Afet Sonrası Etkin Müdahale için CBS Tabanlı Yönetim Sistemi Önerisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 57 - 71, 28.06.2024

Hasan Höl , Çiğdem Tarhan

https://doi.org/10.32569/resilience.1402651

Öz

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), afet yönetiminin tüm aşamalarında, afet öncesi planlamadan, afet sırasında müdahale edilmesine ve afet sonrası toparlanmaya kadar önemli bir rol oynamaktadır. CBS, afet yönetiminin tüm yönleri için kritik karar destek ve bilgi yönetimi araçlarına dönüşmüştür. Afet yönetimi süreçlerinde, özellikle afet sonrası müdahalede, yaşanan organizasyon eksiklikleri ve tedarik zincirindeki aksamalar, etkin bir müdahale yönetimi ihtiyacını ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, afet sonrası etkin müdahale için bir CBS tabanlı yönetim sistemi önerilmektedir. Önerilen model, harita tabanlı web uygulamaları ve PostgresQL veri tabanı entegrasyonunu içermekte olup, "Ekip/Vatandaş – Deprem Bölgesi", "Tedarik Sağlayıcı" ve "Operasyon Yönetimi" olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Bu entegre yaklaşımın, afet bölgelerindeki müdahale süreçlerini optimize ederek, kaynak dağılımını ve tedarik süreçlerini daha etkin hale getirmesi, böylece kurtarma ekiplerinin operasyonel verimliliğini artırması ve afet bölgelerindeki karmaşıklığı en düşük seviyelere getirmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

CBS, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Gönüllü Coğrafi Bilgi, Afet, Afet Yönetimi

Etik Beyan

Bu makale 11-13 Ekim 2023 tarihleri arasında Gebze Teknik Üniversitesi'nde düzenlenen "idRc2023-5.Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi" adlı kongrede sözlü bildiri olarak sunulmuş ve çalışma özeti kongre bildiri özet kitabında basılmış “Afet Sonrası Etkin Müdahale için CBS Tabanlı Yönetim Sistemi Model Önerisi” başlıklı bildirinin genişletilmiş ve tamamlanmış halidir.

GIS Based Management System Proposal for Effective Response After Disaster

Öz

Geographic Information Systems (GIS) play a important role in all stages of disaster management, from pre-disaster planning to interventions during the disaster, and post-disaster recovery. GIS has evolved into critical decision support and information management devices for all aspects of disaster management. In this study, a GIS-based management system is proposed for effective post-disaster intervention. The suggested model incorporates map-based web applications and PostgresQL database integration, consisting of three main modules: "Team/Citizen – Earthquake Zone", "Supply Provider", and "Operation Management". This integrated approach is anticipated to optimize intervention processes in disaster areas, enhancing resource allocation and supply processes. Consequently, it is expected to boost the operational efficiency of rescue teams and minimize complexity in disaster zones.

Anahtar Kelimeler

GIS, Geographical Information Systems, Volunteered Geographic Information Disaster, Disaster Management.

