Okul Öncesi Eğitimde Çocuk Hakları Eğitimi Çalışmalarına Genel Bir Bakış

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 6, 219 - 244, 31.12.2017

Cem Topsakal İnci Sadıkoğlu

Öz

Çocuk hakları, çocukların birey olması,
bakıma ve özene gereksinim duyması nedeniyle doğuştan sahip olduğu haklardır.
Okul öncesi dönem, çocuk hakları eğitimi açısından önemli bir yere sahiptir. Bu
dönemde, çocukların çocuk hakları konusunda bilinçlendirilmesi, gelecekte
haklarının farkında olan ve kişilik özelliklerinin pozitif olduğu bir vatandaş
olmasına yardımcı olacaktır. Bu zamana kadar yapılan çalışmaların çoğunda
ilkokul düzeyindeki çocuklara yer verilmiştir. Oysaki temel alışkanlıkların
kazanıldığı dönem okul öncesi dönemdir. Bu araştırma kapsamında okul
öncesi eğitim alanındaki bilimsel çalışmalar ve okul öncesi eğitim programları
incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, okul öncesi eğitimde çocuk hakları
eğitimi üzerine çok az çalışma olduğu görülmüştür. Çocuk hakları eğitiminin ilk
ve temel basamağı olan okul öncesi eğitimde, çocuk hakları
bilincinin oluşturulmasında öncelikle çocukların haklarını temel alan bir
hak eğitimi programı hazırlanmalı ve aileler, öğretmenler ve çocuklarla
iletişim içerisinde olan her birey için çocuk hakları eğitimi verilmesi ile
ilgili nitelikli bilimsel çalışmalara daha fazla yer verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

çocuk hakları, okulöncesi eğitim

A General Overview of the Child Rights Training Studies in Pre-School Education

Öz

Child rights are the
rights that children have in birth as they are born as an individual and need
care. The preschool period has an important place in terms of children's rights
education. In this period, making children attain awareness for the child rights
would help them become a citizen aware of their rights in the future and have
positive personality features. However, most of the work done so far includes
primary school children but the period in which basic habits are acquired is
the preschool period. In this research, scientific studies and pre-school
education programs in the field of pre-school education were examined. As a
result of the examinations carried out, it has been seen that there are very
few studies on children's rights education in preschool education. A rights
education program based on children's rights must first be prepared for the
establishment of the consciousness of children's rights in pre-school
education, which is the first and basic step of children's rights education.
More qualified scientific work on providing children's rights education should
be provided for each individual who is in contact with parents, teachers, and
children.

