YÖNETİMDE ÖDÜL VE CEZAYA BAKIŞ: OKUL YÖNETİCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, , 312 - 337, 30.04.2022

Saffet Karayaman , İbrahim Hakan Karataş

https://doi.org/10.33723/rs.1088138

Öz

Örgütler faaliyetlerini verimli bir şekilde sürdürmek için, kendi içlerinde ödül ve disiplin kuralları geliştirirler. Örgüt içinde yer alan ödül ve ceza sistemlerini kurup uygulamak önemli bir yönetim stratejisidir. Bu çalışma Türkiye’de okul yöneticilerinin, ödül alma, şikâyet edilme, inceleme-soruşturma geçirme ve disiplin cezası alma durumlarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırma, betimsel tarama yönteminde yapılmış bir çalışmadır. Veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilmiş bir anket aracılığıyla 324 okul yöneticisi ve yönetici yardımcısından, 2019 yılında toplanmıştır. Araştırma bulgularına göre son üç yılda okul yöneticilerinin yarıya yakını ödüllendirilmiş, yaklaşık üçte biri şikâyet edilmiş, yaklaşık dörtte biri soruşturma geçirmiş ve yaklaşık onda biri ceza almıştır. Bu bulgular çerçevesinde eğitim kurumlarında üst yönetimler okul yöneticilerine yönelik ödüllendirmeyi cezalandırmaya göre daha fazla tercih etmekte ve cezalandırma gerektiğinde hafif cezalar vermektedirler. Yönetimde ödül ve ceza olgusunun eğitim kurumlarının etkililiğine ve verimliliğine katkıları derinlemesine araştırılmayı beklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yönetici, Disiplin Cezası, Yönetim Stratejisi, Ödül, Şikayet, Eğitim Kurumları

Reward and Punishment in Management: A Research on School Administrators

Öz

Organizations develop internal rewards and discipline rules in order to continue their activities efficiently. Establishing and implementing reward and punishment systems within the organization is an important management strategy. This study aims to reveal the status of school administrators in Turkey, receiving awards, being complained, investigated and receiving disciplinary punishment. The research is a descriptive study. Data were collected from 324 school administrators and assistant administrators in 2019, through a survey developed by Karataş, Aydın and Kara (2020). According to the research findings, in the last three years, almost half of the school administrators were rewarded, about one-third of them complained, about one-fourth of them was investigated and about one-tenth of them was sentenced. Within the framework of these findings, top managements in educational institutions prefer to reward school administrators more than punishment and give light punishments when punishment is necessary. The contribution of the concept of reward and punishment in management to the effectiveness and efficiency of educational institutions awaits to be investigated in depth.

Anahtar Kelimeler

Disciplinary Punishment, Management Strategy, Administrator, Reward, Complaining, Educational Institutions

Kaynakça

• Akan, D., Yıldırım, I., & Yalçın, S. (2013). Okul yöneticilerine aşağıdan yukarı doğru uygulanan yıldırma (mobbing) davranışları. International Online Journal of Educational Sciences (IOJES). 5(3), 646-459.
• Aydın, İ. (2016). Eğitim öğretimde etik. Pegem Akademi.
• Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi. Yargıcı Matbaası.
• Bayar, A. (2016). Challenges facing principals in the first year at their schools. Universal Journal of Educational Research, 4(1), 192-199. DOI: 10.13189/ujer.2016.040124.
• Bilgin, K. U. (2004). Kamu performans yönetimi. TODAİE.
• Çetin, Ş. (2019). Okul müdürlerinin karşılaştığı sorunlar: nitel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1637-1647. DOI: 10.24106/kefdergi.3204.
• Demirtaş, H. & Özer, N. (2014). Okul müdürlerinin bakış açısıyla okul müdürlüğü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 1-24.
• Ekinci, A., Sakız, H., & Bindak, R. (2017). Okul yöneticilerinde algılanan yaşam kalitesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 410-424. DOI: 10.21547/jss.281655.
• Geylan, R. (1993). İşletmelerde personel disiplini. MET Yayıncılık.
• Gözübüyük, Ş. (1996). Yönetim hukuku. Turhan Kitabevi Yayınları.
• Greenberg, J. (2005). Managing behavior in organizations. Pearson Prentice Hall Education International.
• Kaplan, Ç. (2011). Kamu personelinin disiplin yönetimi ve uygulamalarına bakışı. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(1), 139-156.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Karataş, İ. H., Aydın, B. & Kara, M. (2020). Türkiye okul yöneticileri raporu 2020 - TOYR2020. Öncü Okul Yöneticileri Derneği Yayınları.
• Karataş, İ. H. & Karayaman, S. (2020). Okul yöneticisi yetiştirme programı (OYYP): bir yöntem ve içerik önerisi. Öncü Okul Yöneticileri Derneği Yayınları.
• Karayaman, S. (2021). Okul yöneticilerini etik ikileme iten baskı ve güç kaynaklarının okul kademelerine göre incelenmesi. İnsan ve İnsan, 8(27), 235-253. DOI: 10.29224/insanveinsan.797652.
• Karayaman, S. (2020). Okul yöneticilerinde duygusal zekâ ve etik karar verme ilişkisi. Turkish Studies-Education, 15(4), 2741-2756. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.42738
• Kayıkçı, K. & Tatar, D. (2021). İletişim merkezlerinin işleyişine ilişkin okul müdürleri ve ilçe millî eğitim şube müdürlerinin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 873-898 . DOI: 10.37669/milliegitim.932195.
• Keser, A. & Zencirkıran, M. (2021). Örgütsel davranış. Dora Basım.
• Koçel, T. (2013). İşletme yöneticiliği. Beta Yayıncılık.
• Luthans, F. (1981). Organizational behavior. Mc Grav Hill.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2021). Millî Eğitim Bakanlığı personeline başarı, üstün başarı belgesi ve ödül verilmesine dair yönerge. Tebliğler Dergisi, 2666, 166-172.
• Özdemir, M. (2014). Eğitim örgütlerinde insan kaynakları yönetimi. Anı Yayıncılık. Devlet Memurları Kanunu (1965). Resmi Gazete, 12056.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021). Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarına yönetici seçme ve görevlendirme yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/02/20210205-1.htm
• Toprakçı, E. & Taş, Ş. (2020). Yargıtay‟ın okul müdürlerine ilişkin verdiği kararların incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11(1), 2020, 20-40, DOI: 10.19160//ijer.656003.
• Turan, S. & Yalçın, G. (2015). Okul yöneticilerinin yaptığı ve yapmak istediği işler ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 11-34.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Ödül maddesi. Türkçe Sözlük içinde. http://sozluk.gov.tr
• Urun, Z. & Toker Gökçe, A. (2015). Okul müdürlerinin baskı gruplarının istekleri ile başa çıkma taktikleri. Journal of Teacher Education and Educators, 4(1), 102-125.
• Yaman, M., Bayrakçı, M., & Yaman, Ç. (2002). Stres kaynakları ile yöneticilerin kişilik özellikleri arasındaki ilişki. Eurasian Journal of Educational Research, 0(9), 141-155
• Yüksel, Ö. (2000). İnsan kaynakları yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Yıldırım, N. (2015). İnceleme soruşturma açısından okul müdürlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(5), 418-433.