M. HAMDİ YAZIR'DA (1878-1942) “REFORMA KARŞI TECDİT” YA DA “BAŞKALAŞMADAN YENİLEŞME” TASAVVURU

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 3, 139 - 164, 01.12.2013

Merter Rahmi Telkenaroğlu

Öz

Tecdit ve reform, Tanzimat sonrası yoğun bir şekilde tartışılan terimlerdendir. Sözlük anlamları aynı olmasına rağmen, başlarından geçen tarihsel serüven ve kavramsal içerik bakımından birbirinden farklıdırlar. Tecdit asla dönüşü ifade ederken, reform aslı dönüştürmeye karşılık gelmektedir.Bu dönemde Osmanlı’nın askeri, siyasi ve ekonomik yönden çöküşü, toplumun her kesiminde teceddüt (yenileşme) taleplerini gündeme getirmiştir. Büyük İslam âlimi M. Hamdi Yazır makalelerinde, yapılacak yeniliklerin reform değil, tecdit şeklinde olması gerektiğini belirtmiştir. Toplumun değerlerini yıkan radikal değişimin yozlaşmaya ve kimlik bunalımına yol açacağını söylemiş; başkalaşmadan yenileşme fikrini savunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yenilik, Reform, Tecdit, Toplum, Kimlik, M. Hamdi Yazır

فكرة التجديد إزاء اإلصالح أو التجّدد دون التشبّه باألغيار عند محمد حمدي يازير

Öz

التجديد و الإصلاح من المصطلحات
التي غدت محلا لنقاشات كثيفة بعدعهد التنظيمات. مع اتفاقهما في المعنى اللغوي فإنّهما يختلفان من حيث
المسيرة التاريخية والمحتوى المفهوميّ اللذان مرّا بهما. فبينما التجديد يفيد
الرجوع إلى الأصل فإنّ الإصلاح يقابل تحويل الأصل. أثار الانهيار العسكريّ
والسياسيّ والاقتصاديّ في هذا العهد بالدولة العثمانيّة مطالب التجديد. محمد حمدي
يازير العالم الكريم الإسلامي قد بيّن في مقالاته أنّ التجديدات اللازمة يجب أن
تكون على صورة التجديد لا على صورة الإصلاح. و قال إن التغيير الراديكالي الذي
يقضي على قيم المجتمع، سوف يؤدّي إلى الانهيار و الورطة الذاتية (الهويّة) ودفاعه
عن فكرة التجديد دون التحوّل. 

Anahtar Kelimeler

التجدّد، الإصلاح, التجديد، المجتمع, محمد حمدي يازير

The Conception of “Tajdeet against Reform” or “Innovation without Alteration” at M. Hamdi Yazır

Öz

The words of tajdeet and reform intensively were discussed after the
Tanzeemat of the Ottoman state. Spite of the dictionary meanings are the same,
these words are different in terms of historical adventure and conceptual content.
While the tajdeet expression the return to original, the reform means
changing of this original. Military, political and economic collapse of the Ottoman
state during this period has revealed innovation demands in all sections of
society. According to the great Islamic scholar M. Hamdi Yazır the innovations
must be in the form of tajdeet not reform. He said that the change which destroys
values of the society leads to degeneration and identity crisis. And he argued
in his articles the idea of innovation without alteration.

Anahtar Kelimeler

Innovation, Reform, Tajdeet, Society, Identity, M. Hamdi Yazır

Kaynakça

• Ertürk, Mustafa, “Gelenek ve Yenileşme Açısından Tecdit Hadisi Hak-kında Bir Değerlendirme”, Uluslararası İslam Gelenek ve Yenileşme Sempozyumu, İstanbul 1996. Gürkan, Menderes, “Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın (1878-1942) İlmi Kişili-ği ve Fıkıh İlmindeki Yerine Bir Bakış”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Sayı: 6, Konya 2005. Kara, İsmail, Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2011. Özdenören, Rasim, “Reform ve Tecdit”, Diyanet Aylık Dergi, Şubat 2011, Sayı: 242. Tunaya, Tarık Zafer, İslamcılık Akımı, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2003. Yılmaz, H. Kamil, “Tecdit mi Teceddüt mü?”, Diyanet Aylık Dergi, Şu-bat 2011, Sayı: 242.