Çay Bitkisinin Kentsel Yeşil Alanlarda Kullanımı: Rize İli Ziraat Botanik Parkı Çay Bahçesi Uygulaması

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 208 - 218, 31.12.2023

Gülcay Ercan Oğuztürk , Merve Sipahi , Ömer Lütfü Çorbacı , Türker Oğuztürk

https://doi.org/10.53501/rteufemud.1334189

Cited By: 2

Öz

Rize kenti ile özdeşleşmiş olan ve kente ekonomik, kültürel ve turistik açıdan fayda sağlayan çay bitkisinin peyzaj değerinin ön plana çıkarılması ve bu bitkinin kentsel yeşil alanlarda peyzaj amaçlı kullanımının arttırılmasının teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda peyzaj tasarımı ve uygulaması ile çay tarımının ve kültürünün tanıtımının yapıldığı turistik bir cazibe alanı oluşturmak hedeflenmiştir. Çalışma alanı olarak seçilen Rize ili kent merkezinde yer alan Ziraat Botanik Parkı yerleşkesi içerisinde yer alan 4 dönümlük alan örnek bir çay bahçesi şeklinde tasarlanmış ve uygulaması yapılmıştır. Yapılan bu proje ile çay bitkisinin yalnızca ekonomik ve tarımsal amaçlarla değil bitkisel tasarımın ana kriterleri olan renk, doku, form ve çizgi gibi estetik ve tasarımsal değerleri ile de ön plana çıkarılan bir peyzaj ögesi olarak kullanılmasına olanak sağlanmıştır. Çalışma alanında yapılan incelemelerle kültürel ve doğal veriler toplanarak tasarım modeli oluşturulmuştur. Oluşturulan model geliştirilip detaylandırılmış alana ait yapısal ve bitkisel plan çizimleri üretilmiştir. Geliştirilen bu planlar üç boyutlu görsellere dönüştürülmüş, alanın uygulama sonrası görünümüne yakın görseller elde edilmiştir. Tasarım sürecinde alanda bir çay bahçesinin taşıdığı karakteristik özelliklerin yanı sıra çay bitkisinin peyzaj mimarlığı için değer taşıyan alternatif kullanımlarının bulunduğu mekânların tasarlanmasına da önem verilmiştir. Yapılan projelendirme ve çizim sürecinin sonunda uygulama süreci başlamıştır. Proje bu anlamda ulusal çapta çay bahçelerinin kentsel alanda peyzaj amaçlı kullanıldığı ve çay tarımının dikimden hasat sürecine kadar her yönüyle deneyimlenebildiği en kapsamlı projelerden biri olacaktır. Proje sonucunda ise çay bitkisinin peyzaj değeri ortaya koyularak, kente ekonomik ve estetik anlamda değer kazandırması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Rize, çay bitkisi, peyzaj tasarımı, kentsel alanlar, labirent bahçesi