Anahtar Kelimeler

child rights, pre-school education, child rights education

Kaynakça

• Akgül Alak, S. (2016). Pamuk Şekerim I-II Kitaplarının MEB Okul Öncesi Eğitim Programı: (2013) Açısından İncelenmesi.Erişim tarihi:19.05.2017,http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Akyüz, E. (2000). Çocuğun Haklarının Ve Güvenliğinin Korunması (Ulusal Ve Uluslararası Hukukta). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayını.
• Akyüz, E. (2010). Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları Ve Korunması. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Akyüz, E. (2016). Çocuk Hukuku, Çocukların Hakları Ve Korunması. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aral, N. & Gürsoy, F. (2001). Çocuk Hakları Çerçevesinde Çocuk İhmal Ve İstismarı, Milli Eğitim Dergisi, (151). Erişim tarihi: 19.05.2017, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/milli_egitim_dergisi/151/aral_gursoy.htm
• Arslan Cansever, B. & Bilir Seyhan, G. (2016). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Hazırladığı Çocuk Hakları Temalı Veli Bilgilendirme Panolarından Örnekler. Eğitim ve Öğretim Araştırma Dergisi- Journal of Research in Education and Teaching (JRET), 5(1), 387–402.
• Arslan Cansever, B. & Bilir Seyhan, G. (2017). Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Algılarının Materyal Tasarımları Ve Görüşleri Çerçevesinde İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 98–119.
• Aydınlık, A. (2017). Çocuk Haklarının Gelişiminde Okul Öncesi Eğitimin Yeri Ve Önemi: “Ankara Örneği”. Erişim tarihi: 01.12.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Balbağ, N.L, Gültekin M. & Gürdoğan Bayır, Ö. (2016). Haklarımız var çocukların gözünden çocuk hakları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(24), 945–970.
• Baydar I.Y. & Yazıcı E. (2015). 60-72 Aylık Çocukların Çocuk Haklarına İlişkin Algılarının Resim Yoluyla İncelenmesi. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, (5), 1-19.
• Covell, K. & Howe, R. B. (2005). Empowering Children-Children’s Rights Education As A Pathway To Citizenship. Toronto Buffalo London: University of Toronto Press.
• Covell, K. (2012). Child rights C, Butler (Eds.), The movement, international law and opposition. Purdue University Press: Indiana.
• Çalışkan, Z., Sağlam, M. & Ulutaş, A. (2015). Bebeklik Döneminde Çocuk Hakları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 502-510.
• Çeliköz, N. &Leblebici, H. (2017). Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına Yönelik Tutumları. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi ve Eğitim Araştırmaları-International Journal of Social Sciences and Education Research (IJSSER), 3(1), 307–318.
• Dinç, B. (2015). Okulöncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden Çocukların Ebeveynleri Çocuk Hakları Eğitimi Konusundaki Görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 3(1), 7–25.
• Doğru, M, Gençosman, T., Ataalkın, A. N. & Şeker, F. (2012). Fen Bilimleri Eğitiminde Çalışılan Yüksek Lisans Ve Doktora Tezlerinin Analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, Sayı 9(1), 49- 64.
• Dündar, H. & Hareket, E. (2017). Türkiye’de Çocuk Hakları Bağlamında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimlerinin İncelenmesi. Manas Journal of Social Studies, 6 (1), 77-94.
• Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk Hakları Sözleşmesinde Yer Alan “Çocuk Hakları” Konusunda Öğretmenler Ve Yöneticilerin Bilinç Düzeyleri. Erişim tarihi: 19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Fendoğlu, H. T. (2000). Uluslararası İnsan Hakları Belgelerinin Uygulanmasında Bağımsız Ölçü Norm Sorunu. Anayasa Yargısı, Sayı (17), 363-384.
• Flowers, N. (2007). Compasito Manual On Human Rights Education For Children. Council of Europe: The Directorate of Youth and Sport.
• Göle, M. O. (2014). Okul Öncesi Öğretmenlerin Nitelikli Bir Okul Öncesi Eğitim Programında Bulunması Gereken Özelliklere İlişkin Görüşlerin İncelenmesi. Erişim tarihi: 19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Gültekin Akduman, G. & Türkoğlu, D. (2013). Üniversitelerin Okul Öncesi Eğitim Programları “Çocuk Hakları” Dersi ve Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 1(2), 56-68.
• Gültekin, M., Gürdoğan Bayır, Ö., & Göz, N. L. (2016). Haklarımız Var Çocukların Gözünden Çocuk Hakları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(24), 945–970.
• Gürkan, T. & Koran, N. (2014). 36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programının Çocuğun Katılım Hakkına Yer Verme Durumu Açısından İncelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Teacher Education and Educators, 3(2), 203-226.
• İş, A. (2017). Okul Öncesi ve Sınıf Öğretmenlerinin (2013) Okul Öncesi Eğitim Programındaki Kazanımların GerçekleşmeDüzeyine Yönelik Algıları. Erişim tarihi: 19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Karaman Kepenekçi, Y. & Aslan, C. (2011). Okul Öncesi Döneme Seslenen Kitaplarda Çocuk Hakları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Kaya, Ö. M. (2012). Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Çocuk Merkezli Yaklaşım Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Erişim tarihi: 19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Kor, K. (2013). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları Konusundaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Erişim tarihi:19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Koran, N. (2015). Öğretmenlere Yönelik Çocuk Hakları Ve Hak İhlalleri Eğitiminin Değerlendirilmesi Üzerine Nitel Bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (2), 542-557.
• Males, D. & Stricevic, I. (2001). Knowing And Living Our Rights-Manual For Children’s Right Eduction İn Primary School. Zagreb: Skolska Knjiga.
• MEB. (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı İle Bütünleştirilmiş Aile Destek Eğitim Rehberi. Ankara: MEB Yayınevi.
• Merey, Z. (2016). Çocuk Hakları. Merey, Z. (Ed.), Çocuğun Temel Hakları (92-104). Ankara: Pegem Akademi.
• Musaoğlu, E. M. (2012. MEB 36- 72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitim Programının (2006) Çocuk Hakları Açısından İncelenmesi. Erişim tarihi:19.05.2017,http://akademik. yok.gov.tr/AkademikArama/
• Musayeva, G. (2013). Avrupa Birliği, Türkiye Ve Azerbaycan Cumhuriyetlerinde Çocuk Hakları. Erişim tarihi: 19.05.2017,http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim Programlarında Çocuk Hakları. Erişim tarihi:19.05.2017,http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Sildir, E. (2016). Okul Öncesi Döneme Yönelik Hikâye Kitaplarının Milli Eğitim Bakanlığı (2013) Okul Öncesi Eğitim Programında Yer Alan Sosyal Duygusal Alan Gelişimleİlgili Kazanımları Desteklemeleri Yönünden İncelenmesi. Erişim tarihi:19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/AkademikArama/
• Şallı, D. (2017). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları İle İlgili Görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırma Dergisi Journal of Research in Education and Teaching (JRET), 6(2), 80-87.
• Şimşek, B. Ş. (2016). Türkiye’de 2005 Yılı Sonrası Çocuk Haklarının Gelişimi. Erişim tarihi:19.05.2017, http:// akademik.yok.gov.tr/Akademik Arama/
• Unutkan, Ö. P. (2008). İnsan Hakları, Çocuk Hakları Ve Eğitimi. A. Oktay, (Ed.), Eğitim Bilimine Giriş (98-120). Ankara: Pegem Akademi.
• Üner, E. (2011). Okul Öncesi Eğitim Programındaki 36-72 Aylık Çocuklara Farklılıklara Saygı Eğitimi Kazandırmanın Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi Erişim tarihi:19.05.2017, http://akademik.yok.gov.tr/ AkademikArama/
• Washıngton, F. (2010). 5-6 Yaş Grubu Çocuklarına Uygulanan Aile Katılımlı Çocuk Hakları Eğitimi Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Erişim tarihi:19.05.2017, http:// aka demik.yok.gov.tr/AkademikArama/