planning and existing health plans in Turkey. Turkish Journal of Public Health, 15(3), 233-244. DOI: 10.20518/tjph.37537
• Tural, E. (2004). Türkiye, Hollanda, İngiltere ve Amerika’da Modern İtfaiye Teşkilatının Kuruluşu ve Harik (Yangın) Nizamnameleri, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 13(1), 67-91.
• Türker, S. (2009). Temel İtfaiyecilik ve Yangından Korunma 1. Adana; Altınkoza Yayınları.
• UN, (United Nations, Department of Humanitarian Affairs). (1992). Internationally agreed glossary of basic terms related to disaster management. UN DHA (United Nations Department of Humanitarian Affairs), Geneva.
• Uygun, M., & İnal, E. (2019). Türkiye’nin İtfaiye Hizmetlerinin Acil Durum ve Afet Yönetimi Süreçlerine Göre Değerlendirilmesi. Hastane Öncesi Dergisi, 4(1), 13-22.
• Yavaş, H. (2005). Doğal afetler yönüyle Türkiye’de belediyelerde kriz yönetimi. Ankara: Orion Yayınevi.
• Yılmaz, A. (2003). Türk kamu yönetiminin sorun alanlarından biri olarak afet yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• URL-1: İtfaiyeci Hakları Derneği (İHD) (2017). İtfaiye Çalışanlarının Çözüme Kavuşturulması İstedikleri Sorun ve Talepleri. Erişim; http://www.ihakder.org/
• URL-2:Samsun Büyükşehir Belediyesi (2015). İtfaiyecinin El Kitabı, Samsun İtfaiye Dairesi Başkanlığı, Eğitim Yayınları, Samsun.
• URL-3:Samsun Büyükşehir Belediyesi (2019), Samsun Büyükşehir Belediyesinin Tarhiçesi, Erişim; https://www.samsun.bel.tr/icerik/tarihce
• URL-4: Samsun Büyükşehir Belediyesi (2019). Samsun İtfaiye Dairesi Başkanlığı. 2019 Faaliyet Raporu, Erişim: https://www.samsun.bel.tr/uploads/dokumanlar/1164caada87d881437173e9a15f78aa55c4.pdf)
• URL-5: Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (2015) T.C Resmi Gazete.29411(09.07.2015). Erişim. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/07/20150709-10.htm
• URL-6: Samsun Büyükşehir Belediyesi (2020). Samsun İtfaiye Dairesi Başkanlığı ve Bağlı Şube Müdürlüklerinin Görev ve Çalışma Yönetmeliği. İtfaiye Dairesi Başkanlığı, Samsun Erişim; https://www.samsun.bel.tr/uploads/dokumanlar/272eb64a1ed0103ccc0bf44e8cdf67705e5.pdf
• URL-7: Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (AFAD) (2013). Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP). TC Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Yayınları, Ankara. Erişim https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-mudahale-plani