The Ottoman State Evaluatıon of Land Ownership For Economic Systems

Yıl 2016, Cilt 2, Sayı 4, 45 - 65, 30.08.2016

Haydar KARADAĞ Mustafa ŞİT

Öz

Several discussions on the land ownership system that Ottoman Empire implemented are being conducted. These discussions have been conducted by indicating for the property acquisition differences in capitalist and socialist systems, within the framework of the concept of ownership, which is the basic interest of economics. In this study, it is investigated that capitalist system that enables people to acquire property and socialist system that restricts property rights of individuals and in which properties belong to the state whether applied or not applied in the land ownership system of Ottoman Empire. It has also focused on the impact of Islamic law that applied by the land ownership system of the Ottoman Empire by examining the ownership concept in Islamic law. In Ottoman lands, due to the miri land regime is completely state of the beytülmal. Thus, the Ottoman Empire, as well as the receipt of tax revenue sources, one of the most important treasures is that both have the opportunity to do together to recruit. The society was not allowed to have private ownership. However, the foundations established, they fulfill their important public services, society has not heard too many requirements on private property acquisition. In Ottoman society, because capital accumulation is blocked, the struggle between classes as required by capitalism and bourgeois consciousness has not occurred at all.

Anahtar Kelimeler

Ownership, Capitalism, Socialism, Timar System, Foundation

OSMANLI DEVLETİ’NDE TOPRAK MÜLKİYETİNİN İKTİSADİ SİSTEMLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Osmanlı Devleti’nin uygulamış olduğu toprak mülkiyeti sistemi üzerinde çeşitli tartışmalar yürütülmektedir. Osmanlı Devleti’nin toprak mülkiyeti sistemi üzerindeki tartışmalar, iktisat biliminin de temel uğraşı alanı olan mülkiyet kavramı çerçevesinde, kapitalist ve sosyalist sistemlerin mülk edinimine ilişkin farklılıklar belirtilerek yürütülmüştür. Bu çalışmada bireylere özel mülk edinebilme hakkı tanıyan kapitalist sistem ile bireylerin mülk edinimi hakkının kısıtlandığı ve mülklerin tamamının devlete ait olduğu sosyalist sistemin, Osmanlı Devleti’nde uygulanan toprak mülkiyeti sisteminde uygulanıp, uygulanmadığı araştırılmıştır. Ayrıca, İslam Hukukundaki mülkiyet anlayışı incelenerek, İslam Hukukunun Osmanlı Devleti’nin uyguladığı toprak mülkiyeti sistemindeki etkileri üzerinde durulmuştur. Osmanlılarda topraklar, miri arazi rejimi gereği, tamamen beytülmala ait durumdadır. Böylelikle Osmanlı Devleti, hem hazinenin en önemli gelir kaynaklarından olan verginin alınmasını hem de askere almayı beraber yapma imkanına kavuşmuş olmaktadır. Toplumun özel mülkiyete sahip olmasına izin verilmemiştir. Bununla birlikte, kurulan vakıflar, önemli kamu hizmetlerini yerine getirdiklerinden, toplum özel mülk edinimine çok fazla gereklilik duymamıştır. Osmanlı toplumunda, sermaye birikimi engellenmiş olduğundan, kapitalizmin gerektirdiği sınıflar arası mücadele bilinci ve burjuvazi hiç oluşmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Mülkiyet, Kapitalizm, Sosyalizm, Tımar Sistemi, Vakıflar

