Being a Spectator to the Disappearance of Childhood on YouTube: The Case of “Kısmetse Olur”

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 386 - 405, 30.12.2023

Halid Özgür , Ahmet Eskicumalı

https://doi.org/10.34086/rteusbe.1365437

Öz

Social life is rapidly transforming thanks to new communication technologies. Today, when digitalization has reached its peak, the age of exposure to screens is gradually decreasing, while the time spent in front of the screen is increasing. Since the amount of time children spend in front of the screen is quite high, today's media, socialization tools such as family, neighbourhood and peer circle, and life experiences spread over many years are being replaced by series and videos watched on digital platforms. In this study, the Kısmetse Olur program broadcast on YouTube was examined in the context of Postman's conceptualization of 'The Vanishing of Childhood' and quantitative and qualitative methods were used together. In the research, the negative effects of Kısmetse Olur, which is prepared for adults but has become a program that children watch more on the YouTube platform, on children are discussed and the changing and transforming structure of childhood with the spread of digital technologies is drawn attention. In the first part of the study, a questionnaire about YouTube viewing habits was applied to 570 eighth grade students living in Sakarya. In the second part, the transcripts of the conversations in the videos of the Kısmetse Olur program, which was found to be the most watched production on Youtube by children, in 11 episodes of 29 hours and 45 minutes with a total of 62 million views, and a total of 90,049 comments written by the viewers under each episode were analysed using the MAXQDA 2022 analysis program with the In Vivo coding method, one of the qualitative content analysis methods. According to the findings of the study, 35.9% of all speeches and comments contain words under the categories of "Humiliation/Slang/Subculture", "Sexuality/Outward Appearance", "Marriage/Deception/Money". It was also found that "appearance" was shown as overly important and encouraged, and in the dimension of sexuality, the lifestyle of a certain subculture was encouraged. The findings of the study, such as the fact that it is among the favourite channels of children and introduces children to adult agendas such as marriage, relationships and sexuality at an early age, and that parents' awareness of supervision is not sufficient, suggest that the destruction of childhood on YouTube is being watched.

Anahtar Kelimeler

social media, YouTube, childhood, disappearance of childhood, Postman

YouTube Üzerinden Çocukluğun Yok Oluşuna Bir Örnek: “Kısmetse Olur” Programı

Öz

Yeni iletişim teknolojileri sayesinde sosyal yaşam hızla dönüşmektedir. Dijitalleşmenin zirveye ulaştığı günümüzde, ekrana maruz kalma yaşı giderek düşerken, ekran karşısında geçirilen süreler de artmaktadır. Çocukların ekran karşısında geçirdikleri süre oldukça fazla olduğundan günümüz medyası aile, mahalle ve akran çevresi gibi sosyalleşme araçlarıyla, uzun yıllara yayılan yaşam deneyimleri yerini dijital platformlarda izlenen dizi ve videolara terk etmektedir. Bu çalışmada YouTube’da yayınlanan Kısmetse Olur programı Postman’ın ‘Çocukluğun Yok Oluşu’ kavramsallaştırması bağlamında ele alınmış olup nicel ve nitel yöntem birlikte kullanılmıştır. Araştırmada yetişkinler için hazırlanan ancak çocukların YouTube platformunda daha çok izlediği bir program haline gelen Kısmetse Olur dizisinin çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri ele alınarak dijital teknolojilerin yaygınlaşmasıyla çocukluğun değişen ve dönüşen yapısına dikkat çekilmektedir. Araştırmanın ilk bölümünde Sakarya’da yaşayan 570 sekizinci sınıf öğrencisine YouTube izleme alışkanlıkları ile ilgili bir anket uygulanmıştır. İkinci bölümde çocukların YouTube’da en çok izledikleri yapım olarak bulgulanan Kısmetse Olur programının, toplam 62 milyon görüntüleme almış olan 29 saat 45 dakikalık 11 bölümünün videolarında geçen konuşmaların transkriptleri ve her bölümün altında yer alan izleyicilerin yazdığı toplam 90.049 yorum nitel içerik analizi yöntemlerinden biri olan In Vivo kodlama yöntemiyle MAXQDA 2022 analiz programı kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın bulgularına göre tüm konuşmalar ve yorumların %35,9’unda “Aşağılama/Argo/Alt Kültür”, “Cinsellik/Dış Görünüş”, “Evlilik/Aldatma/Para” kategorileri altında yer alan kelimeler yer almaktadır. Ayrıca “dış görünüş”ün aşırı önemli gösterilip özendirildiği ve cinsellik boyutunda da belli bir alt kültürün yaşam tarzına özendirildiği tespit edilmiştir. Çalışmada çocukların en sevdikleri kanallar arasına girmesi ve çocukları evlilik, ilişkiler, cinsellik gibi yetişkin gündemlerle erken yaşta tanıştırması, ebeveynlerin de denetim konusundaki farkındalıklarının yeterli olmaması gibi bulgular YouTube üzerinden çocukluğun yok oluşuna seyirci kalınmakta olduğunu düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya, YouTube, Kısmetse Olur, çocukluğun yok oluşu, Postman

