Yalnızlık Yönelim Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2021, Sayı: 19, 325 - 342, 25.06.2021

Fatma Betül Ekti , Muhammed Kızılgeçit

https://doi.org/10.32950/rteuifd.893330

Öz

Bu çalışmada çeşitli yaş aralığında olan bireylerin yalnızlık his niteliğini tespit etmek amacıyla geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Elektronik olarak hazırlanmış deneme formları, yaşları 15 ila 66 arasında değişen 653 kişilik katılımcı grubuna uygulanmıştır. Ölçek geliştirme çalışmalarına ilk olarak alanyazın taraması sonrasında elde edilen 80 madde ile başlanmıştır. Geçerlik çalışmasında kapsam geçerliğini sağlamak için Türk dili, felsefe ve din bilimleri ile ölçek geliştirme alanlarında uzman görüşüne başvurulmuştur. Ölçeğin uygulanmasıyla elde edilen veriler, SPSS 22.0 istatistik paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Yapı geçerliğini test etmek amacıyla açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda psikolojik yalnızlık, varoluşsal yalnızlık ve dinî/tasavvufî yalnızlık adı altında üç faktörlü ve 20 maddelik bir ölçek geliştirilmiştir. Bu faktörler toplam varyansın %56,649’unu oluşturmaktadır. Ölçeğin iç tutarlığını ifade eden Cronbach Alpha katsayısı .918 olarak bulunmuştur. Yapılan analizler sonucu elde edilen sonuçlar Yalnızlık Yönelim Ölçeği’ nin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Ölçek Geliştirme, Yalnızlık, Tek Başınalık, Dinî/ Tasavvufî Yalnızlık

