Elektronik Transfer Sistemleri Aracılığıyla Yapılan Altın Alım Satım İşlemleri

Yıl 2021, Sayı: 20, 15 - 36, 25.12.2021

Şevket Topal Önder Arık

https://doi.org/10.32950/rteuifd.1010331

Cited By: 1

Öz

Sarf akdini diğer alışveriş türlerinden ayıran kendine özgü bazı kuralları vardır. Klasik fıkıh literatürüne bakıldığında genel olarak sarf akdinin caiz olabilmesi için şu üç şart öne sürülmüştür: Birincisi: Cinsleri aynı olan semenlerin mübadelesinde miktarların eşit olması gerekmektedir. İkincisi: Satıcı ile müşteri aynı mecliste semenleri kabzetmelidirler. Üçüncüsü: Sarf akdinde şart muhayyerliği ve te’cil (vade) bulunmamalıdır. Çünkü her iki durumda kabzetme şartı yerine gelmemiş olacak ve akit fâsit olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Altın işlemleri, Transfer, alım, satım

عمليات تداول الذهب التي تتم من خلال أنظمة التحويل الإلكترونية

Öz

تغيّر الأنشطة التجارية الكلاسيكية في العصر الحديث نتيجة عن التطورات التكنولوجية أمكن إجراء تطبيقات التسوق المختلفة من خلال أنظمة التحويل الإلكترونية. ركزت هذه الدراسة على تحليل عمليات بيع وشراء الذهب التي تتم من خلال أنظمة التحويل الإلكتروني من جانب المشتري في الشريعة الإسلامية. إذ هناك تطبيقات كثيرة لتداول الذهب من خلال أنظمة التحويل الإلكتروني لكل من البنوك والبنوك المشاركة وصيَّاغ في العالَم اليوم. إلا أن عمليات بيع وشراء الذهب التي تتم في بيئة إلكترونية عبر أنظمة التحويل الإلكتروني تجلب بعضا من المشاكل. لاسيما حال عنصر التقابض في أنظمة الدفع الحديثة يشكل محور المناقشات في المسألة. علاوة على ذلك اختلاف عملية أنظمة النقل الإلكتروني مع مسيرة المعاملة يقتضي تحرير التطبيقات المذكورة من حيث المجال الفقهي وهنا تمثل أهمية الدراسة. تناول البحث عمليات بيع وشراء الذهب التي تتم من خلال أنظمة الدفع الحديثة في إطار عنصر التقابض مع عرض المناقشات المتعلّقة بها. تبع ذلك تحديد تطبيقات تداول الذهب الحالية التي يتم تنفيذها من خلال أنظمة التحويل الإلكتروني والإشارة إلى تناسب هذه التطبيقات للشريعة الإسلامية مراعيا بوظائف ومسيرة المعاملة للأنظمة المذكورة.

Anahtar Kelimeler

الشريعة الإسلامية ، المواد الاستهلاكية ، التحويل الإلكتروني، التقابض، الذهب

Gold Trading Transactions Made Through Electronic Transfer Systems

Öz

As a result of technological developments, conventional commercial activities have changed in the modern age and different trading technics was implemented using electronic transfer systems. This article deals with the analysis of gold trade transactions which was through e-transfer systems on a customer basis in terms of Islamic law. In today’s our modern world, there are gold trading applications through e-transfer systems of both banks, participation banks and jeweler stores. On the other hand, electronically gold trade transactions over e-transfer systems cause some problems. In particular, the situation of the mutual and simultaneous delivery (Taqābuḍ) in modern payment systems constitutes the crucial point of in questioned polemics. In addition, the fact that the functions of e-transfer systems and the processes are different from each other is important in terms of revealing the fiqh dimension of the applications. In this study, gold trade transactions through modern payment systems are discussed within the framework of the element of mutual and simultaneous delivery (Taqābuḍ) by putting forward the relevant discussions. Then, the current gold trading applications through e-transfer systems have been determined, and the compliance of these applications with Islamic law has been revealed by considering the functions and operating processes of the relevant systems.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Sarf, Electronic Transfer, Taqābuḍ, Gold

