DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLARI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 12, 301 - 317, 31.12.2020

Zeynep Köse

Öz

Küreselleşmenin etkisiyle ülkeler arasındaki sınırlar ortadan kalkmış; emek ve sermaye ülkeler arasında serbestçe dolaşmaya başlamıştır. Ayrıca gelişmiş ülkeler özellikle ucuz işgücü ve hammaddeye yakınlık gibi sebepler az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelere yatırım yapmaya başlamıştır. Yaygın olarak yapılan ve bu yatırımlardan birisi olan doğrudan yabancı yatırımlar gittikleri ülkelere önemli avantajlar sunmaktadır. Bu çalışmada 1990-2019 yılları Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımlar ile piyasa büyüklüğü, piyasa gelişimi ve enflasyon arasındaki ilişki ARDL testi ve Toda- Yamamoto Nedensellik testi ile analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre; piyasa büyüklüğü, piyasa gelişimi ve enflasyondan DYY’a doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

doğrudan yabancı yatırımlar, enflasyon, piyasa büyüklüğü, piyasa gelişimi

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/yabanci-yatirimcinin-turkiye-ilgisi-artiyor/1560540 (e.t. 08.10.2020).
• Aktaş. T. (2020). Doğrudan yabancı yatırımlar 15 yılın en düşük seviyesinde https://www.dunya.com/kose-yazisi/dogrudan-yabanci-yatirimlar-15-yilin-en-dusuk-seviyesinde/478362 (20.10.2020; 12:38).
• Amal. M., Thiago T. B.& Raboch H. (2010). “Determinants of Foreign Direct Investment in Latin America”. Journal Globalization. Competitiveness and Governability, 4(3), pp. 116-133.
• Arıstotelous, K. and S. Fountas. (19969. “An Empirical Analysis of Inward Foreign Direct Investment Flows in the EU with Emphasis on the Market Enlargement Hypothesis”, Journal of Common Market Studies, 34(4). pp.571-83.
• Ayaydın. H. (2010). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26. ss 132- 145.
• AYDEMİR, O. ve Genç, E. (2015). “Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Belirleyicileri, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kapsamında Bir Analiz, Türkiye Örneği”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), ss. 17-41.
• Berkoz. L. ve Türk. S. S. (2007), “Yabancı Yatırımların Yerseçimini Etkileyen Faktörler: Türkiye Örneği”, İtüdergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım, 6 (2), ss.59–72.
• Bevan, A. A. & Estrın. E. (2004). “The Determinants of Foreign Direct Investment into European Transition Economies”, Journal of Comparative Economics, 32, pp. 775-787.
• Chakrabartı, A. (2001). “The Determinants of Foreign Direct Investment: Sensitivity Analyses of Cross-Country Regressions”, Kyklos, 12(2). pp. 149-169.
• Cho, J. W, Foreign Direct Investment: Determinants, Trends in Flows and Promotion”. Common Market Studies, 34(4), pp. 571-83.
• Choe. J. (2003), “Do Foreign Direct Investment and Gross Domestic Investment Promote Economic Growth?”, Review of Development Economics, 7 (1), pp.44-57. Common Market Studies, 34(4), pp. 571-83.
• Coughlın, C. C., Terza. J. V. & Arromdee. V. (1991). “State Characteristics and the Location of Foreign Direct Investment within the United States”, The Review of Economics and Statistics. 73(4). pp 675-683.
• Çak. M. ve Karakaş. M. (2009). “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Belirleyen Unsurlar ve Etkileri” , Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi,26 (1). Ss.43-54.
• Çapraz. İ. ve Demircioğlu. İ. (2003). “Türkiye’den Yurtdışına Doğrudan Sermaye Yatırımları ve Türk Yatırımcıları”, İstanbul Ticaret Odası Yayın No:2003-14. de/~jtholen/tagungen/papers/Yilmaz.pdf>, (05.08.2006), s.12.
• Deıchmann, J., Karıdıs. S. and Sayek. S. (2003). “Foreign Direct Investment in Turkey: Regional Determinants”, Applied Economics, 35, pp. 1767-78.
