Hakkari İli'nde Yaşayan Bireylerin Genel Afete Hazırlıklı Olma İnanç Durumlarının Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 45 - 55, 28.06.2024

Neşe Ataman Bor

https://doi.org/10.32569/resilience.1314976

Öz

Hakkari ilinde yaşayan bireylerin genel afete hazırlık inanç durumlarını belirlemeyi amaçlayan araştırma, kesitsel ve tanımlayıcı tiptedir. Araştırmanın evrenini Hakkari ilinde yaşayan 18 ve 65 yaş arası bireyler, örneklemini ise basit rastgele örnekleme yöntemiyle araştırmaya katılmaya gönüllü olan 567 kişi oluşturdu. Çalışmada veriler, Kişisel Bilgi Formu ve Genel Afete Hazırlık İnanç Ölçeği (GAHİÖ) kullanılarak toplandı. Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 35,40±13,90, %47,6'sı kadın, %48,7'si evli, %44,4'ünün geliri giderinden az, %45,7'si Hakkari'de yaşamaktadır. Katılımcıların %64'ü afet deneyimi yaşamadığını, %76,7'si afet hazırlığı ve %88,9'u afet çantası olmadığını belirtti. Kadınların GAHİÖ puan ortalamasının erkeklere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu tespit edildi. Afet çantası, afet hazırlığı, afet eğitimi ve afet tatbikatı olanların GAHİÖ puan ortalaması afet çantası, afet hazırlığı, afet eğitimi ve afet tatbikatı olmayanlardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulundu (p<0.05). Yüksekova'da yaşayanların GAHİÖ puanı ortalaması Derecik'te yaşayanlardan anlamlı olarak daha yüksekti (p<0,05). Katılımcılar arasında doktor ve hemşire/ebelerin ölçek puan ortalamaları diğer meslek gruplarına göre daha yüksekti ancak puanlar arasındaki fark anlamlı değildi (p>0,05). Katılımcıların GAHİÖ puan ortalamasının orta düzeyde olduğu çalışmada afet bilinçlendirme eğitimlerinin alan uzmanları ve sağlık personeli (doktor/hemşire/ebe vb.) eşliğinde planlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afete Hazırlık, Afete Hazırlık İnancı, Bilgi Düzeyi, Genel Afet

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Çalışmaya dahil olan bütün katılımcılara teşekkür ederim.

Determınatıon of General Dısaster Preparedness Belıef Status Of Indıvıduals Lıvıng ın Hakkarı

Öz

The research, which aims to determine the general disaster preparedness beliefs of individuals living in Hakkari Province, is cross-sectional and descriptive. The population of the research consisted of individuals between the ages of 18 and 65 living in Hakkari province, and the sample consisted of 567 people who volunteered to participate in the research using the simple random sampling method. Data in the study were collected using the Personal Information Form and the General Disaster Preparedness Belief Scale (GAHIS). The average age of the participants in the research is 35.40±13.90, 47.6% are women, 48.7% are married, 44.4% have an income less than their expenses, and 45.7% live in Hakkari. 64% of the participants stated that they had no disaster experience, 76.7% stated that they did not have disaster preparedness, and 88.9% stated that they did not have a disaster kit. It was determined that the average VAHIS score of women was significantly higher than that of men. It was found that the average GAHİS score of those who had a disaster kit, disaster preparation, disaster training, and disaster drill was significantly higher than that of those who did not have a disaster kit, disaster preparation, disaster training, and disaster drill (p<0.05). The average VAHIS score of those living in Yüksekova was significantly higher than that of those living in Derecik (p<0.05). Among the participants, the scale score averages of doctors and nurses/midwives were higher than those of other professional groups, but the difference between the scores was not significant (p > 0.05). In the study, where the average GAHİS score of the participants was at a medium level, it is recommended that disaster awareness trainings be planned with field experts and health personnel (doctor/nurse/midwife, etc.).