Kaynakça

• AAOIFI. Finans Kuruluşları İçin Faizsiz Bankacılık Standartları, çev. Mehmet Odabaşı & İshak Emin Aktepe. İstanbul: Erkam Matbaası, 2012.
• Arık, Önder. Elektronik Ödeme Araçlarıyla Yapılan Altın Alım Satım İşlemlerinin Müşteri Temelinde İncelenmesi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Aktimur, Ömer Artun. “Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarında Yaşanan Gelişmeler ve Bu Kuruluşların 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunu Kapsamında Değerlendirilmesi”. Bankacılar Dergisi 93 (2015): 106-126.
• el-Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed. el-Binâye fî şerhi’l-Hidâye. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000.
• Bankalar.org. Erişim 04.10.2020. https://www.bankalar.org/eft-saatleri/.
• Bankalar.org. Erişim 04.10.2020. https://www.bankalar.org/halkbankasi-eft-saatleri/.
• Bayındır, Servet. “Bankalarda Altın Hesabı Açtırmak veya Oraya Para Yatırmak Caiz midir?”, İslam İktisadı Araştırmaları Derneği. Erişim 10.02.2021.
• https://www.iktisad.org.tr/bankalarda-altin-hesabi-actirmak-ve-oraya-para-yatirmak-caiz-midir/.
• Bedevî, Asım Ahmed Atiyye. Ahkamu’s-sarfi’l-elektrûnî fi’l-fıkhi’l-islamî.Gazze: el-Camiatü’l-İslamiyye, Risâletü’l-Mâcistîr, 2010.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuki İslamiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Bölükbaş, Ali Haydar. İslam Borçlar Hukukunda Niza. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• el-Cezîrî, Abdurrahman. Kitâbü’l-fıkhi ale’l-mezâhibi’l-erbea. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Çeker, Orhan. “Genel Müzakere”, Güncel Dini Meseleler İstişare Toplantısı-III, 323-324. Ankara: Kalkan Matbacılık, 2013.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. Fetvalar. İzmir: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018.
• Din İşleri Yüksek Kurulu. Erişim 04.10.2020. https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/38612/kapida-teslim-almak-uzere-internet-uzerinden-altin-ve-gumus-satin-almak-caiz-midir-?enc=QisAbR4bAkZg1HImMxXRn2t8ij%2beDtMkJdRGirgyeb8%3d.
• Dumlu, Emrullah. “Fıkhî Açıdan Altın Hesabı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 20 (2012): 237-266.
• Durmuş, Abdullah. Fıkhî Açıdan Günümüz Para Mübadelesi İşlemleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
• ed-Dübyâni, Ebu Umer Dübyâni b. Muhammed. el-Muâmelâtü’l-mâliyyetü Esâleten ve Muâsaraten. Riyad: Mektebetü’l-Melik Fehede’l-Vataniyye 1432.
• Gezgin, Yusuf Erdem. Fıkhî Açıdan Altın Mübadele İşlemleri. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
• Heyet. el-Fetevâ’l-hindiyye. b.y.: Matbeatü’l-Emîriyye, 1310.
• Heyet. “Karar bi şe’ni’l-kabz”. Mecmeu’l-Fıkhi’l-İslamî ed-Düvelî. Erişim 28.01.2020. http://www.iifa-aifi.org/1792.html.
• Heyet. “Karar bi şe’ni ticerati’z-zeheb, el-hulûli’ş-şer’ıyye li’ctimâ’is-sarf ve’l-havâle”. Mecmeu’l-Fıkhi’l-İslamî ed-Düvelî. Erişim 20.10.2020. https://www.iifa-aifi.org/ar/1986.html.
• İbn Abidin, Muhammed Emin b. Ömer b. Abdilaziz el-Huseynî ed-Dımeşkî. Reddü’l-muhtar ale’d-dürri’l-muhtar. thk. eş-Şeyh Adil Ahmed Abdu’l-mevcud & eş-Şeyh Ali Muhammed Muavvad. Riyad: Darü Â’lemi’l-Kütüb, 1423/2003.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. Kahire: Mektebetü’l-Kahire, 1389/1969. İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim b. Ali Ebu’l-Fazl. Lisanu’l-arab. Beyrut: Daru Sâdır, t.y.
