Historical Development of Economic Policy in Turkey and Present Reflections

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 3, 175 - 188, 31.07.2020

Erdem Bağcı Ümit Tekin

https://doi.org/10.33723/rs.722993

Öz

Economic policies that have opted in the historical process of Turkey on the establishment of the republic is separated from the Ottoman Empire period taken into consideration. Economic policies of the Republican period were transformed by being affected by the changes occurring in the world. During 1929 World crisis and World War II. introverted industrialization model who prefer Turkey during the crisis, and after the war, has implemented a liberal economic policy. After 1960, a closed-back but developmental economic policy has been implemented and it is aimed to produce imported foreign-dependent investment and intermediate goods within the country. After 1980, the export-oriented production model was adopted and liberalization movements were preferred in all areas. Purpose of this study that taking into account periods of change and transformation of Turkey to examine the economic policy development process and to analyze the effects it has left today. In this context, it was preferred to conduct an analysis based on literature review and secondary data. In the findings of this study, it was determined that the budget deficits and the current account deficit increased in different periods as a result of the economic policies pursued. In addition, it is observed that the policies implemented during these periods of deficits were under the pressure of exchange rates and interest rates. Obviously, economic policies have been focused on solving the liquidity problem of the economy instead of providing employment and increasing production. As a result of these policies, import-dependent production and consumption structure has formed. Economic growth based on production and productivity has replaced by consumption based economic growth that does not provide employment.

Anahtar Kelimeler

Economic Policies, Economic Growth, Imported Substitution Industrialization

TÜRKİYE İKTİSAT POLİTİKALARININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZE YANSIMALARI

Öz

Türkiye’nin tarihsel süreç içerisinde tercih etmiş olduğu iktisat politikaları, cumhuriyetin kuruluş dönemi dikkate alındığında Osmanlı imparatorluğundan ayrılmaktadır. Cumhuriyet dönemi iktisat politikaları dünyada meydana gelen değişimlerden etkilenerek dönüşüme uğramıştır. 1929 Dünya buhranı ile II. Dünya Savaşı süresince içe kapalı bir sanayileşme modeli tercih eden Türkiye, savaş sonrasında ise liberal bir ekonomik politika uygulamıştır. 1960 sonrası tekrar içe kapalı fakat kalkınmacı bir iktisat politikası uygulanmış, dışa bağımlı ithal yatırım ve ara mallarının ülke içerisinde üretilmesi hedeflenmiştir. 1980 sonrası ise dışa açık ihracat odaklı üretim modeli benimsenerek her alanda serbestleşme hareketleri tercih edilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye iktisat politikalarının değişim ve dönüşüm gösterdiği dönemler dikkate alınarak gelişme sürecini incelemek ve günümüze bırakmış olduğu etkileri analiz etmektir. Bu bağlamda, yöntem olarak, literatür taraması ve ikincil veriler üzerinden değerlendirme yapılması tercih edilmiştir. Bu çalışmanın bulgularında, izlenen ekonomik politikalar sonucunda farklı dönemlerde bütçe açıkları ve cari işlemler açığının arttığı tespit edilmiştir. Ayrıca, açıkların ortaya çıktığı bu dönemlerde hayata geçirilen politikalar, döviz kuru ve faiz oranlarının baskısı altında kaldığı görülmektedir. Açıkçası, ekonomi politikaları istihdamı sağlamak ve üretimi artırmak yerine ekonominin likidite problemini çözmeye odaklanmıştır. Bu politikalar sonucunda ithalata bağımlı üretim ve tüketim yapısı oluşmuştur. Üretime dayalı ekonomik büyüme, istihdamı sağlayamayan tüketime dayalı ekonomik büyüme ile yer değiştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