Kaynakça

• Albertini, J. M. (1995). Ekonomik Sistemler: Uygulamada Kapitalizm ve Sosyalizm, çev. Cafer Unay, 4.Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa.
• Arslan, D. A. (2004). Temel Sorunları ve Açılımları ile Sınıf Teorisi, Sınıf Bilinci ve Orta Sınıflar. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, ss. 126-143.
• Aygün, D. (2001). İslam’da Mülkiyet Hakkı. http://www.diyanetdergisi.com/diyanet-dergisi-35/konu-558.html, Erişim Tarihi: 22 Haziran 2015.
• Cin, H. (1965-1966). Osmanlı Toprak Hukukunda Miri Arazinin Hukuki Rejimi ve Bu Arazinin TMK. Karşısındaki Durumu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 22-23, Sayı: 1-4, ss. 745-798.
• Çakır, S. (2007). Kentleşme ve Gecekondu Sorunu. 1. Baskı, Fakülte Kitabevi, Isparta.
• Çalış, H. (2004). İslam Hukukunda Özel Mülkiyet ve Sınırlamaları. 1.Baskı, Yediveren Kitap, Konya.
• Çalış, H. (2002). İslam Hukukunda Özel Mülkiyete Konu Olma Bakımından Toprak Mülkiyeti. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 14, ss. 145-164.
• Çelebican, G. (1974). Sosyalist Planlama Kavramı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 31, Sayı: 1-4, ss. 587-601.
• Çiftçi, M. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Özel Mülkiyet ve Yapısal Özellikleri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Vol. 6/3, ss. 623-644.
• Çizakça, M. (2006). Osmanlı Dönemi Vakıflarının Tarihsel ve Ekonomik Boyutları. Türkiye’de Hayırseverlik: Vatandaşlar, Vakıflar ve Sosyal Adalet Araştırması, TÜSEV Yayınları, İstanbul.
• Demir, F. (1981). İslam Hukukunda Mülkiyet ve Servet Dağılımı. İlmi Yayınlar, Ankara.
• Demir, Ö. (2000). Devlet, Rekabet, Mülkiyet ve İktisat. 1. Baskı, Değişim Yayınları, Adapazarı.
• Erdoğan, Y. (t.y.). Kamu Hukuku Açısından Mülkiyet Hakkı. http://www.msb.gov.tr/ayim/Ayim_makale_detay.asp?IDNO=34, Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2012.
• Erdost, M. İ. (2005). Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı İmparatorluğunda Mülkiyet İlişkileri. 3.Baskı, Onur Yayınları, Ankara.
• Eren, F. (1977). Anayasa ve Yeni Gelişmeler Karşısında Medeni Kanunun Mülkiyet Kavramına Verilecek Anlam. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Yayın No: 408, Ankara, ss. 173-200.
• Eren, F. (1991). Toprak Hukuku. S Yayınları, Ankara.
• Ertaş, M. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Dönemlerinde Özel Mülkiyete Geçiş. Selçuk Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Öğretiminde 30. Yıl Sempozyumu, Konya.
• Fendoğlu, H. T. (1992). Osmanlı Hukukunda Temel Hak ve Özgürlükler İçinde Mülkiyet Kavram ve Olgusu. Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güneş, H. H. ve Sarı, T. (2005). Türkiye’de Tarım Topraklarının Mülkiyet Yapısı ve Tarihsel Süreçteki Değişimde Diyarbakır Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 13, ss. 71-87.
• Güriz, A. (1969). Teorik Açıdan Mülkiyet Sorunu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara.
• İlgen, A. (2001-2002). Osmanlı Toprak Mülkiyeti Anlayışının Teşekkülü ve Bunun Sosyal Tabakalaşma Üzerindeki Etkileri. Akademik Araştırmalar Dergisi, Yıl: Sayı: 11, ss. 105-129.
• Kılınçaslan, İ. (2002). Kentleşmenin Ekonomik Yönleri. 1. Baskı, İTÜ Matbaası, İstanbul.
• Ölmezoğulları, N. (2003). Ekonomik Sistemler ve Küreselleşen Kapitalizm. Ezgi Kitabevi, Bursa.
• Özdeğer, M. (2003). Osmanlı İmparatorluğu’nda Miri Arazi Rejimi ve Tahrir Geleneği. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 5, ss. 1-13.
• Proudhon, P. J. (1999). What is Property? An InquiryintothePrinciple of Right and of Government. Chapter II, Electronic Text Center, University of Virginia Library.
• Şahin, C. (2012). Osmanlı Toprak Sistemi Hakkında Genel Bir Değerlendirme. The Journal of Academic Social Science Studies, Vol. 5, Issue 6, ss. 434-461.
• Talas, C. (1999). Ekonomik Sistemler. 5. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara.