The Impact of Social Media on Conspicuous Consumption: The Case of Batman Unıversity

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 51 - 85

Gülbahar Altuğ Arzu Şeker

https://doi.org/10.33723/rs.1600458

Öz

Social media has become a tool for individuals to display their status in society and express themselves, acting as a factor that enhances conspicuous consumption. This study examines the effect of social media on conspicuous consumption and its reflections on Batman University students. The aim of the study is to determine the effect of social media use on conspicuous consumption and, in this context, to reveal how the social media habits of Batman University students are reflected in their consumption behavior. To achieve this, a survey was administered to 540 students at Batman University. The data were recorded in statistical analysis programs and analyzed using various statistical methods, including reliability analysis, factor analysis, t-tests, one-way analysis of variance (anova), and regression analyses. The analyses revealed that social media use has a positive and significant effect on conspicuous consumption. Additionally, it was found that students' income levels and the frequency of their social media use significantly impact their conspicuous consumption behaviors. Based on the findings, various suggestions are offered on how conspicuous consumption is shaped through social media and how consumer behavior is directed. These suggestions include increasing awareness about social media use, supporting consumers with protective measures, and reducing the negative effects of conspicuous consumption tendencies. The research provides important contributions to understanding the effects of social media on consumer behavior and managing these effects.

Anahtar Kelimeler

Conspicuous Consumption, Idle Man Theory, Social Media, Consumer Behavior.

SOSYAL MEDYANIN GÖSTERİŞÇİ TÜKETİME ETKİSİ: BATMAN ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Öz

Sosyal medya, gösterişçi tüketimi artıran bir faktör olarak, bireylerin toplum içindeki statülerini sergileme ve kendilerini ifade etme aracı haline gelmiştir. Bu çalışmada, sosyal medyanın gösterişçi tüketime etkisi ve Batman Üniversitesi öğrencileri üzerindeki yansımaları incelenmiştir. Çalışmanın amacı, sosyal medya kullanımının gösterişçi tüketim üzerindeki etkisini belirlemek ve bu bağlamda Batman Üniversitesi öğrencilerinin sosyal medya alışkanlıklarının tüketim davranışlarına nasıl yansıdığını ortaya koymaktır. Bu amaçla, Batman Üniversitesi'nde öğrenim gören 540 öğrenciye anket uygulanmıştır. Veriler, istatistiksel analiz programlarına kaydedilerek analiz edilmiştir. Güvenilirlik analizi, faktör analizi, t-testi, tek yönlü varyans analizi (Anova), ve regresyon analizleri gibi istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Analizler sonucunda, sosyal medya kullanımının gösterişçi tüketim üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında, öğrencilerin gelir düzeyleri ve sosyal medya kullanım sıklıklarının, gösterişçi tüketim davranışları üzerinde önemli bir etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmanın bulguları doğrultusunda, gösterişçi tüketimin sosyal medya aracılığıyla nasıl şekillendiği ve tüketici davranışlarının nasıl yönlendirildiği konusunda çeşitli öneriler sunulmuştur. Bu öneriler arasında, sosyal medya kullanımı konusunda bilinç düzeyinin artırılması, tüketicilerin koruyucu tedbirlerle desteklenmesi ve gösterişçi tüketim eğilimlerinin olumsuz etkilerinin azaltılması yer almaktadır. Araştırma, sosyal medyanın tüketici davranışları üzerindeki etkilerini anlamak ve bu etkileri yönetmek adına önemli katkılar sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gösterişçi Tüketim, Aylak Adam Teorisi, Sosyal Medya, Tüketici Davranışları.