Kaynakça

• Barthel, S., Isendahl, C. (2013). Urban gardens, agriculture, and water management: Sources of resilience for long-term food security in cities. Ecological economics, 86, 224-234. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2012.06.018
• Çanga, A.Ç., Kutlu, T., Çalışkan, H. (2018). Tarım turizminin dünyada ve Türkiye’deki uygulamaları. Uluslararası Turizm Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 450-457.
• Çetinkaya, K.F., Yazgan, M. (2012). Kırsal turizme kavramsal yaklaşım, kırsal turizmin önemi ve etkileri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, (2), 55-58.
• De Bon, H., Parrot, L., Moustier, P. (2010). Sustainable urban agriculture in developing countries. A review. Agronomy for sustainable development, 30, 21-32. https://doi.org/10.1051/agro:2008062
• Doğan, Z., Nemutlu, F.E. (2018). Kültürel miras olarak tarımsal peyzajın önemi: Karabiga, Çanakkale örneği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6, 161-168. https://doi.org/10.33202/comuagri.504279
• Duvernoy, I., Jarrige, F., Moustier, P., Serrano, J. (2005). Une agriculture multifonctionnelle dans le projet urbain: Quelle reconnaissance, quelle gouvernance. Les Cahiers de la multifonctionnalité, (8), 87-104.
• Fu, D.R., Huang, Y.Z. (2012). Urban agricultural landscape development ıdeas on the background of urban and rural economic and social development. In Advanced Materials Research, 368, 1872-1876. https://doi.org/10.4028/www.scientific.net/AMR.368-373.1872
• Garbini, S. (2012). Agricultural Landscape, Practice, and Identity in Transition. PhD, University of California.
• Güneroğlu, N., Pulatkan, M. (2022). Yeşil Altyapı Sistemlerinin Gelişiminde Kentsel Dönüşümün Yeri; Trabzon Kent Örneği, Doğu Karadeniz Yapılı Çevre Tartışmaları Çevrimiçi Seminer Dizisi -6-, 2022, Trabzon, Türkiye.
• Güneroğlu, N. (2013). Çay Alanlarının Peyzaj Karakterinin Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Güneroğlu, N., Bekar, M. (2016). Agricultural Landscape Values of Turkey, In: Environmental Sustainability and Landscape Management, St. Klıment Ohrıdskı Unıversıty Press, Sofıa.
• Güneroğlu, N., Acar, C. (2016). Çay (Camellia Sinensis) Alanlarının peyzaj değeri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 17(1), 38-51. https://doi.org/10.17474/acuofd.01389
• Güneroğlu, N., Ercan Oğuztürk, G. (2019). Tarımsal peyzajların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi, 3. Uluslararası Gap Matematı̇k - Mühendı̇slı̇k - Fen ve Sağlık Bı̇lı̇mlerı̇ Kongresi, 2019, Şanlıurfa, Türkiye.
• Kılıç, O., Gündüz, O., Aydın Eryılmaz, G. and Emir, M. (2012). Çay tüketiminde tüketici davranışlarının belirlenmesi: Samsun ili örneği. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 16(4), 19- 25.
• Kösa, S., Güral, S.M. (2019). Tıbbi ve aromatik bitkiler ve peyzajda kullanımları. Peyzaj, 1(1), 41-54.
• Kulözü-Uzunboy, N. and Sipahi, S. (2022). Sustainability motivation factors and their impacts: The case of Palandöken Winter Tourism Center, Erzurum. Environmental Science and Pollution Research, 29, 44678-44692. https://doi.org/10.1007/s11356-022-18826-7
• Mougeot, L. J. (1999). Urban agriculture: Definition, presence, potentials and risks, and policy challenges. International Workshop on Growing Cities Growing Food: Urban Agriculture on the Policy Agenda, 1999, La Habana, Cuba.
• Onuncu Kalkınma Planı (OKP). (2014). Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi 2014-2020. Ankara, Türkiye, 39s. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/02/20150221-12-1.pdf
• Orsini, F., Kahane, R., Nono-Womdim, R., Gianquinto, G. (2013). Urban agriculture in the developing world: A review. Agronomy For Sustainable Development, 33, 695-720. https://doi.org/10.1007/s13593-013-0143-z
• Parris, K. (2004). European agricultural landscape supply and demand: Implications of agricultural policy reform. In: The New Dimensions of the European Landscapes, R.G.H. Jongman (Edt), Springer Dordrecht, ISBN: 978-1-4020-2909-7, Netherlands.
• Power Alison, G. (2010). Ecosystem services and agriculture: Tradeoffs and synergies. The Philosophical Transactions of The Royal Society B, 365, 2959-2971. https://doi.org/10.1098/rstb.2010.0143
• Pulatkan, M., Var, M., Kaya, E. (2013). The evaluation of native plants in urban road plantings, International Caucasia Forestry Symposium, 2013, Artvin, Türkiye.
• Rize Ticaret Borsası (RTB), (2023). 2023 Türkiye çay sektörü güncel durumu. Rize, Türkiye. Erişim adresi: https://www.rtb.org.tr/tr/cay-sektoru-raporlari
• Torun, E., Taluğ, C. (2005). Çay budama projesi kapsamında üreticilerin kullandıkları bilgi kaynakları. Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(1), 41-49.
• Turner, M.G., Gardner, R.H. (2015). Landscape ecology in theory and practice, Springer New York, NY, ISBN: 978-1-4939-2793-7, New York, USA. https://doi.org/10.1007/978-1-4939-2794-4
• Var, M. (1992). Kuzeydoğu Karadeniz Bölgesi Doğal Odunsu Taksonlarının Peyzaj Mimarlığı Yönünden Değerlendirilmesi Üzerine Araştırmalar, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Wilson, G. A. (2009). The spatiality of multifunctional agriculture: A human geography perspective. Geoforum, 40(2), 269-280. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2008.12.007
• URL-1: https://www.fao.org/newsroom/detail/Global-tea-consumption-and-production-driven-by-robust-demand-in-China-and-India/en, 23.11.2023.
• URL-2: https://earth.google.com/web/@41.0388285,40.57043437,20.84387822a,742.90357283d,35y,-0h,0t,0r/data=OgMKATA, 23.11.2023
• Yan, P., Shen, C., Fan, L., Li, X., Zhang, L., Zhang, L., Han, W. (2018). Tea planting affects soil acidification and nitrogen and phosphorus distribution in soil. Agriculture, Ecosystems and Environment, 254, 20-25. https://doi.org/10.1016/j.agee.2017.11.015
• Yu, L., Song, Z. (2017). A multi-angle analysis on development of modern peri-urban agricultural areas in China: A case study of Beijing, IEEE International Geoscience And Remote Sensing Symposium (IGARSS), 2017, Fort Worth, TX, USA. https://doi.org/10.1109/IGARSS.2017.8126897