Kentsel Heyelanlara Bir Örnek: Alkaya Heyelanı (Tekirdağ)

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 240 - 253, 26.09.2024

Emre Özşahin , Mikayil Öztürk

https://doi.org/10.48123/rsgis.1530698

Öz

Bu çalışmada Tekirdağ kentinde 16.12.2023 tarihinde meydana gelmiş Alkaya heyelanının oluşum özelliklerinin ve mekanizmasının yerbilimsel perspektiften ele alınması amaçlanmıştır. Böylece Tekirdağ kentinde gelecekte meydana gelme olasılığı yüksek diğer kentsel heyelanların potansiyel lokasyon özelliklerinin tahminlerine yönelik çıkarımlarda bulunulması hedeflenmiştir. Çalışma verileri, arazi çalışmaları ve İnsansız Hava Aracı (İHA) tabanlı Uzaktan Algılama (UA) tekniklerinden yararlanılarak üretilmiştir. Bunun için Phantom 4 marka otonom bir İHA sistemi kullanılarak kentsel heyelanın dijital hava fotoğrafları çekilmiştir. Elde edilen veriler bilgisayarda Pix4D yazılımıyla işlenmiş ve sahanın Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) ve orto-foto görüntüleri üretilmiştir. Bu görüntüler uzman görüşüne bağlı doğrudan haritalama yöntemi kullanılarak amaç doğrultusunda analiz edilmiştir. Bunun yanında bir taraftan da heyelan oluşumunda etkili rol oynayan faktörlere ait diğer veriler toplanmıştır. Çalışmanın tematik haritaları, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımlarından biri olan ArcGIS Pro (Version 3.0.1) paket programı kullanılarak hazırlanmıştır. Çalışma sonucunda Tekirdağ kentindeki Alkaya heyelanının hazırlayıcı (litoloji, eğim ve yerşekilleri) koşullar ve tetikleyici (yağış ve insan etkinlikleri) faktörlerin denetimi altında meydana geldiği anlaşılmıştır. Bu çalışmanın sonuçları, Tekirdağ kenti özelinde hazırlanacak heyelan risk değerlendirme çalışmalarına önemli katkılar sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel heyelan, İHA, UA, CBS, Tekirdağ

An Example to the Urban Landslides: Alkaya Landslide (Tekirdağ)

Öz

In this study, it is aimed to investigate the formation features and mechanism of the Alkaya landslide that occurred on 16.12.2023 in Tekirdağ city from a geoscientific perspective. Thus, it is aimed to make inferences for the prediction of the potential location characteristics of other urban landslides that are likely to occur in Tekirdağ city in the future. The study data were generated by utilizing field studies and Unmanned Aerial Vehicle (UAV) based Remote Sensing (RS) techniques. For this purpose, digital aerial photographs of the urban landslide were taken using an autonomous Phantom 4 UAV system. The data obtained were processed on the computer with Pix4D software and Digital Elevation Model (DEM) and ortho-photo images of the site were produced. These images were analyzed for the purpose by using direct mapping method based on expert opinion. In addition, other data on the factors that play an effective role in landslide formation were collected. The thematic maps of the study were prepared using ArcGIS Pro (Version 3.0.1) package program, one of the Geographic Information Systems (GIS) software. As a result of the study, it was understood that the Alkaya landslide in Tekirdağ city occurred under the control of predisposing (lithology, slope and landforms) conditions and triggering (precipitation and human activities) factors. The results of this study can provide important contributions to landslide risk assessment studies to be prepared for Tekirdağ city.

