Traditional Preservation Methods of Çaşir, Coriander, and Turnip Vegetables from Past to Present

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 9 - 18, 30.06.2023

Arzu Karataş

https://doi.org/10.53501/rteufemud.1203825

Öz

Geçmişten Günümüze Çaşır, Aşotu ve Şalgam Sebzelerinin Geleneksel Muhafaza Yöntemleri

Öz

Sebze, insan hayatı için önemli besinlerden biridir. Bazı sebzeler gerek vejetasyon sürelerinin kısa olması, gerek yetiştiği iklim koşullarının olumsuzluğu ve gerekse taze depolama ömürlerinin kısa olması nedeniyle yılın her ayı temin edilememektedir. Bu nedenle yetiştiği dönemde alınarak muhafaza edilmesi, yılın her zamanında ulaşılabilmesini mümkün kılmaktadır. Bu sebzelerden çaşır (Prangos ferulacea, Hippomarathrum microcarpum), aşotu (Coriandrum sativum L.), şalgam (Brassica rapa) Erzurum’da uzun yıllardan beri tuz ile farklı şekillerde muhafaza edilerek kullanılmaktadır. Tuz ile muhafaza yöntemi eski dönemlerden bugüne kadar gelmiş bir yöntem olup, bu çalışmada geleneksel olarak yapılan çaşır, aşotu ve şalgam muhafazası yapılış farklılıklarıyla birlikte aktarılmıştır. Günümüze kadar ulaşan bu bilgilerin bir kısmı zaman içerisinde kaybolma riskiyle karşı karşıya gelmiştir. Bu nedenle geleneksel muhafaza yöntemlerinin yapılacak bilimsel çalışmalarla hem kayda geçirilmesi, hem de besin değeri yönünden araştırılması kültürel mirasa sahip çıkılması bakımından son derece önem arz etmektedir. Bu bağlamda, yapılan araştırma yürütülecek diğer bilimsel çalışmalar için bir ön basamak teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

çaşır, Prangos ferulacea, Hippomarathrum microcarpum, aşotu(kişniş), şalgam, Brassica rapa

Kaynakça

• Akgül, A. (1993). Baharat bilimi ve teknolojisi, Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları, No:15, Ankara.
• Davis, P.H. (1984). Flora of Turkey and The East Aegean Islands. Vol:4, Edinburgh University Press, UK.
• Ekiert, H. (2000). Medicinal plant biotechnology: the Apiaceae family as the example of rapid development, Die Pharmazie, 55(8), 561-567.
• Güngör, F. (2002). Yabani olarak yetişen çiriş (Eremurus spectabilis (Bieb.) Fedtsch.), çaşır (Prangos ferulacea Lindl.) ve sarı çaşır (Hippomarathrum microcarpum Bieb.) bitkilerinin morfolojik ve biyolojik özellikleri ile kültüre alınabilme imkanları üzerine araştırmalar. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı, Erzurum, Türkiye.
• Kafash-Farkhad, N., Asadi-Samani, M., Khaledifar, B. (2013). A review on photochemistry and pharmacological effects of Prangos ferulacea (L.) Lindl. Life Science Journal, 10, 360-367.
• Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, İ. (2000). Farklı zamanlarda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) populasyonlarının agronomik ve teknolojik özellikleri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 355-364.
• Kayserili, A. (2011). Erzurum şehrinin kültürel coğrafyası (maddi kültür öğelerine göre). Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, Erzurum, Türkiye.
• Li, X., Li, B., Yang, Y. (2018). Effects of foliar selenite on the nutrient components of turnip (Brassica rapa var. rapa linn.). Frontiers in Chemistry, 6, 42. https://doi.org/10.3389/fchem.2018.00042
• Maggi, F., Papa, F., Giuliani, C., Maleci Bini, L., Venditti, A., Bianco, A., Nicoletti, M., Iannarelli, R., Caprioli, G., Sagratini, G., Cortese, M., Ricciutelli, M., Vittori, S. (2015). Essential oil chemotypification and secretory structures of the neglected vegetable Smyrnium olusatrum L. (Apiaceae) growing in central Italy. Flavour and Fragrance Journal, 30(2), 139-159. https://doi.org/10.1002/ffj.3221
• Özcan, M.M., Dursun, N., Arslan, D. (2007). Some nutritional properties of Prangos ferulacea (L.) lindl and Rheum ribes L. stems growing wild in Turkey. International Journal of Food Sciences and Nutrition, 58(2), 162-167. https://doi.org/10.1080/09637480601154145
• Safi, N. (2019). Farklı tuz konsantrasyonunda turşuya işlenen şalgamın (Brassica rapa L.) duyusal, tekstürel ve antioksidan özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Samsun, Türkiye.
• TUİK, (2020). Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr, 25 Ekim 2021.
• Wanger, H., Bladt, S., Zgainsk, E.M. (1984). Plant Drug Analysis ‘A thin Layer Chromatography Atlas’ (Translated Scott, T.A.), Springer-Verlag, Berlin Heidelberg, 322s.
• Zeybek, N., Zeybek, U. (1994). Farmasötik Botanik, Kapalı Tohumlu Bitkiler (Angiospermae) Sistematiği ve Önemli Maddeleri, Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, No: 2, İzmir, Türkiye.