Kur’an’da Üslup Ve Anlam Bakımından Dikkat Çeken Bazı Sayılar

Yıl 2020, Sayı: 17, 126 - 152, 20.06.2020

Abdullah Aygün

https://doi.org/10.32950/rteuifd.711636

Öz

Öz: Bu
çalışmada, önce Kur’an’daki sayılara dair ön bilgi verilmekte daha sonra bu
sayılardan dikkat çeken dördü incelenmektedir. Bunlar, Nûh (a.s)’ın kavmi ile
bin eksi elli yıl geçirmesi, Ashâb-ı Kehf’in üç yüz artı dokuz yıl uyutulması
ile melekler elli bin yılda Allah’a yükselirken, işlerin ise bin yılda
yükselmesidir. Çalışmada, incelenen örneklerin bütün anlam ihtimallerine
değinilmekte ve tefsir literatürünün verileri analiz edilerek sonuca varılmaktadır.
Kur’an’da, sayıların muhtelif formları zikredilmektedir. Nûh (a.s)’ın kavmi ile
geçirdiği bin eksi elli yıl, sadece peygamberlik dönemi değil, onun bütün yaşam
süresidir. Doğrudan dokuz yüz elli yerine bin eksi elli denilmesi, hem bin
sayısı ile sürenin uzunluğuna dikkat çekmekte, hem de kinaye zannını ortadan
kaldırmaktadır. Ashâb-ı Kehf’in üç yüz artı dokuz yıl uyumasını haber veren âyetin,
kimin sözü olduğu tartışmaya açıktır. İnsanların iddialarının haber verilmesi
ihtimali daha ağır basmakla birlikte âyette aynı zamanda doğru olan üç yüz
dokuz sayısına da işaret edilmektedir. İşlerin bin yılda, meleklerin ise elli
bin yılda Yüce Allah’a yükselmesini haber veren sayıları hakikat değil de mecaz
kabul etmek daha isabetli görünmektedir. Aynı zamanda bu sayılar, varlık
kategorileri bulunduğunu ve en yüce mertebeye Yüce Allah’ın sahip olduğunu
öğretmektedir.

Anahtar kelimeler: Tefsir, Sayılar, Nûh, Ashâb-ı Kehf, Urûc.

 

İn Terms of Wording
and Meaning Some Noteworthy Numbers İn The Qur’an

Abstract: In this study,
firstly, preliminary information about the numbers in the Qur’an is given.
Then, four of these numbers are examined. These numbers are the follows: Noah
(a.s)’s thousand minus fifty years with his tribe Ashâb-ı Kehf’s sleeping for
three hundred plus nine years and angels’ ascending to God in fifty thousand
years and also works’ ascending in a thousand year. All possible meanings of
the examples examined are mentioned and the data of the tafsir literature are
analyzed and it is tried to draw a conclusion. Various forms of numbers are mentioned
in the Qur’an. The time which is the thousand minus fifty years that Noah (a.s)
spent with his people was not his prophecy but his whole life span. The fact
that using one thousand minus fifty instead of directly using the number nine
hundred and fifty calls attention to the length of time with the number of
thousands and also eliminates the thought of allusion. Whose word of the verse
that tells the Companions to sleep for three hundred plus nine years is open to
debate. The verse outweighs the possibility that conveys people’s words. It
will be more accurate to accept the numbers which give information about the
fact that the works rise to Allah in a thousand years and the angels rise in
the fifty thousand years. At the same time, these numbers teach that there are
categories of existence and that Allah has the highest order.

Key Words: Tafsir, Qur’an, Numbers, Noah, Ashâb-ı Kehf, Ascension.

 

بعض
الأعداد المهمة في القرآن ـ معنىً وأسلوبًاـ.

عرضت في هذه المقالة معلوماتٌ عن الأعداد الموجودة في القرآن أولاً.
ثم تمرْكز البحثُ على الأربعة التي تلتفت النظر إليها منها خاصةً. هذه الأربعة
هي: ألف سنة إلا خمسين عامًا التي مكث فيها نوح (ص) في قومه وثلاثمائة وتسع سنة
التي نام أصحاب الكهف خلالها في الغار وعروج الملائكة إلى الله تعالى في خمسين ألف
سنة بالرغم من أنّ الأعمال تعرج إليه في ألف سنة. أشير في هذه المقالة إلى المعاني
المحتملة لهذه الأمثلة كاملة بحسب الإمكان وحوول إلى وصول النتيجة بعد دراسة
الآراء في التفاسير القديمة. تذكر في القرآن صورٌ مختلفةٌ  للأعداد. ألف سنة إلاّ خمسين عاما التي مكث
فيها نوح (ص) في قومه ليست مدة رسالته فقط بل مدة عمره كاملة. البداية بألف سنة
صدرًا في الآية بدل تسعمائة وخمسين سنة تشير إلى طول المدة و إزالة ظن الكناية.
ومدة نوم أصحاب الكهف في الغار ثلاثمائة وتسع سنة، فيها نظر: لمن هذه القول؟ وربّما يخْبَرُ بهذه الآية قول الناسِ الذين ناقش في مدة نومهم. ربّما
قبول الأعداد التي تشير إلى أنّ الملائكةَ تعرج إلى الله تعالى في خمسين سنة وأنّ
الأعمال تعرج إليه في ألف سنة مجازًا أصدقُ مِن أن تقبل حقيقةً. وتدلّ هذه الأعداد
في نفس الوقت على أنّ للكون مراحل في الوجود وعلى أنّ أعلى المراتب في  الوجود لله تعالى.                                        