Anahtar Kelimeler

Disaster, Disaster Preparedness, Disaster Preparedness Belief, Knowledge Level, General Disaster

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Aldrich, D. P., & Meyer, M. A. (2015). Social capital and community resilience. American Behavioral Scientist, 59(2), 254-269.
• Akompab, D.K., Bi, P., Williams, S., Grant, J., Walker, I.A., & Augoustinos, M. (2013). Heat waves and climate change: Applying the Health Belief Model to identify predictors of risk perception and adaptive behaviors in Adelaide, Australia. International Journal of Environmental Research and Public Health, 10 (6), 2164-2184. DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph10062164
• AFAD, (2014). Türkiye, afet farkındalığı ve afetlere hazırlık araştırması, Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/3923/xfiles/turkiye-afet-farkindaligive-afetlere-hazirlik-arastirmasi_-2014-edited.pdf [Erişim Tarihi: 30.03.2023]
• Avdar, R. (2017). 1999-2011 Between period arriving economic effects of earthquakes in Turkey. Econder International Academic Journal, 1(1), 53-63.
• Al-Ali, N. M., & Ibaid, A. H. (2015). Health-care providers' perception of knowledge, skills and preparedness for disaster management in primary health-care centres in Jordan. East Mediterranean Health Journal, 21(10), 713-721. https://doi.org/10.26719/2015.21.10.713
• Altun, F. (2018). Afetlerin ekonomik ve sosyal etkileri: Türkiye örneği üzerinden bir değerlendirme. Sosyal Çalışma Dergisi, 2(1), 1-15.
• Arslan, E. (2016). Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin afet-acil durumlar hakkında bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi). Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı, Edirne.
• Akkaya, İ., Şengül, M.A., Özvan A., & Tapan, M. (2013). Yüksekova (Hakkari) bölgesinin depremselliği ve sismik tehlike analizleri. İstanbul Yerbilimleri Dergisi, 26(1), 37-51.
• Avcı, S., Kaplan, B., & Ortabağ, T. (2020). Hemşirelik bölümündeki öğrencilerin afet konusundaki bilgi ve bilinç düzeyler. Resilience, 4 (1), 89-101.
• Avdar, R. (2017). 1999-2011 Between period arriving economic effects of earthquakes in Turkey. Econder International Academic Journal, 1(1), 53-63.
• Chan, E. Y., Yue, J., Lee, P., & Wang, S. S. (2016). Socio-demographic predictors for urban community disaster health risk perception and household based preparedness in a Chinese urban city. PLoS Current, 8. https://doi.org/10.1371/currents.dis.287fb7fee6f9f4521af441a236c2d519 Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2017). Research Methods in Education. Routledge.
• Demirbilek, Ö. & Gökkaya, E. (2022). Acil Yardım ve Afet Yönetimi Öğrencilerinde Afetlere Hazırlık Durumları ile Psikolojik Sağlamlık Durumlarının İlişkisinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 617-624.
• Dökmeci, A.H., & Merinç, F. (2018). Namık kemal ünı̇versı̇tesı̇ öğrencı̇lerı̇nin temel afet farkındalığının değerlendirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 1(2), 106-113. DOI: https://doi.org/10.35341/afet.454340
• Ertuğrul, B., & Ünal, S.D. (2020). Bir vakıf üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulundaöğrenim gören öğrencilerin genel afete hazırlıklı olma inanç durumlarının belirlenmesi. Afet ve Risk Dergisi, 3(1), 31-45. DOI: https://doi.org/10.35341/afet.653911
• Ersoy, S. & Kocak, A. (2015). Disasters and Earthquake Preparedness of Children and Schools in Istanbul, Turkey. Geomatics, Natural Hazards and Risks, 7(4). 1307-1336.