Kaynakça

• Akgül, Hanife. Yeşilyaprak, Binnur. “Yalnızlığı Azaltma Psiko-Eğitim Programının Yaşlıların Yalnızlık Düzeyine Etkisi”. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 8/14 (2018). 11-52, DOI: 10.26466/opus.401331
• Anuştekin, Nesim. Ortaöğretim Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri İle Tanrı Algıları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Avan, Oğuzhan, Üniversite Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri İle Tek Başına Olmayı Tercih Etme Düzeyleri Arasındaki İlişki, Mersin: Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Ayverdi, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2005.
• Bowman, Claude C., “Loneliness and Social Change”, American Journal of Psychiatry, 112 (2), 1955,194-198.
• Brage, M. E., Meredith,W., & Woodward, J. “Acausal Model of Adolescent Depression”. Journal of Psychology, 128, (1993), 455-468.
• Buharî, Muhammed bin İsmail, el-Câmiu‟s-Sahih, Daru İbn-i Kesir, Beyrut-1407/1987.
• Burger, J. M. “Individual differences in preference for solitude”. Journal of Research in Personality, 29, (1995), 85-108.
• Churchill, G. A. "A Paradigm for Developing Better Measures of Marketing Constructs". Journal of Marketing Research, 16/1, (1979), 64.
• Çelikbaş, Behmen. Yalnızlığa Çok Boyutlu Yaklaşım: Yalnızlık Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi, İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Demir, Ayhan. “U.C.L.A. Yalnızlık Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği”. Psikoloji Dergisi. 7/23, (1989), 14-18.
• DeVellis, Robert. F. Ölçek geliştirme, kuram ve uygulamalar, çev. Ed. Tarık. Totan. Ankara: Nobel Yayınları, 3. Basım, 2017.
• Erkorkmaz, Ünal vd. “Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Uyum İndeksleri”. Türkiye Klinikleri, 33/1, (2013), 210-223. doi: 10.5336/medsci.2011-26747
• Erpay Tunahan, Tek Başına Olma ve Tek Başına Olmayı Tercih Etmenin Yalnızlık, Yaşamda Anlam ve Utangaçlıkla İlişkisinin İncelenmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I., & Ersoy, A. “Bir Eğitim Teknolojisi Araştırmasına Dayalı Olarak Karma Yöntem Araştırması Deneyimi”. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2/1, (2014), 65-86. [Online]: www.enadonline.com, doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.2s3m
• Göka, Erol. Yalnızlık ve Umut. İstanbul: Kapı Yayınları. 1. Basım. 2020.
• İbn Manzûr, Celaluddin Muhammed B. Mükerrem El-Ensari ElMısrî, Lisânü‟l - Arab, Beyrut-1968/1388.
• Karagöz, Yalçın. SPSS- AMOS- META Uygulamalı İstatistiksel Analizler. Ankara: Nobel Yayınları, 2. Basım. 2019.
• Kızılgeçit, Muhammed. Yalnızlık Umutsuzluk ve Dindarlık İlişkisi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2011.
• Kızılgeçit, M. “Modern Psikolojide ve Tasavvufta Yalnızlık”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 1 (2012), 131-150.
• Kızılgeçit, Muhammed. Yalnızlık Umutsuzluk ve Dindarlık Üzerine Psiko-Sosyal Bir Çalışma, Ankara: Gece Kitaplığı, 2015.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisinin 100’ü. Ankara: Otto yayıncılık, 1. Basım. 2017.a.
• Kızılgeçit, Muhammed. Yalnızlık Dindarlık İlişkisi, Din, Değerler ve Sağlık, ed. Hayati Hökelekli, (İstanbul, Dem Yayınları, 2017.b), 517-554.
• Kızılgeçit, Muhammed. Din Psikolojisi Kavram Alanın İz Düşümü: Teoloji-Psikoloji Arasında Din Psikolojisi Kavramlarını Çalışma İmkanı. Din Psikolojisi Güncel Durum Analizi, ed. Yahya Turan, 1-21, Ankara: Nobel Yayınları, 1. Basım, 2020.
• Kızılgeçit, M- Çinici, M, Koronavirüs (Covid-19) Sürecinde Bireylerin Umutsuzluk ve Yalnızlık Düzeyinin Kestirilmesi, EJER Congress 2020 Bildiri Kitabı, ed. Şakir Çınkır, 1198-1203, Ankara: Anı Yayıncılık, 2020.
• Kitabı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit, İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi,1997.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli, çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 6. Basım, 2013.
• May, R. The Meaning of Anxiety, NewYork: W.W. Norton. 1967.
• Paula, K. “Yalnızlık Hissi: Teorik Yaklaşımlar”. Trc. Kızılgeçit, M. Zengin, S. Akademik Araştırma Dergisi. 11/3, (2011), 217 – 229
• Pür, İlyas. Ortaöğretim Öğrencilerinde Dinî Hayat İle Kaygı ve Yalnızlık Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Mersin Örneği), Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Redhouse, Yeni İngilizce-Türkçe Sözlük, İstanbul: Redhouse Yayınevi, 1979.
• Sarı, Semra. Yaşlılık Döneminde Yalnızlıkla Başa Çıkmada Dinin Rolü, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Schimmel, Annemarie, İslâm’ın Mistik Boyutları, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2004.
• Seçer, İsmail. Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık, 2. Basım, 2018.
• Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS İle Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 6. Basım, 2018.
• TDK Türkçe Sözlüğü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi. 1988.
• Turan, Yahya. “Yalnızlıkla Başa Çıkma: Yalnızlık, Dini Başa Çıkma, Dindarlık, Hayat Memnuniyeti ve Sosyal Medya Kullanımı”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 22/ 1 (2018): 395-434.
• Yakut, Selahattin. Öğretmenlerde Yabancılaşma, Yalnızlık ve Dindarlık İlişkisi: Polatlı Örneği, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Yıldız, Vahit Ağa. ve Taşgın, Adnan. “Öğretmen Motivasyon Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9/4, (2020): 1741-1754.
• Webster‟s Ninth New Collegiate Dictionary, Merriam-Webster Inc. USA:1991.