Abdülbâsıt b. Halîl b. Şâhin el-Malatî ve “ez-Zehru’l-Maktûf fî Mehârici’l-Hurûf” İsimli Tecvid Risalesi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 6, 289 - 308, 31.12.2017

Kerim Özmen , Lokman Bedir

Öz

Malatya, tarihte önemli bir kültür merkezi olmuş,
İslam düşüncesine damgasını vuran birçok ilim ve fikir adamının ikamet ve uğrak
yeri olarak temayüz etmiş kadîm bir şehirdir. Babasının Memlükler döneminde Malatya
nâibliği yaptığı sıralarda Malatya’da doğan tarihçi, Hanefî fakihi ve müfessir Abdülbâsıt b. Halîl b. Şâhin
el-Malatî  de Malatya’nın
ilim havzasında yetişmiş âlimlerden birisidir. Tahsil amacıyla Halep, Dımaşk, Mağrib ve Endülüs’ü dolaştıktan sonra
Kahire’ye yerleşmiş, (1514/920) tarihinde burada vefat etmiştir. Döneminin büyük âlimlerinden ilim almış ve önemli
eserler telif etmiştir. Kıraat ve
tecvid ilmiyle meşgul olan alimler, ilk dönemlerden itibaren bu konulara yönelik
olarak kayda değer önemli literatür oluşturmuşlardır. Bu çalışmada müellifi
tanıtmaya ve bu literatüre katkı mahiyetinde yazmış olduğu ez- Zehru’l-
Maktûf fî Mehârici’l- Hurûf isimli risaleden hareketle, onun Kur’an
eğitiminde esaslı bir yer işgal eden ve Tecvid İlminin temel konularından biri
olan “mehâric-i hurûf/ Kur’an harflerinin çıkış yerleri”ne dair görüşlerini
değerlendirmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Abdülbâsıt b. Halîl b. Şâhin el-Malatî, ez- Zehru’l- Maktûf Mehâricü’l- Hurûf, Harfler, Malatya, Tecvid, Kansu Gavri

Abdülbâsit b. Halîl b. Shahin el-Malatî And His Tajweed Booklet Named As “al-Zehru-l Maktûf fî Mehârîc al-Hurof”

Öz

Malatya has become an important cultural center in
history, city has shaped itself as the place of residence and destination of
many scholars well-known and opinion makers who have stigmatized Islamic
thought. An one of them as a historian Zeynüddin Abdülbasıt b. was born in
Malatya in the year when his father was governer in Malatya during the Mamluks
period. He was known as Hanafi faqih and commentator. After his trip Aleppo,
Damascus, Maghribi and Andalus for study he settled in Cairo and died here in
(920/1514).  He learned from great
scholars of his time and he wrote important works. In this work we will study
about his work booklet named as “al- Zehru’l- Maktûf fî Mehârici al- Hurof
”.  About this subject a lot of scholars
worked and they made important literatüre. We will try to evaluate his views on
the "place of departure of the letters of the abominable hurûf / Qur'an"
using his booklet, which is a fundamental part of the tajweed course and we
will try to introduce him.

Anahtar Kelimeler

Hurof al- Quran, Zayn ad Dın Abd al Basit Halil b. Shahin, ez- Zehru’l- Maktûf, Mehâric al Hurof, Let-ters/Hurof, Risaale, Qirāah, Tajwid, Kānśūh al-Ğavrī, Mamluks

Kaynakça

• Kemaleddin İzzeddin Ali, Muhammed, Abdu’l-Basıt, el-Hanefî, Müerrihan, Kahire 1990.
• el-Malatî, Abdulbasıt b. Halil. B. Şâhin, Neylü’l-Emel fî Zeyl ed-Düvel, (thk. ve nşr., Ömer Abdu’s-Selam Tedmürî), C. I / I (H.744-770); C.I / II ( H. 771-800) ; C. I / III (H801-820); C. I / IV (H. 821-840); C. II / V ( H. 841-860); C. II / VI (H. 861-875); C. II / VII (H. 876-890); C.II / VIII (H. 891-896); C. IX (İndex), Mektebeti’l-Asrıyye, Beyrut 2002). ………….....,.Kitâbu’l- Mecmûu’l- Büstânü’n-Nûrî li Hazreti Mevlânâ es-Sultân el-Gavrî, Mukaddime, Süleymaniye Kütüphanesi,. Ayasofya 4793.
• …………., ez- Zehru’l- Maktûf fî Beyâni Mehârici’l- Hurûf, Ayasofya 4793.
• Es-Sehâvî, Şemseddin Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahman; ed-Dav’ü’l-Lâmî’ fî Ulemâ Ehli’l-Karni’t-Tâsi’, VI Cilt (her cilt 2 cüzden oluşuyor), Beyrut. (t.y).
• Ömer,. Muhammed Muhammed, “er-Ravzü’l-bâsim fî havâdisi’l-umr ve’t-terâcim”, Kahire Üniversitesi, Dâru’l-Ulûm FakültesiYıllığı, yıl:1977-1978, s. 57-78.
• Özaydın, Abdülkerim ,“Abdülbâsıt el-Malatî”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA) yıl: 1988, cilt: 1, sayfa: 201-202.
• Özbek, Süleyman, “Memluk Devletinin Siyasi ve Kültür Hayatında Rol Alan Moğol Asıllı Bir Aile (Şahin eş-Şeyhî ve Ailesi)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya, 2010, cild: 27 Bahar(s.529-552).