Anahtar Kelimeler

Urban landslide, UAV, RS, GIS, Tekirdağ

Kaynakça

• Akıncı, H., Dogan, S., Kılıçoğlu, C., & Keçeci, S.B. (2010). Samsun İl Merkezinin Heyelan Duyarlılık Haritasının Üretilmesi. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2(3), 13-27. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/84939
• Akıncı, H., Yavuz Özalp, A., & Temuçin Kılıçer, S. (2015). Coğrafi Bilgi Sistemleri ve AHP Yöntemi Kullanılarak Planlı Alanlarda Heyelan Duyarlılığının Değerlendirilmesi: Artvin Örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 1(1-2), 40-53. https://doi.org/10.21324/dacd.20952
• Alexander, D. (1989). Urban landslides. Progress in Physical Geography: Earth and Environment, 13(2), 157-189. https://doi.org/10.1177/030913338901300201
• Alptekin, A., & Yakar, M. (2020). Heyelan bölgesinin İHA kullanarak modellenmesi. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 2(1), 17-21. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1099110
• Aral, İ. F., & Avcıyener, S. (2011, 1-2 Aralık). Hürriyet Mahallesi (Tekirdağ) yöresi heyelanlarının mühendislik özellikleri [Bildiri Sunumu]. 4. Geoteknik Sempozyumu, Adana, Türkiye.
• Çağıl Mühendislik. (2011). Tekirdağ ili Hürriyet mahallesi 212 ada ve 2247 ada alanları içerisinde gelişen heyelanların Mühendislik jeolojisi araştırması. İstanbul.
• Çakıcı, H., Tüdeş, Ş., & Bulut, F. (2012). Kentsel Kullanım Alanında Gelişen Heyelanlar ve Jeoteknik Analizi: Kırkdeğirmenler (Erzurum) Örneği. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27(4), 739-751.
• Eker, R., Aydın, A. & Hübl, J. (2018). Unmanned aerial vehicle (UAV)-based monitoring of a landslide: Gallenzerkogel landslide (Ybbs-Lower Austria) case study. Environmental Monitoring and Assessment, 190, Article 28. https://doi.org/10.1007/s10661-017-6402-8
• ESRI. (2023). Sentinel-2 10m Land Use/Land Cover Timeseries Downloader (2017-2023). 9 Temmuz 2024’te https://livingatlas.arcgis.com/landcoverexplorer/ adresinden alındı.
• Gence, E. (2023, Aralık 16). Alkaya sahil yürüyüş yolunun üst kısmında yoğun yağış sonrasında heyelan meydana geldi. 9 Temmuz 2022’te https://www.facebook.com/100008684106014/posts/pfbid02Qf4Rf8XL2wsrJ5g2fQh9MrQiBo V8V917CrEfTZdUMRkXv1vbij4q4eFXd9mbxfkcl/?mibextid=Nif5oz adresinden alındı.
• Görüm, T., & Nefeslioğlu, H. (2015). Çok zamanlı heyelan aktivitesinin belirlenmesinde jeomorfolojik bir yaklaşım. Türk Coğrafya Dergisi, 65, 47-58. https://doi.org/10.17211/tcd.19041
• Hussain, Y., Schlögel, R., Innocenti, A., Hamza, O., Iannucci, R., Martino, S., & Havenith, H.B. (2022). Review on the Geophysical and UAV-Based Methods Applied to Landslides. Remote Sensing, 14, Article 4564. https://doi.org/10.3390/rs14184564
• Karantanellis, E., Marinos, V., Vassilakis, E., & Christaras, B. (2020). Object-Based Analysis Using Unmanned Aerial Vehicles (UAVs) for Site-Specific Landslide Assessment. Remote Sensing, 12, Article 1711. https://doi.org/10.3390/rs12111711.
• Kayran, H. (2006). Tekirdağ Belediyesi Kent ve Mücavir Alanının Revizyon İmar Planı Yerleşime Uygunluk Amaçlı Etüt Raporu. Çağıl Mühendislik Müşavirlik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Tekirdağ Belediyesi.
• Lee, S., Baek, W.K., Jung, H.S., & Lee, S. (2020). Susceptibility Mapping on Urban Landslides Using Deep Learning Approaches in Mt. Umyeon. Applied Sciences, 10, Article 8189. https://doi.org/10.3390/app10228189
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2024a). Tekirdağ Meteoroloji İstasyonunun uzun yıllık (Ölçüm Periyodu:1940-2023) aylık ortalama yağış verileri. 9 Temmuz 2022’de https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=TEKIRDAG adresinden alındı.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2024b). Tekirdağ Meteoroloji İstasyonunun 2023 yılının aralık ayına ait günlük yağış verileri [Data set]. Tekirdağ Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü, Tekirdağ.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2024c). Meteorolojik Hadiselerin Şiddetlerine Ait Sınıflandırma - Yağış Şiddeti. 9 Temmuz 2022’de https://www.mgm.gov.tr/site/yardim1.aspx?=HadSid adresinden alındı.