Kaynakça

• AFAD. 2023a. Açıklamalı afet yönetimi terimleri sözlüğü. Erişim Tarihi: 01 Aralık 2023, https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi-terimleri-sozlugu.
• AFAD. 2023b. Afet Türleri. Erişim Tarihi: 01 Aralık 2023, https://www.afad.gov.tr/afet-turleri.
• AFAD. 2024. Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi Projesi (AYDES). Erişim Tarihi: 30 Nisan 2024. https://www.afad.gov.tr/afet-yonetim-ve-karar-destek-sistemi-projesi-aydes21.
• Anbaroğlu, B. 2017. Gönüllü Coğrafi Bilgi: Mekânsal Bilişim Çalışmalarına Web 2.0 Devrinde Yeni Bir Yaklaşım. Harita Dergisi, sayı 158, sayfa 1-9.
• Aydemir, A. 2021. Afet yönetim sisteminin incelenmesinde gönüllülük hizmetleri ve bazı sivil toplum kuruluşları. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 387-394.
• AYDES. 2024. Afet Yönetim ve Karar Destek Sistemi. Erişim Tarihi: 30 Nisan 2024, https://aydes.gov.tr/.
• Berse, K. B., Bendimerad F. and Asami Y. 2011. Beyond geo-spatial technologies: promoting spatial thinking through local disaster risk management planning. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 21:73–82.10.1016/j.sbspro.2011.07.037.
• Ertürkmen, C. 2006. Afet yönetimi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset ABD, Ankara.
• Fast, V. ve Rinner, C. 2014. A Systems Perspective on Volunteered Geographic Information. ISPRS Int. J. Geo-Inf., 3(4), 1278-1292; https://doi.org/10.3390/ijgi3041278.
• Fischer, F. 2012. VGI as big data: a new but delicate geographic data-source. GeoInformatics, 15(3), pp. 46–47.
• Goodchild, M. 2007. Citizens as sensors: The world of volunteered geography. GeoJournal, 69, 211–221.
• Haworth, B. T. 2017. Implications of volunteered geographic information for disaster management and GIScience: A more complex world of volunteered geography. Annals of the American Association of Geographers, 108:1, 226- 240, DOI: 10.1080/24694452.2017.1321979
• Haworth, B., and Bruce, E. 2015. A review of volunteered geographic information for disaster management. Geography Compass, 9, 237–250. doi: 10.1111/gec3.12213.
• Hung, K.-C., Kalantari, M., Rajabifard, A. 2016. Methods for assessing the credibility of volunteered geographic information in flood response: A case study in Brisbane, Australia. Applied Geography, Volume 68, Pages 37-47, ISSN 0143-6228, https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2016.01.005.
• Jefferson, T. L. and Johannes, T. W. 2016. Using geographic information systems to support decision making. Disaster Response, 193 – 207.
• Kim, H., (2014). Collecting the list of VGI-related projects and induce their relevant categories – week 7. DataONE: https://notebooks.dataone.org/citsci-data/collecting-the-list-of-vgi-related-projects-and-induce-theirrelevant-categories-week-7/ (Erişim tarihi: 30.04.2024)
• Kitchin, R. 2013. Big data and human geography: opportunities, challenges and risks. Dialogues in Human Geography, 3(3), pp. 262–267.
• Maguire, D. J., Batty, M. and Goodchild, M.F. 2005. GIS, spatial analysis and modelling. ESRI, Redlands.CA: ESRI Press.
• McNeely, C. L. and Hahm, J. 2014. The big (data) bang: policy, prospects, and challenges. Review of Policy Research, 31(4),pp. 304–310.
• Mirbabaie, M., Stieglitz, S. and Volkeri, S. 2016. Volunteered Geographic Information and Its Implications for Disaster Management. 49th Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS), Koloa, HI, USA, pp. 207-216, doi: 10.1109/HICSS.2016.33.
• Mitchell, A. 2009. The Esri guide to GIS analysis: volume 2 – Spatial measurements and statistics. Esri Press.
• Poorazizi, M. E., Hunter, A.J.S. and Steiniger, S. 2015. A volunteered geographic information framework to enable bottom-up disaster management platforms. ISPRS International Journal of Geo-Information 4, no. 3: 1389-1422. https://doi.org/10.3390/ijgi4031389.
• Poser, K. (CEDIM) and Dransch, D. 2010. Volunteered Geographic Information for Disaster Management with Application to Rapid Flood Damage Estimation. Geomatica, 64(1): 89-98. https://doi.org/10.5623/geomat-2010-0008
• Sivil Savunma Uzmanlığı. 2023. Erişim Tarihi: 01 Aralık 2023, https://www.istanbul.edu.tr/en/content/sivil-savunma-uzmanligi/mevzuat#001, 2023
• Tomaszewski, B., Judex, M., Szarzynski, J., Radestock, C. and Wirkus, L. 2015. Geographic information systems for disaster response: a review. Journal of Homeland Security and Emergency Management, vol. 12, no. 3, 2015, pp. 571-602. https://doi.org/10.1515/jhsem-2014-0082.
• Turner, A. J. 2006. Introduction to neogeography. Sebastopol: O’Reilly Media, Inc. ISBN: 9780596559533.
• Tzavella, K., Skopeliti, A. & Fekete, A. 2022. Volunteered geographic information use in crisis, emergency and disaster management: a scoping review and a web atlas. Geo-spatial Information Science, 1-32, DOI:10.1080/10095020.2022.2139642.
• Valacich, J. and Christoph, S. 2010. Information systems today: managing in the digital world. Prentice Hall. ISBN: 9780136078401.
• Zook, M., Graham, M., Shelton, T., & Gorman, S. 2010. Volunteered geographic information and crowdsourcing disaster relief: A case study of the Haitian earthquake. World Medical & Health Policy, 2(2). doi:10.2202/1948–4682.1069.