Rize İlinde Çay ve Meyve Yetiştiriciliğinin Genel Durumu

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 2, 543 - 553, 29.07.2025

Mehmet Zahit Aydın , Özgün Kalkışım

https://doi.org/10.53501/rteufemud.1524647

Öz

Bu araştırma; Rize ili ve ilçelerinde çay ve meyve yetiştiriciliğinin genel durumu ile çiftçi uygulamalarının ne durumda olduğunu ortaya koyarak gerekli önerilerde bulunmak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Rize ili merkez ile İkizdere, İyidere, Derepazarı, Güneysu, Çayeli, Pazar, Ardeşen, Fındıklı, Hemşin, Çamlıhemşin, Kalkandere ilçelerinde, Rize Tarım ve Orman İl ve İlçe müdürlüklerine kayıtlı çay ve meyve yetiştiriciliği yapan üreticiler ile anket çalışması yapılmıştır. Anketler 2021-2022 yıllarına ait üretim dönemlerinde, üreticiler ile yüz yüze yapılmış ve bu şekilde araştırma bulguları elde edilmiştir. Anketlerden elde edilen sonuçlara göre üreticilerin büyük bir kısmının (%72,83) 15 yıldan daha uzun süreden beri yetiştiricilikle uğraştıkları belirlenmiştir. Üreticilerin %69,89’unun kimyasal gübre kullanmakta olduğu, %92,77’sinin sulama yapmadığı, %80,00’inin çay ve meyve bahçelerinden her yıl düzenli ürün almakta oldukları tespit edilmiştir. Çay bahçelerinin büyük bir kısmının (%96,17) tohumla, meyve bahçelerinin tamamının ise vejetatif çoğaltım yöntemleri ile kurulmuş oldukları tespit edilmiştir. Bahçelerin önemli bir kısmının mülk sahipleri tarafından işletildiği belirlenmiştir. Meyve yetiştiriciliğinden elde edilen ürünlerin büyük bir kısmının ise aile ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanıldığı tespit edilmiştir.
Bu araştırmanın sonuçları değerlendirildiğinde, Rize ili ve ilçelerinde çay ve meyve yetiştiriciliğinin modern meyvecilik ilkelerine uygun olarak yapılmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca çay ve meyve yetiştiriciliğinin bir üretim planlaması dahilinde tek ürüne bağlı kalmadan yüksek gelir getirici maviyemiş, kivi ve Trabzon hurması gibi yöreye uygun farklı türlerle ürün çeşitlendirmesi yapılması, çiftçi uygulamalarının geliştirilmesi ve bilgi eksikliklerinin eğitimlerle giderilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çay Yetiştiriciliği , Meyve Yetiştiriciliği , Çiftçi Uygulamaları , Rize

Kaynakça

• Akbulut, M., Karataş, A., Yazıcı, K., Bakoğlu, N., Büyükdinç, D.T., Göksu, B. (2015). Karadeniz Bölgesi’nde bahçe bitkilerinin mevcut durumu ve potansiyeli. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2, 33-37.
• Güleryüz, M., Ertürk, Y. (2001). Çoruh vadisinde meyveciliğin genel durumu. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 32(1), 33-40.
• FAO, (2023). World Food and Agriculture: Statistical Yearbook. Rome, Italy.
• Kalkışım, Ö., Onaran, A., Azeri, F.N., Turan, A. (2011). Gümüşhane ili ve ilçelerinde meyveciliğin genel durumu ve çiftçi uygulamaları üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(2), 123-134.
• Öztürk, A. ve Serttaş, S. (2018). Karadeniz bölgesi meyveciliğinin mevcut durumu ve potansiyeli. Journal of the Institute of Science and Technology, 8(4), 11-20. https://doi.org/10.21597/jist.401769
• Polat, P. ve Sunkar, M. (2017). Rize’nin iklim özellikleri ve rize çevresinde uzun dönem sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 1-24. https://doi.org/10.18069/firatsbed.346684
• Taluğ, C. (1975). Tarımda Teknolojik Yeniliklerin Yayılması ve Benimsenmesi Üzerine Bir Arastırma, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,141 s. Ankara.
• TÜİK, (2023). Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye.
• URL-1, (2024). www.rizetarimorman.gov.tr. 10.03.2024.