Kaynakça

• Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem Akademi Yayınları.
• Becan, C., & Eaghanıoskouı, G. (2019). “Gösterişçi Tüketim Aracı Olarak Instagramın Tüketicilerin Satın Alma Motivasyonuna Etkisi”. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 3(2), 84-101.
• Belk, R. W. (1988). Possessions e o self estendido. Journal of Consumer Research, 139-168.
• Belk, R. W. (2001). Possessions and the extended self. Journal of Consumer Research, 15(2), 139-168.
• Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste, Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Boyd, D. M. & Ellison, N. B. (2007). “Social Network Sites: Definition, History, and Scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210-230.
• Campbell, C. (1987). “ The romantic ethic and the spirit of modern consumerism”. Oxford, UK: Blackwell.
• Castells, M. (2016). The Rise of the Network Society, 2nd Edition, Wiley-Blackwell.
• Chan, K. & Prendergast, G. P. (2008). “Social comparison, imitation of celebrity models and materialism among Chinese youth”. International journal of advertising, 27(5), 799-826.
• Chin, E., (2004). “Consumers and brands: A study of the impact of self-image congruence on brand preference and satisfaction”. Marketing Intelligence & Planning, 22(4), 347-355.
• Çelik, S., (2013). “Gösterişçi tüketim ve cinsiyet: Türkiye'de bir inceleme”. Tüketici Davranışları Dergisi, 29(2).
• Demirezen, İ., (2015), Tüketim Toplumu ve Din. Dem Yayınları. İstanbul
• Djafarova, E., & Trofimenko, O., 2019, ‘Instafamous’–Credibility and Self-presentation of Micro-celebrities on Social Media. Information, Communication & Society, 22(10), 602-620.
• Durmuş B., Yurtkoru S., Çinko M., (2013). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Efendioğlu, H., (2019), Sosyal medya paylaşımlarında gösterişçi tüketim unsurlarının etkisi. Tüketici Araştırmaları Dergisi, 30(1), 75-90.
• Erdoğan, A., (2015), "Tüketici Davranışları ve Kişisel Finans Yönetimi," Muhasebe ve Finansman Dergisi, 58, 111-127.
• Eren, E., (2015), Tüketici davranışları ve pazarlama stratejileri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Ekşi, E. (2016), Yaşam Tarzının Gösterişçi Tüketim Üzerinde Bir Etkisi Olup Olmadığının Belirlenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 51-88.
• Ekşi, O., Cesur, Z., & Yavuzyılmaz, O. (2022), “Algılanan Sosyal Medya Pazarlaması'nın Gösterişçi Tüketim Üzerine Etkisi'nde Influencer Pazarlamasının Aracılık Rolü”, Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 8(2).
• Fernandes, T. & Moreira, M., (2019), "Consumer Brand Engagement, Satisfaction And Brand Loyalty: A Comparative Study Between Functional And Emotional Brand Relationships", Journal of Product & Brand Management, Vol. 28 No. 2, pp. 274-286.
• Ferreira, P., (2016), “Influence of Social Media on Conspicuous Consumption: A Study of Social Media Users”. International Journal of Business and Management, 11(2), 45-58.
• Gao, X., Wang, L., & Yang, Y., (2020), Social media and conspicuous consumption among Chinese youth. Journal of Consumer Marketing, 37(4), 485-496.
• Gentina, E., & Singh, J. J. (2015). “Social media and materialism among adolescents: A study of social media use and its impact on materialistic values”. Journal of Consumer Behaviour, 14(3), 158-171.
• Gilly, M. C. (2006). “Television advertising and brand share gains among older consumers”. Journal of Marketing Research, 43(3), 208-220.
• Johnson, L. Vıgneron, F. (1999). “A Rewiew and a Conceptual of Prestige Seeking Consumer Behavior”. Academy of Marketing Science Rewiew, (1), 2-15
• Heine, K. (2012). The concept of luxury brands. Luxury brand management, 1(2), 193-208.
• Hennion, A. (2007). Those things you can't buy: What consumption tells us about music. Advances in Consumer Research, 34, 214-217.
• Hennigs, N., Wiedmann, K. P., Klarmann, C., Strehlau, S., Godey, B., Pederzoli, D., ... & Oh, H. (2012). What is the value of luxury? A cross‐cultural consumer perspective. Psychology & Marketing, 29(12), 1018-1034.
• Holbrook, M.B., Corfman, K. B. (1985). “Quality And Value In The Consumption Experience: Phaedrus Rides Again”, in Jacoby, J. and Olson, J.C. (Eds), Perceived Quality: How Consumers View Stores and Merchandise, Heath, Lexington, MA, pp. 31-57.
• İflazoğu, N. & Ünlüönen, K. (2020). Sosyal Medyada Gösterişçi Tüketim: Kadınların Yemek Paylaşımları Üzerine Bir İnceleme. Journal of Social Media Studies, 4(2), 18-37.