• DPT (1995). Küreselleşme, Bölgesel Entegrasyonlar ve Türkiye (Değerlendirme Raporu), T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Yayın No: DPT: 2374 - ÖİK: 439, Ankara.
• Erdal. F. ve Tatoglu. E. (2002), “Locational Determinants of Foreign Dırect Investment in An Emerging Market Economy: Evıdence From Turkey”, Multinational Business Review, 10(1). pp 21–27.
• Hosseini, H.(2005), “An Economic Theory of FDI: A Behavioral Economics and Historical Approach”, The Journal of Socio-Economics, (34), pp.528-541.
• İyibozkurt. E. (2001). Uluslararası İktisat- Teori Politika Uygulama. Ezgi Kitabevi. Bursa.
• Karagöz. K. (2007), “Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Doğrudan Yabancı Yatırımların İstihdama Etkisi”, Sosyoloji Konferansları Dergisi, 36, ss.99-114.
• Karagöz. K. (2007). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırım Girişlerini Belirleyen Faktörler: 1970 – 2005. Yaşar Üniversitesi, 2 (8), 927-948.
• Karluk, R. (2001). Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı, Ekonomik İstikrar, Büyüme ve Yabancı Sermaye, TCMB Yayınları. Ankara.
• Kaymakçı. O., Avcı. N. ve Şen. R. (2007). Uluslararası Ticarete Giriş. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
• Korkmaz. S.., Hanghparast. H. ve Korkmaz. O. (2008). “Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Enflasyon İlişkisi: 2001-2007”. Uluslararası Sermaye Hareketleri ve Gelişmekte Olan Piyasalar Sempozyumu 24-27 Nisan Balıkesir.
• Montero, A. P. (2008). “Macroeconomic Deeds, Not Reform Words: The Determinants of Foreign Direct Investment in Latin America”, Latin American Research Review. 43(1), pp. 55-83.
• Nonnemberg. M. B. & Mendonça, M. J. C. D. (2004), “The Determinants Of Foreign Direct Investment In Developıng Countries”, (çevrimiçi) www.anpec.org.br/encontro2004/artigos/A04A061.pdf, 07.03.2010.
• OECD. (2017). International trade, foreign direct investment and global value chains http://www.oecd.org/investment/TURKEY-trade-investment-statistical-country-note.pdf
• Obstfeld. M. (1994), “Internatıonal Capital Mobility in the 1990’s,” International Finance Discussion Papers, 472: 249-250.
• Obwona, M. B. (2001). “Determinants of FDI and Their Impact on Economic Growth in Uganda”, African Development Review, 13(1). pp. 46-81.
• Örnek. İ. (2008). “Yabancı Sermaye Akımlarının Yurtiçi Tasarruf Ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 63 (2), 19-217.
• Özgür. I.M. Ve Demirtaş. C. (2015). “Finansal Gelişme Ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği”. E-Journal of New World Sciences Academy. NWSA-Social Sciences, 3C0129, 10, (3), 76-91.
• Seyidoğlu. H. (2003), Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, 15. Baskı, Güzem Can Yayınları No: 20, İstanbul.
• Ticaret Bakanlığı. (2019). Yurt Dışı Yatırım Raporu. https://ticaret.gov.tr/data/5c4ac3db13b876297ce9a568/Yurtd%C4%B1%C5%9F%C4%B1%20Yat%C4%B1r%C4%B1m%20Anketi%20-%202019%20Sonu%C3%A7%20Raporu.pdf (e.t. 08.10.2020)
• Trevıno, L. J., Daniels. J.D., Harvey A. & Kamal P. U. (2002). “Market reform and foreign direct investment in Latin America: Evidence from an Error Correction Model”, International Trade Journal, 16(4),pp. 367- 392.
• Tuncer. B. (1968) Türkiye’de Yabancı Sermaye Sorunu, Ankara, S.B.F. Yayınları No:241.
• UNCTAD (2019).World Invesment Report. https://unctad.org/system/files/official-document/wir2019_en.pdf
• UNCTAD (2020). World Invesment Report. https://unctad.org/system/files/official-document/wir2020_overview_en.pdf
• Uras. G. (1979) Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları, İstanbul, İktisadi Yayınlar.
• Yılmaz, B. Ve Barbaros. A. (2006). “ Development and Determinants of Foreign Direct Zhang. K. H. (2001), “How Does Foreign Direct Investment Affect Economic Growth in China?” Economics of Transition, 9 (3), pp.679-693.