• Ejeta, L.T, Ardalan, A. & Paton, D. (2015). Application of Behavioral Theories to Disaster And Emergency Health Preparedness. A systematic review. PLOS Currents Disasters, 1, 7.DOI: 10.1371/currents.dis.31a8995ced321301466db400f1357829
• Glanz, K., Rimer, B.K. & Lewis, F.M. (2002). Health Behavior and Health Education Theory,Research and Practice. San Fransisco: Wiley & Sons.
• Guvenc, G., Aygul, A. & Acıkel, C.H. (2011). Health belief model scale for cervical cancer and pap smear test: psychometric testing. Journal of advanced nursing, 67(2), 428-437. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2010.05450.x
• İlerisoy, Z. Y., Gökşen, F., Soyluk, A., & Takva, Y. (2022). Deprem kaynaklı ikincil afetler ve Türkiye örneklemi. Online Journal of Art & Design, 10(2).
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri: Kavramlar, Teknikler ve İlkeler, Ankara: Nobel Yayınevi, 305s Lindell, M. K., & Perry, R. W. (2012). The protective action decision model: theoretical modifications and additional evidence. Risk Analysis, 32(4), 616-632.
• Mavrouli, M., Mavroulis, S., Lekkas, E., & Tsakris, A. (2023, l). An emerging health crisis in Turkey and Syria after the earthquake disaster on 6 february 2023: risk factors, prevention and management of infectious diseases. In Healthcare, 11( 7), 1022.
• Painter, J.E., Borba, C.P., Hynes, M., Mays, D., & Glanz, K. (2008). The use of theory in health behavior research from 2000 to 2005: A Systematic Review. Annals of Behavioral Medicine, 35 (3), 358-362.
• Orji, R., Vassileva, J. & Mandryk, R. (2012). Towards an Effective Health İnterventions Design: An Extension of the Health Belief Model. Online journal of public health informatics, 4(3). DOI: https://doi.org/10.5210/ojphi.v4i3.4321
• Sharma, M., & Romas, J.A. (2008). Theoretical Foundations of Health Education and Health Promotion. Sudbury, MA: Jones & Bartlett Publishers.
• İnal, E., & Dogan, N. (2018). Improvement of general disaster preparedness belief scale based on health belief model. Prehospital and disaster medicine, 33(6), 627-636. DOI: https://doi.org/10.1017/S1049023X18001012
• İlerisoy, Z., Gökşen, F., Soyluk, A., & Takva, Y. (2022). Deprem kaynaklı ikincil afetler ve Türkiye Örneklemi. Online journal of Art and Design (OJAD), 10(2).
• İnal, E., Kocagöz, S., & Turan, M. (2012). Temel afet bilinç ve hazırlık düzeyinin saptanmasına yönelik bir araştırma. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 12(1): 15-19. DOI: 10.5505/1304.7361.2012.05658
• Inal, E., Altıntaş, K. H., & Doğan, N. (2019). General disaster preparedness beliefs and related sociodemographic characteristics: The example of Yalova University, Turkey. Turkish Journal of Public Health, 17(1), 1-15.
• Johnson Burke & Christensen Larry; (2014), Eğitim Araştırmaları Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar, Çev: Selçuk Beşir Demir, 4. Baskı, Eğiten Kitap Yayınevi. Ankara.
• Karancı, A.N ve İkizer, G. (2017). Afet psikolojisi: Tarihçe, temel ilkeler ve uygulamalar. Türkiye Klinikleri (Journal of Psychology- Special Topics), 2(3), 163-171.
• Karasar, N. (2010), Bilimsel Araştırma Yöntemi (21.Baskı). Nobel Yayın Dağıtım. Ankara
• Kocaman, Y. (2019). 112'de çalışan personelin afete hazırlık düzeyinin incelenmesi: Gümüşhane ili örneği (Master's thesis, Gümüşhane Üniversitesi).
• Najafi, M., Ardalan, A., Akbarisari, A., Noorbala, A. A., & Jabbari, H. (2015). Demographic determinants of disaster preparedness behaviors amongst Tehran Inhabitants, Iran. PLoS Currents, 11(7). https://doi.org/10.1371/currents.dis.976b0ab9c9d9941cbbae3775a6c5fbe6