 عروج                                                        الكلمات المفتاحية: التفسير، الأعداد، نوح (ص)، أصحاب الكهف             

    

 

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Sayılar, Nuh, Ashab-ı Kehf, Urûc

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2011.
• Alûsî, Şehabeddin. Rûhu’l-meânî. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1987.
• Askerî, Ebû Hilâl Hasan. el-Furûku’l-Lüğaviyye. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2013.
• Beyzâvî, Kâdî Nâsuriddîn. Tefsîru’l-Beyzâvî (Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl). İstanbul: Dersaat, ts.
• Bikâî, Burhaneddin Ebu’l-Hasan. Nazmu’d-dürer. Haydarabad: Orıental Publication, 1969-1984.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meali Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1966.
• Dartma, Bahattin. Dini, Tarihi ve Arkeolojik Veriler Bağlamında Nuh Tufanı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2005.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-hadîs. Beyrut: Daru’l-Ğarbi’l-İslami, 2000.
• Ebû Hayyân, Muhammed el-Endelûsî. et-Tefsîru’l-kebîr (Bahru’l-muhît). Beyrut: Daru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1990.
• Elmalılı, M. Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Azim Yayıncılık, ts.
• Ersöz, İsmet. “Ashâb-ı Kehf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3:465-467. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Harman, Ömer Faruk. “Nûh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 33:224-227. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• İbn Âşur, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Daru’t-Tunusiyye, ts.
• İbn Atıyye, Kadı Ebû Muhammed. el-Muharrerü’l-vecîz. Thk. Abdusselam Muhammed. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azim. Kahire: Daru İhyai Kütübi’l-Arabi, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemaleddin. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslami, 1984.
• Karaman, Hayrettin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kâfi - Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meal Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’an. Kahire: Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1949-1965.
• Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed. Te’vîlâtu Ehli’s-sünne (Te’vîlâtu’l-Kur’an). Thk. Fâtıma Yûsuf el-Haymî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2004.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali. en-Nüketü ve’l-uyûn. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1992.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali. Aʿlâmu’n-nübüvve. Thk. Muhammed Şerif Sukker. Beyrut: Daru İhyai’l-Ulum, 1993.
• Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ. Tefhîmu’l-Kur’an. Trc. Yusuf Karaca, Muhammed Han Kayani, Ali Ünal, Hamdi Aktaş, İsmail Bosnalı, Nazife Şişman. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleyman. Thk. Ahmed Ferid. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât. Tefsîru’n-Nesefî (Medâriku’t-tenzîl). b.y.: Daru İhyai’l-Kütübi’l-Arabi, ts.
• Râzî, Fahreddin. et-Tefsîru’l-kebîr. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1999.
• Reşid Rıza. Tefsîru’l-menâr. b.y.: Daru’l-Fikr, ts.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk. el-Keşf ve’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’an. Thk. Seyyid Kesrevî Hasan. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Safedî, Yûsuf b. Hilâl. Keşfü’l-esrâr ve hetkü’l-estâr. Thk. Bahattin Dartma. İstanbul: TDV Yayınları, 2019.
• Sem‘ânî, Ebu’l-Muzaffer. Tefsîru’l-Kur’an. Thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrâhim, Ebû Bilâl Ganîm b. Abbâs. Riyad: Daru’l-Vatan, 1997.
• Suyûtî, Celaleddin. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’an. Kahire: Mektebetu’s-Safâ, 2006.
• Şener, Abdülkadir - Sofuoğlu, Cemal - Yıldırım, Mustafa. Yüce Kur’an ve Açıklamalı-Yorumlu Meali. İzmir: TDV Yayınları, 2008.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fethu’l-kadîr. Thk. Seyyid İbrahim. Kahire: Daru’l-Hadis, 1993.
• Tabatabâî, Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Kur’an. Kum: Müessese İsmailiyyan, 1412 h.
• Taberî, İbn Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an tevili âyi’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1988.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah. el-Keşşâf ‘an hakâiki’t-tenzîl. b.y.: Daru’l-Fikr, ts.
• Zuhaylî, Vehbe. et-Tefsîru’l-münîr. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1991.