• Nefeslioğlu, H.A., Sezer, E., Gokceoğlu, C., Bozkır, A. S., & Duman, T.Y. (2010). Assessment of Landslide Susceptibility by Decision Trees in the Metropolitan Area of Istanbul, Turkey. Mathematical Problems in Engineering, 2010, Article 901095. https://doi.org/10.1155/2010/901095
• Olshansky, R.B. (1996). Planning for Hillside Development (Report Number 466). American Planning Association, Planning Advisory Service.
• Özşahin, E. (2014a). CBS Kullanılarak Şehir ve Jeomorfoloji Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Tekirdağ Şehri Örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 93-122. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2154112
• Özşahin, E. (2014b). Tekirdağ İlinde Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Analitik Hiyerarşi Süreci Kullanarak Heyelan Duyarlılık Analizi. Humanitas - Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 167-186. https://doi.org/10.20304/husbd.84015
• Özşahin, E. (2015a). Kent Planlaması ve Jeomorfoloji. In M. Karakuyu, A. Keçeli & Ş. Çelikoğlu (Eds.), Kent Çalışmaları II (10. Bölüm, 215-231), Pegem Akademi.
• Özşahin, E. (2015b). Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Kullanılarak Tekirdağ Şehrinin Heyelan Duyarlılık Analizi. Avrasya Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 50-71. https://doi.org/10.17740/eas.soc.2015‐V6-4
• Özşahin, E. (2015c). Şehir ve Toprak Arasındaki İlişkinin Coğrafi Yaklaşımla İncelenmesi: Tekirdağ Şehri Örneği. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/3, 733-758. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7982
• Özşahin, E. (2015d). Tekirdağ’da kentsel gelişim ve jeomorfolojik birimler arasındaki ilişkinin zamansal değişimi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(1), 579-602. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.7811
• Özşahin, E. (2015e). Coğrafi Bilgi Sistemleri Yardımıyla Heyelan Duyarlılık Analizi: Ganos Dağı Örneği (Tekirdağ). Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(1), 47-63.
• Petley, D. N. (2009). On the impact of urban landslides. Geological Society, London, Engineering Geology Special Publications, 22, 83-99. https://doi.org/10.1144/EGSP22.6
• Schuster, R. L., & Highland, L. M. (2007). The Third Hans Cloos Lecture. Urban landslides: socioeconomic impacts and overview of mitigative strategies. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 66, 1-27. https://doi.org/10.1007/s10064-006-0080-z
• Schwab, J., FAICP, Gori, P., & Jeer, S. (2005). Landslide hazards and planning. APA Planning Advisory Service. https://w1.planning.org/publications/report/9026862/
• Smyth, C. G., & Royle, S. A. (2000). Urban landslide hazards: incidence and causative factors in Niterói, Rio de Janeiro State, Brazil. Applied Geography, 20(2), 95-118. https://doi.org/10.1016/S0143-6228(00)00004-7
• Thomson, S., & Tiedemann, C.E. (1982). A Review of Factors Affecting Landslides in Urban Areas. Environmental & Engineering Geoscience, 19(1), 55-65. https://doi.org/10.2113/gseegeosci.xix.1.55
• Turner, D., Lucieer, A., & de Jong, S. M. (2015). Time series analysis of landslide dynamics using an unmanned aerial vehicle (UAV). Remote Sensing, 7(2), 1736-1757. https://doi.org/10.3390/rs70201736
• Uludağ, M., & Özşahin, E. (2023). Şehirsel Yayılmanın Jeomorfolojik Birimlerle İlişkisinin Zamansal ve Mekansal Analizi: Edirne Örneği. Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi, 10, 49-66. https://doi.org/10.46453/jader.1205061
• U.S. Department of Agriculture. (1975). Soil Taxonomy: A Basic System of Soil Classification for Making and Interpreting Soil Surveys (Agriculture Handbook 436). U.S. Department of Agriculture, Natural Resources Conservation Service.
• Yu, M., Huang, Y., Zhou, J., & Mao, Y. (2017). Modeling of landslide topography based on micro-unmanned aerial vehicle photography and structure-from-motion. Environmental Earth Sciences, 76, Article 520. https://doi.org/10.1007/s12665-017-6860-x.