• Najafi, M., Khankeh, H. R., Elmi, H., & Pourvakhshoori, N. (2018). Behavioral, normative and control beliefs about earthquake preparedness: a deductive content analysis study. PLoS currents, 10. DOI: 10.1371/currents.dis.20fbad29d53fb164ac2699dc2736d804
• O'Connell, J.K., Price, J.H., Roberts, S.M., Jurs, S.G., & McKinley, R. (1985). Utilizing the health belief model to predict dieting and exercising behavior of obese and nonobese adolescents. Health education quarterly, 12 (4), 343-351. DOI: https://doi.org/10.1177/1090198185012004
• Özşahin, E., & Kaymaz ÇK. (2013). Afet Kültürünün Değerlendirilmesine Bir Örnek: Antakya Şehri. 2. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı. 25-27 Eylül 2013 Hatay, Türkiye.
• Pourvakhshoori, N., Norouzi, K., Ahmadi, F., Hosseini, M., & Khankeh, H. (2017). Nursing in disasters: A review of existing models. International emergency nursing, 31, 58-63.
• Şahin, G. A. (2009). Kentsel afet risklerine yönelik zarar azaltma stratejilerinin Geliştirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Şahin, Y., Lamba, M., & Öztop, S.(2018). Üniversite öğrencilerinin afet bilinci ve afete hazırlık düzeylerinin belirlenmesi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(6): 149-159.
• Şen, G., & Ersoy G. (2017). Hastane afet ekibinin afete hazırlık konusundaki bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4): 122-130.
• Tan, Y.F., & Acımış, N.M. (2022). Denizli 112’de çalışan sağlık personelinin afete hazırlık durumlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, 15(1), 107-115. DOI: https://doi.org/10.31362/patd.952835
• Taşkıran, G., & Baykal, Ü. (2017). Hemşirelerin afetlere ilişkin görüşleri deneyimleri ve hazırlık algısı Nurses’opinions Experiences and Preparedness Perceptions Related to Disasters. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 10: 36-58. DOI: 10.17371/UHD2017.2.03
• Teitler-Regev, S., Shahrabani, S. & Benzion, U. (2011). Factors affecting intention among students to be vaccinated against A/H1N1 Influenza: A health belief model approach. Advances in Preventive Medicine. DOI:10.4061/2011/353207d
• Tzeng, W. C., Feng, H. P., Cheng, W. T., Lin, C. H., Chiang, L. C., Pai, L., & Lee, C. L. (2016). Readiness of hospital nurses for disaster responses in Taiwan: a cross-sectional study. Nurse education today, 47, 37-42.
• TMMOB, (2007). Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Mattek Matbaacılık, ISBN: 978- 9944-89-425-8, Ankara, 2s. Uğur, A., & Işık M. (2020). Türkiye’nin afetlere hazırlık politikalarının toplum algısı üzerinden karşılaştırmalı analizi: Van-Bitlis Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(1): 98-118, DOI: 10.21324/dacd.542528
• Winston, B. K., Jr. (2011). Nurses' self-perceived knowledge and actual knowledge of disaster preparedness (Order No. 1499684). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (896304684). Erişim adresi: https://www.proquest.com/dissertations-theses/nurses-self-perceived-knowledge-actual-disaster/docview/896304684/se-2 [Erişim Tarihi: 30.03.2023]
• Yiğit, E., Boz, G., Gökçe, A., & Özer, Ali. (2020). İnönü üniversitesi tıp ve mühendislik fakültesi öğrencilerinin afet konusundaki bilgi, tutum ve davranışları. Sakarya Tıp Dergisi, 10(4), 580-586 DOI: https://doi.org/10.31832/smj.696069
• Yong. Z.. Zhuang. L.. Liu. Y.. Deng. X. & Xu. D. (2020). Differences in the disaster-preparedness behaviors of the general public and professionals: evidence from sichuan province. China. International Journal Of Environmental Research And Public Health, 17(14), 5254.
• URL 1: https://www.malatyatime.com/haber/hakkaride-hissedilen-deprem-sonrasi-naci-gorur-uyardi-90720
• URL 2: www.tuik.gov.tr, 2018