Tâceddin el-Asğâr İbrahim b.Abdullah el- Hamîdî’nin “Hâşiyetün ale’l-Islâh ve’l-Îzâh li İbn-i Kemalpaşa” Adlı Haşiyesinin Neşri, Tercümesi ve Değerlendirilmesi (Kemalpaşazâde’nin “Îzâhu’l-Islâh” adlı Eserine Yazılan Bir Reddiye Örneği)

Yıl 2019, Sayı: 16, 75 - 121, 20.12.2019

Kemal Yıldız Rüveyda Yıldız

https://doi.org/10.32950/rteuifd.624459

Öz

Kemalpaşazâde
16.yy’da yetişmiş önemli alimlerden biridir. Felsefe,dil,edebiyat,tarih,
fıkıh,hadis, tefsir gibi birçok alanda kendini yetiştirerek çok sayıda eser
verisale kaleme almıştır. Furû fıkıh alanında kaleme aldığı eserlerden biri de
kendi ifadesiyle “İzâhu’l-Islâh”dır. İzâhu’l-Islâh, ulemâ nezdinde Hanefi
mezhebinin mûteber kaynakları arasında kabul edilen ve Burhânüşşerîa tarafından
kaleme alınan Vikâyetü’r-Rivâye fî Mesâili’l-Hidâye’yi ve Sadrüşşerîa
tarafından kaleme alınan onun ilk şerhi olan Şerhül’l-Vikâye’yi ıslâh etmek
amacıyla yazılmıştır. Kemalpaşazâde’nin yapmış olduğu bu ıslâh ve izâh
çalışması büyük tepkiyle karşılanmıştır. Bu tepkilerden biri de Tâceddin
el-Asğar lakabıyla tanınan İbrahimb. Abdullah el-Hamîdî’nin haşiyesidir.
Mahtuta olan bu haşiye makalede tanıtılmaya çalışılarak neşr halinde
sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Kemalpaşazâde, İzâhu’l-Islâh, Tâceddin el-Asğar

Kaynakça

• Ataî, Nev’izâde Ataullah Efendi. Şekâiku’n-nu’maniyye ve Zeyilleri: Hadâiku’l-Hakâik fi Tekmileti’ş-Şekâik, Çağrı yayınları, Tıpkı Basımlar, İstanbul, 1989.
• Atan, Ömer Faruk. “Hicri VII. Yüzyıl Hanefi Fakihlerinden Bürhanüşşerîa’nınVikâye Adlı Eseri” Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2016/2).
• Atsız, Hüseyin Nihal. İstanbul Kütüphanelerine Göre Dört Bibliyografya, İstanbul, Ötüken Neşriyat,2018.
• Bedir, Mürteza.“Vikâyetü’r-rivâye”,DİA,İstanbul,XXXXIII,2013.
• Ebu’l-Hac, Salah Muhammed Ebu’l-Hâc. Münteha’n-NukâyealâŞerhi’l-Vikaye,I,Amman,Müessetül’l Verrâk,2006.
• El-Asğâr, Taceddin İbrahim b. Abdullah el-Hamidî. Haşiyetü alâ İzâhi’l-Islâh, Arşiv no: 001453-02, 7b-15b, 955/1548 ,Burdur İl Halk Kütüphanesi. Haşiyetü alâ izâhi’l-Islâh, Arşiv no:000446, 21-33 vr., 955/1548, Süleymaniye Düğümlü Baba.
• Gökyay, Orhan Şaik, Özen, Şükrü. “Molla Lutfi”,TDV,İstanbul, 2005,XXX.
• Et-Temimî, Takıyyüddin b. Abdülkadir et-Temimî el-Gazzi. Tabakatu’s-seniyye fi Terâcimi’l-Hanefiyye, Riyad, Darü’r-Rifaî,1983
• Hoca Sadeddin Efendi, Tâcüt’Tevârih,I-II, İstanbul, Tabhane-i Amire, 1279.
• İbn Kemal, Ahmed Şemseddin b.Süleymanb.Kemalpaşa. Tevârih-Âl-i Osmân: VII. Defter, Haz:Şerafettin Turan, Ankara Türk Tarih Kurumuİzâhu fî şerhi’l-Islâhfi’l-fıkhı’l-Hanefî, Beyrut,Daru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 2007.İzah-Islah, Arşiv no: 01 Hk 27, dvd no:949, Milli Kütüphane-Ankara/Adana İl Halk Kütüphanesi.İzah-Islah, Arşiv no: 45 Hk 8463, Manisa İl Halk Kütüphanesi.İzâhu’l-Islâh, Arşiv no:45 Hk 722, Manisa İl Halk Kütüphanesi.İzâh-Islâh, Arşiv no: 34 Fe 673, İstanbul Millet Kütüphanesi/Feyzullah Efendi Koleksiyonu.İzâh-Islâh, Arşiv no: 01 Hk 457, Milli Kütüphane-Ankara/Adana İl Halk Kütüphanesi.İzâh-Islâh, Arşiv no: 06 Hk 663, Milli Kütüphane-Ankara/Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi.
• İbnü’l-İmâd, Ebü'l-Felah Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed İbnü'l-İmad. Şezerâtu’z-zeheb fî ahbari men Zeheb, Beyrut, Dâruİbn Kesir, 1993/1414.
• İlmiye Salnamesi: Osmanlı İlmiyye Teşkilatı ve Şeyhülislamlar, İstanbul, Meşihât-ı Celile-i islâmiyye, 1916/1334.
• İslam Alimleri Ansiklopedisi.”Küçük Tâceddin Efendi (İbrahim Hamîdî)”,İhlas Matbaacılık ,XIV.cilt.
• Katip Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Keşfü’z-Zunûn an Esâmi’l-kütûbve’l-fünûn, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014 Süllemu’l-vusül ilâ tabakati’l-l fuhul, İslam Tarih,Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi,2010-İstanbul.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu’cemi’l-MüellifînTerâcimiMusannifi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Mektebetü’l-Müsenna, Beyrut,1957.
• Mecdi, Mehmed Efendi.Şekâiku’n-Nu’maniyye veZeyilleri:Hadâiku’ş Şekâik,Haz.AbdulkadirÖzcan,İstanbul,Çağrı Yayınları,1989.
• NecmeddînGazzî, Ebü’l-Mekârim Necmeddîn Muhammed b.MuhammedÂmirîDımaşki. Kevâkibü’s-saire bi-menâkıbiayâni’l-mi’eti’l-âşire, Beyrut,Daru’l-Afâki’l-Cedide,1979.
• Özen, Şükrü. “Sadrüşşeria”,DİA, Türkiye diyanet Vakfı yayınları, XXXV, İstanbul,2008.
• Parmaksızoğlu, İsmet. “Kemâl-Paşazâde”, İslam Ansiklopedisi, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı, 1979.
• Taşköprüzade, İsamuddinEbu’l-HayrAhmed Efendi. Şekâiku’n-Nu’maniyye fî Ulemâi’d-Devleti’l-Osmâniyye,Beyrut, Daru’l-Kitâbi’l-Arabi, Beyrut,1975/1395.
• Turan, Şerafettin. “Kemalpaşazâde”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2002,XXV.