• el-İslâm Süâl ve Cevâb. Erişim 04.01.2020. https://islamqa.info/ar/answers/93334/التعامل-مع-شركة-تبيع-وتشتري-العملات.
• el-İslâm Süâl ve Cevâb. Erişim 10.02.2020. https://islamqa.info/ar/answers/217380/ هل-يقوم-التقييد-المصرفي-مقام-القبض-الحقيقي-في-شراء-الذهب-من-البنك
• İş Bankası. Erişim 15.04.2020. https://www.isbank.com.tr/vadesiz-altin-hesabı.
• Kâsânî, A’lâü’d-dîn Ebû Bekr b. Mesûd b. Ahmed. Bedâ’iu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
• Kisbet, Mustafa. “İslam Borçlar Hukukunda Kabzın Akitlere Etkisi”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi 1/2 (2015): 1-21.
• Kuveyt Türk. Erişim 01.06.2020. https://www.kuveytturk.com.tr/medium/document-file- 3103.vsf#:~:text=Kuveyt%20T%C3%BCrk%20Kartlar%C4%B1yla%20ATM'den%201%20Gram%20Alt%C4%B1n%20Teslimi%209,185%20TL%20Dahil%20Kg%20ba%C5%9F%C4%B1nad%C4%B1r.
• Liv, Cemil. “İnternet Bankacılığı Aracılığıyla Gerçekleştirilen Sarf Akdinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2019): 41-60.
• el-Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. el-Hâvi’l-kebîr. thk. eş-Şeyh Ali Muhammed Muavvad & eş-Şeyh Adil Ahmed Abdu’l-mevcud. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1999.
• Mergînânî, Burhâneddin. el- Hidaye. Beyrut: Darü’l- Erkam, t.y.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmud. el-İhtiyâr. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 1433/2011.
• Mevsûatü’ş-Şâmile. Erişim 04.01.2020. http://islamport.com/l/ftw/3802/7368.htm
• Mevsûatü’ş-Şâmile. Erişim 04.01.2020. http://islamport.com/l/fqh/6691/931.htm
• Sahnûn, Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb et-Tenûhî. el-Müdevvene. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Şekerbank. Erişim 04.10.2020. https://www.sekerbank.com.tr/internet/help/Para_Transferi.htm.
• Takî Osmanî, Muhammed. Fıkhu’l-Büyu’. Karaçi: Mektebetü Meârifü’l-Kur’ân, 2010/1436.
• Tarîkü’l-İslam. Erişim 10.02.2020. https://ar.islamway.net/fatwa/76932/ بيع-وشراء-الذهب-عن-طريق-البنك.
• Turan, M. Hadi. “İslam Hukukuna Göre Sarf Akdinde Banka Kartlarının Kullanımı”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9/2 (2017): 823-838.
• Türkiye Finans. Erişim 04.10.2020. https://www.turkiyefinans.com.tr/tr-tr/bireysel/bankacilik-hizmetleri/sayfalar/doviz-transferi-swift.aspx
• Vakıf Katılım. Erişim 01.06.2020. https://www.vakifkatilim.com.tr/documents/mp3/bankacilikhizmetlerisozlesmesiv3.pdf.
• WesternUnion. Erişim 09.01.2021. https://www.westernunion.com/tr/tr/send-money-online.html
• Yapı Kredi. Erişim 15.04.2020. https://www.yapikredi.com.tr/bireysel-bankacilik/mevduat-urunleri/altin-gunleri.
• Yapı Kredi. Erişim 04.10.2020. https://www.yapikredi.com.tr/bireysel-bankacilik/odemeler-ve-hizmetler/swift-transfer.
• Yapı Kredi. Erişim 04.10.2020. https://www.yapikredi.com.tr/memnuniyetiniz-icin-buradayiz/sikca-sorulan-sorular/sinirsiz-bankacilik-kanallari/internet-subesi/genel/6836.
• Yapı Kredi. Erişim 25.01.2021. https://www.yapikredi.com.tr/bireysel-bankacilik/odemeler-ve-hizmetler/fonlarin-anlik-transferi.
• Yılmaz, Deniz. “Swift Kodu Nedir? Banka Swift Kodları Listesi”. Piyasa Nabzı. Erişim 04.10.2020. https://piyasanabzi.com/sozluk/banka-swift-kodlari/
• Zühaylî, Vehbe Mustafâ. “Bitâkâtü’l-i’timân”. Mecelletü Mecmei’l-Fıkhi’l-İslamî 15/3 (2004): 39-71.