İktisat Politikaları, Ekonomik Büyüme, İthal İkame Sanayileşme

Kaynakça

• Akkaya Y. & Gürkaynak R.S. (2012). “Cari İşlemler Açığı, Bütçe Dengesi, Finansal İstikrar Ve Para Politikası: Sıkıcı Bir Bölüm Üzerine Düşünceler”, İktisat İşletme Ve Finans, 27(315): 93 – 119.
• Akyıldız H. & Eroğlu D. (2004). Türkiye Cumhuriyeti Dönemi Uygulanan İktisat Politikaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1):43-62.
• Alkınoğlu L. (1999). “Türkiye’de Uygulanan İstikrar Politikaları Ve Sonuçları”. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (15), 307-319.
• Arabacı, H . (2017). Küresel Kriz Sonrası Türkiye’de Uygulanan Ekonomi Politikaları. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi , 6 (4) , 1-10 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ssrj/issue/32264/343715
• Bahar O. (2005). “Türkiye Ekonomisinde 1980 Öncesi Uygulanan Sanayileşme Politikaları”, Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 3 (4): 64-90.
• Boratav K. (2015). “Türkiye İktisat Tarihi”, İmge Kitabevi, Baskı, Ankara.
• Cinel, E . (2018). “Türkiye Ekonomisinin Kırılgan Yapısı - Fragıle Structure Of Turkısh Economy”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 10 (23) , 57-66 . DOI: 10.20875/makusobed.397302
• DPT, Devlet Planlama Teşkilatı (1963). “Kalkınma Planı (Birinci Beş Yıl) 1963 — 1967”, (http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/Birinci-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1963-1967%E2%80%8B.pdf).
• DPT, Devlet Planlama Teşkilatı (1979). “Kalkınma Planı (Dördüncü Beş Yıl) 1979 — 1983”, (http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2018/11/D%C3%B6rd%C3%BCnc%C3%BC-Be%C5%9F-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Kalk%C4%B1nma-Plan%C4%B1-1979-1983%E2%80%8B.pdf).
• Emiroğlu A. & Koçyiğit N. & Kesici S. (2012). Demokrat Parti Yönetiminde Ekonomik Politikalar, Tarihin Peşinde‐Uluslararası Tarih Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8: 73‐92.
• Ercan F. & Derya K. & Kurtar T. (2008) “Türkiye’de Sermaye Birikimi, Sanayileşme Politikaları Ve Sektörel Değişimler”, (Ed: Gülen Elmas Arslan) Çeşitli Yönleriyle Cumhuriyetin 85.Yılında Türkiye Ekonomisi, Ankara, Gazi Üniversitesi Hasan Ali Yücel Araştırma Ve Uygulama Merkezi Yayını, 4: 213-254.
• Eroğlu, N. (2007). “Atatürk Dönemi İktisat Politikaları.”, Marmara Üniversitesi, İİBF Dergisi,23(2): 63-73.
• Gündüz A. (1999). “Türkiye Ekonomisindeki Yapısal Değişiklikler Ve 1980 Sonrası Uygulanan İstikrar Politikaları”, Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (15), 277-288.
• Kepenek, Y. & Yentürk, N. (2011). “Türkiye Ekonomisi”, Remzi Kitabevi, 24. Basım, İstanbul.
• Kibritçioğlu A. (2001), “Türkiye'de Ekonomik Krizler Ve Hükümetler, 1969-2001” Yeni Türkiye Dergisi, Ekonomik Kriz Özel Sayısı, Cilt 1, Yıl 7, Sayı 41, Eylül-Ekim, 174-182.
• Mangır, F. & Acet, H. (2014). “Serbest Ticaret Ve Korumacılık, Avrupa Birliği’nde Malların Serbest Dolaşımı Ve Türkiye’nin Uyumu”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Dr. Mehmet YILDIZ Özel Sayısı, 93-108.
• Parasız, İ. (2004). “Türkiye Ekonomisi”, Ezgi Kitapevi, Bursa.
• Pamuk Ş. (2016). “Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi” Türkiye İş Bankası Yayınları, 6. Baskı, İstanbul.
• Pamuk Ş. (2017). “Osmanlı’dan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları Ve Büyüme” Türkiye İş Bankası Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.
• Oktar S. & Varlı A. (2010). “Türkiye’de 1950‐54 Dönemi’nde Demokrat Parti’nin Tarım Politikası”, Marmara Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 1.
• Ökçün A. G. (1997). “Türkiye İktisat Kongresi 1923-İzmir”, Sermaye Piyasası Kurulu, Yayın No:59.
• Seyidoğlu H. (2003). “Uluslararası Mali Krizler, IMF Politikaları, Az Gelişmiş Ülkeler, Türkiye Ve Dönüşüm Ekonomileri”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (2): 141-156.
• Soyak A. (2003): Türkiye'de İktisadi Planlama: Devlet Planlama Teşkilatına İhtiyaç Var Mı?, Journal Of Doğuş University, 4(2): 167-182.
• Şener S. (2005), “Türkiye Ekonomisinde İkinci Dönem Liberal İktisat Politikaları” Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(1):141-148.
• Uçkaç A. (2010). “Türkiye'de Neoliberal Ekonomi Politikaları Ve Sosyo-Ekonomik Yansımaları”, Maliye Dergisi, 158(1): 422-430.
• Takım A. (2011). “Türkiye’de 1960-1980 Yılları Arasında Uygulanan Kalkınma Planlarında Maliye Politikaları”, Maliye Dergisi, 160(1): 154-176.
• Türel O. (2010). "Türkiye’de 1994, 2001 Ve 2008-9 Ekonomik Krizlerinin Karşılaştırmalı Analizi," Ekonomik Yaklaşım, Ekonomik Yaklaşım Association, 21(75): 27-75.
• Yılmaz A. & K.arataş T. (2009). “Türkiye Ekonomisinde 2001 Krizi Sonrası Süreçte Cari İşlemler Açığının Nedenleri Üzerine Bir İnceleme”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 27(2): 69-96.