• İlhan, T. T., & Uğurhan, Y. Z. C. (2019). Sosyal medyada gösteriş tüketimi eğilimi ölçeği geliştirme çalışması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 28-60.
• İlyasoğlu, M. (2011). Cinsiyetin gösterişçi tüketim üzerindeki etkileri: Bir araştırma. Pazarlama ve Reklam Dergisi, 21(3), 113-127.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ankara, Turkey: Asil Yayın Dağıtım.
• Kapferer, N. J. (1997). Strategic brand Management: Creating and Sustaining Brand Equity Long Term. London: Kogan
• Kaplan, A. M. & Haenlein, M. (2010). Users of the World, Unite! The Challenges and Opportunities of Social Media. Business Horizons, 53(1), 59-68.
• Kara, A., & Aydın, O. (2017). Sosyal medya ve tüketici davranışları: Gösterişçi tüketim perspektifinden bir inceleme. Tüketici Araştırmaları Dergisi, 9(1), 88-105.
• Karim, J.A., Kumar, M., Rahman, S.A. (2013). "Measuring Shopping Values Of Malaysian Retail Consumers", Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, Vol. 25 Issue: 2, pp.200-224
• Kemp, S., (2016), Digital in 2016: Global overview. We Are Social Reports, https://datareportal.com/reports/digital-2016-global-digital-overview
• Kietzmann, J. H., Hermkens, K., McCarthy, I. P., & Silvestre, B. S. (2011). Social media? Get serious! Understanding the functional building blocks of social media. Business horizons, 54(3), 241-251.
• Krey, N., Chuah, S. H. W., Ramayah, T., & Rauschnabel, P. A. (2019). How functional and emotional ads drive smartwatch adoption: The moderating role of consumer innovativeness and extraversion. Internet Research, 29(3), 578-602.
• Lee, S. E., Yang, H., & Lee, Y. (2013). The influence of technological and symbolic innovation on new product adoption in a social context. Family and Consumer Sciences Research Journal, 42(2), 138-149.
• Öztürk, A. (2017). "Tüketim ve Ekonomik Büyüme İlişkisi," Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 45-58.
• Sabuncuoğlu, A. (2015). “Sosyal Medyanın Bir Gösteriş Tüketimi Mecrası Olarak Kullanımı”, İletişim Çalışmaları. Ed: A.Z. Özgür ve A. İşman. 1. Baskı, Sakarya.
• Schor, J. B., (1998). The overspent American: Why we want what we don't need. New York, NY: Harper Perennial
• Sekaran, U. (2016). Research methods for business: A skill building approach.
• Shin, D., Kim, M., & Lee, J. (2021). “The role of social media platforms in conspicuous consumption: An empirical study”. Journal of Interactive Marketing, 55, 50-64.
• Schultz, W. (2015). Neuronal reward and decision signals: from theories to data. Physiological reviews, 95(3), 853-951.
• Schaefer, M. (2014), Social Media Marketing: Influencing Consumer Behavior. Journal of Consumer Research, 40(3), 511-528.
• Schwemmer, C., & Ziewiecki, S. (2018). Social media sellout: The increasing role of product promotion on YouTube. Social Media & Society, 4(3), 2056305118786720.
• Sundie, J. M., Tinkler, J. E., & Baumeister, R. F. (2011), Conspicuous consumption and evolutionary psychology: The role of social status. Journal of Consumer Psychology, 21(4), 430-440.
• Şahin, T., (2014), "Kişisel Finans Yönetimi: Harcama ve Tasarruf Kararları," Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 109-122.
• Sun, Y., Chen, Y., Wang, X., & Tang, X. (2014). Deep learning face representation by joint identification-verification. Advances in neural information processing systems, 27.
• Torlak, Ö., (2000), Tüketici Davranışları. Türkmen Kitabevi.
• Tussing, A. D., 2008, Relative deprivation and consumption. Journal of Consumer Research, 35(2), 108-118.
• Vaterlaus, J. M., Barnett, K., Roche, C., & Young, J. A., (2016), “Snapchat is more personal”: An exploratory study on Snapchat behaviors and young adult interpersonal relationships. Computers in Human Behavior, 62, 594-602.
• Veblen, T., (2015), The Theory of the Leisure Class. Dover Publications. (Orijinal eser 1899 yılında yayımlanmıştır.)
• Veblen, T. (2017). The theory of the leisure class. Routledge.
• Widjajanta, I., Setiawan, I., & Gunawan, W., (2018), Instagram use and conspicuous consumption: The role of social comparison. Social Media & Society, 4(1), 45-59.
• Yıldırım, B., (2015), Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisinin Tekrar İncelenmesi ve Gösterişçi Tüketim Üzerine Etkisi. Journal of Consumer Research, 22(4), 403-426.
• Yıldırım, S., & Sezgin, M., (2018), Sosyal medya kullanımının tüketici davranışları üzerindeki etkisi: Gençler arasında yapılan bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 128-145.
• Yılmaz, B., (2018), "Gelir Düzeyi ve Tüketim Davranışları," Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 67-79.