İslam’da Rihle ve Yazının Bir Yansıması Olarak Âlî ve Nâzil İsnad Kategorileri

Yıl 2022, Sayı: 21, 303 - 320, 30.06.2022

Çevirmen: Tuğçe Günaydın

https://doi.org/10.32950/rteuifd.1101658

Öz

Bu çalışma, erken bir dönemde yazılmasına rağmen âlî ve nâzil isnad meselesini başlığına taşıyan ilk ve tek makale olma özelliği taşımaktadır. Yazar bu çalışmada hadis usûlü eserlerinin bir konuyu işlerken ortaya koydukları farklı bakış açılarını tespite çalışmaktadır. Bunu da Râmehürmüzî, Hâkim en-Nîsâbûrî ve İbnü’s-Salâh’ın hadis usûlü kaynaklarını karşılaştırarak yapmaktadır. Bu kaynaklarda âlî ve nâzil isnad konularındaki örnekler ve kullanılan kavramları incelemektedir. Yazar, Râmehürmüzî döneminde ilim yolculuklarında âlî isnadın arandığını ve bu kavramın rihlelerle birebir ilişkilendirildiğini belirmiştir. Ayrıca aynı yüzyılın sonlarına doğru âlî isnadın bir kavram olarak durgunlaştığını iddia etmektedir. Bazı orijinal değerlendirmelerinin bulunması ve âlî isnadı kavramdaki gelişimi açısından incelemesi sebebiyle bu çalışmanın Türkçeye kazandırılmasına ihtiyaç duyulmuştur

Anahtar Kelimeler

Hadis Usulü, Rihle, Şifahî rivayet, Âlî İsnad, Nâzil İsnad

The Categories High and Low as Reflections on the Rihlah and Kitābah in Islam

Öz

تصنيفات الاسناد العالي والنازل كتأملات في الرحلة وكتابة الحديث في الإسلام

Öz

Kaynakça

• Aydınlı, Abdullah. “İbn Râhûye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20/241. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Birışık, Abdulhamit. “Katâde b. Diâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 25/22. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Cemâleddin el-Kâsımî, Muhammed b. Muhammed Saîd, Kavâidü’t-tahdîs min fünûni mustalahi’l-hadîs. thk. Muhammed Behcet el-Baytâr. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 2. Basım,1961/1380.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah b. Muhammed. Kitâbu ma‘rifeti ulûmi’l-hadîs. thk. Seyyid Muazzam Hüseyin. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1937.
• Hatiboğlu, İbrahim. “Süfyân b. Uyeyne”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/28-9. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta‘dîl. 9 Cilt. Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1952/1371.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali. Lisânü’l-Mîzân. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut, Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 2002/1423.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali. Tehzîbü't-Tehzîb. 12 Cilt. Haydarabad: Matbaatu Meclis-i Daireti’l-Maarifi’n-Nizamiyye el-Kâine, 1325. İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, 3. Basım. 1414.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Meni‘ ez-Zührî. Kitâbü’t-Tabakâti’l-kebîr. nşr. Josef Horovitz. 8 Cilt. Leiden: E.J. Brill, 1904/1321.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî. Ulûmü’l-hadîs li İbni’s-Salâh, thk. Nureddin Itr. Dımaşk; Beyrut: Dârü’l-Fikr. 18. Basım. 2012/1433. Kandemir, Yaşar. “Ahmed b. Hanbel”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 2/75. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Kandemir, Mehmet Yaşar, “Ebû Dâvûd es-Sicistânî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/119-21. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Kâsım b. Kutluboğa, Ebü’l-Adl Zeynüddîn b. Abdullah. es-Sikât mimmen lem yeka’ fi’l-Kütübi’s-sitte. thk. Şadi b. Muhammed b. Salim el-Numan. 9 Cilt. Semnud: Mektebetu İbn Abbas; San’a: Merkezü’n-Nu’man li’l-Buhus ve’d-Dirasati’l-İslamiyye ve Tahkiki’t-Türas ve’t-Terceme, 2011/1432.
• Küçük, Raşit, “İbn Ebû Hâtim”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 19/432-34. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Sahîh-i Müslim. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1955/1374.
• Özafşar, Mehmet Emin. “Veki‘ b. Cerrâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43/8. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Özdirek, Recep - Çavuşoğlu, Ali Hakan. “Süfyân es-Sevrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/23-8.İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Özen, Şükrü. “Nehaî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/535. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Ramehürmüzi, Ebû Muhammed b. Hallad Hasan b. Abdurrahman. el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r-râvî ve’l-vâî. thk. Ebû Hemmam Muhammed b. Ali es-Savma’i el-Beydani. Riyad; Medine: en-Nâşirü’l-Mütemeyyiz, 2017/1438.
• Sandıkçı, Kemal. “Ebû Ümâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/251. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Sezgin, Fuat. Geschichte des Arabischen Schriftums. 9. Cilt. Leiden: Brill, 1967.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaut, Hüseyin el-Esed. 23 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1985/1405.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed. Târîhü’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhir ve’l-a’lâm. thk. Beşşâr Avâd Ma‘rûf. 17 Cilt. Beyrut: Darü’l-Garbi’l-İslâmî, 2003/1424.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed. Tezkiretü’l-huffâz. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998/1419.