Bir Mekân Olarak Kent Meydanı ve Mekân Dizimi ile Değerlendirilmesi: Rize Kent Meydanı Örneği

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 187 - 195, 31.12.2023

Gamze Demirci

https://doi.org/10.53501/rteufemud.1339310

Öz

Kent meydanları, kentlerin sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını yansıtan ve şekillendiren kentsel yaşamın önemli bir parçasıdır. Sosyal ve kültürel dokuyu yansıtan, kentin ihtiyaçlarına bağlı olarak gelişen kent meydanı, bir mekân olarak, somutlaşmış deneyime dayalı bir insan- mekân iletişimi kurar.
Birey ve çevresi arasındaki ilişkiyi bir kent meydanı ve kullanıcısı özelinde incelemeyi araştıran bu çalışma meydanların kent simgesi olarak önemini anlatırken, kentteki rolünü de ortaya çıkarmaya çalışmıştır. Kullanıcının taleplerine göre değişim gösterebilecek olan meydanların çalışma özelinde incelenen bir örneğe göre analiz edilmesi için mekânsal analiz yöntemi olan mekân dizimi yöntemi kullanılmıştır. Kanıt tabanlı ve yönlendirici etkiye sahip olan mekân dizimi yöntemi veri elde etme aracı olarak tercih edilmiştir. Bu çalışma mekânsal boyutlar arasındaki ilişkileri inceleyip, kullanıcı faaliyetleri ve fiziksel özellikler üzerine çıkarımlar yapmakla motive edilmiştir. Sınırlı bir kapsama sahip olmasına rağmen karşılaştırmalı nicel değerlendirmeler ile örnek teşkil edebilecek açıklamalar yapmayı hedeflemiştir. Ayrıca bu çalışma; meydan tasarımlarının şehir hayatına uyum sağlamak için yıllar içinde nasıl değiştiğine ve kentsel tasarımlara odaklanan araştırmalar için geliştirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Mekân, Meydan, Mekân Dizimi, Rize.

Teşekkür

Çalışma kapsamında inceleme verileri için Rize Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğüne katkılarından dolayı teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Alkaya, A. (2022). Karayolunda yürümek: Uzunçayır'da gündelik kentsel mobilite ve dayatılmış yaya deneyimleri. Doktora Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ariza-Villaverde, A.B., Jiménez-Hornero, F.J., De Ravé, E.G. (2013). Multifractal analysis of axial maps applied to the study of urban morphology. Computers, Environment and Urban Systems, 38, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2012.11.001
• Carmona, M. (2015). Re-theorising contemporary public space: a new narrative and a new normative. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 8(4), 373-405. https://doi.org/10.1080/17549175.2014.909518
• Cuthbert, A.R. (2006). The Form of Cities: Political Economy and Urban Design, Blackwell Publishing, ISBN: 1405116390, Oxford, Victoria, Malden.
• Grosz, E. (1998). Bodies-Cities. In “Places Through The Body (chapter.3, pp. 31-38), Routledge Publisher, ISBN:9780203976531, London, England. https://doi.org/10.4324/9780203976531
• Halprin, L. (1981). The collective perception of cities: We are an image of the landscape. In L. Taylor (Ed.), Urban Open Spaces. Washington, Smithsonian Institutions.
• Hillier, B., & Hanson, J. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN:9780511597237, England. doi:10.1017/CBO9780511597237
• Hillier, B., Hanson, J. (1997). The Reasoning Art. In The 1st International Space Syntax Symposium Proceedings, Nisan 1997, University College London, İngiltere.
• Hölscher, T. (2007). Urban Spaces and Central Places, The Greek World. In Classical Archeology, Ed: Susan, E. And Osborne, R. Blackwell Publishing, ISBN: 978-1-4443-3691-7, Malden, USA.
• İlkay, Y. (2007). The Political Struggle on and at Public Space: The Case of Kızılay Square, Master's thesis, Middle East Technical University, Türkiye. http://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12609064/index.pdf
• Jalaladdini, S., Oktay, D. (2012). Urban public spaces and vitality: a socio-spatial analysis in the streets of Cypriot towns. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 35, 664-674. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.02.135
• Maltaş Erol, A., Görmez, K. (2016). Ütopyalarda mekân tahayyülleri: Utopia’nın mekânı. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,18 (30), 81 – 86. https://hdl.handle.net/11492/1248
• Nakipoğlu, G. (2015). Ütopyadan doğmak, ütopya doğurmak: Heterotopya kavramı ve heterotopya bağlamında balık izlerinin sesi. FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (5), 381-407. https://doi.org/10.16947/fsmiad.47503
• O'regan, J. K., Noë, A. (2001). A sensorimotor account of vision and visual consciousness. Behavioral and brain sciences, 24(5), 939-973. https://doi.org/10.1017/S0140525X01000115
• Penn, A., Turner, A. (2002) Space Syntax Based Agent Simulation. In: Schreckenberg, Michael and Shara, Som Deo, (eds.) Pedestrian and Evacuation Dynamics. (pp. 99-114). Springer-Verlag: Berlin, Germany. https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/75
• Roshani, M. (2020). Social Affordances of Residential Open Spaces: Case Study of Dikmen Valley, Ankara (Order No. 29045158), Doctoral dissertation, Bilkent Universitesi, Türkiye. Available from ProQuest Dissertations & Theses Global.
• https://www.proquest.com/dissertations-theses/social-affordances-residential-open-spaces-case/docview/2652593718/se-2
• Sedláková, M. (2012). Social Meaning of a Market on Husitská Street in Brno. Diploma Work, Masaryk University, Czech Republic. https://is.muni.cz/th/lpv06/diploma_final.pdf
• Sitte, C. (1945). The Art of Building Cities: City Building According to Its Artistic Fundamentals, Reinhold Publishing, ISBN:1614275246, USA. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.212097/page/n25/mode/2up
• Torrens, P. (2012). Moving Agent Pedestrians Through Space and Time. Annals of the Association of American Geographers, 102(1), 35–66. https://doi.org/10.1080/00045608.2011.595658
• Turner, A., Doxa, M., O'Sullivan, D., Penn, A., (2001). From Isovists To Visibility Graphs: A Methodology For The Analysis Of Architectural Space, Environment and Planning B: Planning And Design, 28, 103-121. https://doi.org/10.1068/b2684
• Turner, A. (2003). Analysing the Visual Dynamics of Spatial Morphology. Environment Planning B: Planning Design, 30(5), 657-676. https://doi.org/10.1068/b12962
• Turner, A. (2007). The Ingredients of an Exosomatic Cognitive Map: Isovists, Agents and Axial Lines? In: Hölscher, C. and Conroy Dalton, R. and Turner, A., (eds.) Space Syntax and Spatial Cognition: Proceedings of the Workshop held in Bremen, 24th September 2006. (pp. pp. 163-180). Universität Bremen: Bremen, Germany. https://discovery.ucl.ac.uk/id/eprint/16216
• Youssef, K.A., Youssef, A. M. A. (2022). Promoting spatial cognition in hospital buildings using space syntax analyses. Journal of Engineering and Applied Science, 69(1), 101. https://doi.org/10.1186/s44147-022-00153-w
• Zakariya, K., Harun, N. Z., Mansor, M. (2014). Spatial characteristics of urban square and sociability: A review of the City Square, Melbourne. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 153, 678-688. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.10.099
• Zeka, B. (2011). The humanistic meaning of urban squares: the case of Çayyolu urban square project (Master's thesis, Middle East Technical University). http://hdl.handle.net/20.500.12416/4260