Kaynakça

• Aşar, E. (2013). Keşfedilen Çocuk, İletişim Teknolojileriyle Yitip Giden Çocukluk ve Çocuk Kültürü. İletişim ve Diplomasi / Çocuk ve Medya, 83-94. Keşfedilen Çocuk, İletişim Teknolojileriyle Yitip Giden Çocukluk ve Çocuk Kültürü adresinden alındı
• Altınoluk, D. (2018). "Kısmetse Olur1 Diyen Damatların "Erkeklik Krizi". H. Kuruoğlu & K. T. Özsel (Eds.), Medya ve Beden (s. 169-190). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alver, F. (2004). Neil Postman'ın Çocukluğun Yok Oluş Sürecinde İletişim Teknolojisi Eleştirisinin Eleştirisi. İletişim Araştırmaları, 129-141.
• Alqahtani, S. I., Alluhaibi, R., M. S. Yafooz, W., Alsaeedi, A., & Syed, L. (2023). Children's Safety on YouTube: A Systematic Review. Applied Sciences.
• Balcombe, L., & De Leo, D. (2023). The Impact of YouTube on Loneliness and Mental Health. Informatics.
• Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. New Jersey: Prentice-Hall A Paramount Communications Company Englewood Cliffs.
• Batur, E. (2022, 12 16). Enes Batur. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=HENe9orVqWg adresinden alındı
• BBCNewsTürkçe. (2020, 06 03). Sosyal medya yasası: Hangi ülke, internette nasıl denetimler uyguluyor? BBC News Türkçe. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53261921 adresinden alındı
• Biricik, Z. (2022). Yeni İletişim Teknolojileri İle Değişen Çocukluk Kültürü: Dijital Çocukluk. Nevşehir Hacı Bektaş Veli SBE Dergisi Dijitalleşme Özel Sayısı, 108-124.
• Boone, T., Reilly, A. J., & Sashkin, M. (1977). SOCIAL LEARNING THEORY Albert Bandura Englewood Cliffs. Group & Organization Studies, 384-385.
• Bostancı, S., & Çakır, R. (2022, 7). Erken Çocukluk Çağında Çocuğu Olan Ebeveynlerin, Çocuklarına Medya Kullandırmadaki Aracılıkları ve Dijital Ebeveynlik Farkındalıklarının İncelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 86-116.
• Brown, A., & Freeman, A. (2022, Haziran 14). The Highest Paid YouTube Stars: MrBeast, Jake Paul, and Markiplier Score Massive Paydays. Forbes. https://www.forbes.com/sites/abrambrown/2022/01/14/the-highest-paid-youtube-stars-mrbeast-jake-paul-and-markiplier-score-massive-paydays/?sh=241e83fe1aa7 adresinden alındı
• Canatan, K., & Avşar, S. A. (2019). Anne-Baba ve Ergen Çocukların Mahremiyet Algısındaki Farklılıkların Sosyal Medya Üzerinden Okunması. Çekmece İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 93-125.
• Chang, V., Golightly, L., Xu, Q. A., Boonmee, T., & Liu, B. S. (2023). Cybersecurity for children: an investigation into the application of social media. Enterprise Information Systems.
• CNNTürk. (2019, 12 06). Magazin. CNN Türk. https://www.cnnturk.com/magazin/nur-erkoc-ile-batuhan-cimillinin-3-ay-once-bosandiklari-ortaya-cikti adresinden alındı
• Dijk, J. V. (2018). Ağ Toplumu. İstanbul: Epsilon Yayınevi.
• Durmuş, B. T. (2021). Kitlesel Öz-İletişim Sistemi Bağlamında, Üretici-Tüketici YouTuberlar Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi İLEF Dergisi, 312-343.
• Elraenn. (2023, Ağustos 21). YouTube. Elraenn. https://www.youtube.com/@Elraenn/playlists adresinden alındı
• EUKidsOnline. (2010). Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi. The London School of Economics and Political Science. https://www.lse.ac.uk/media-and-communications/assets/documents/research/eu-kids-online/toolkit/information-for-parents/TurkeyExecSum.pdf adresinden alındı
• Fide, E. G., & Sapsağlam, Ö. (2020, 12 31). Youtube Yayıncılarının Çocukların Kimlik İnşa Süreçlerine Yansıması. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 199-210.
• Garlen, J. C., & Hembruff, S. L. (2021, 07 07). Unboxing Childhood: Risk and Responsibility in the Age of YouTube. Journal of Childhood Studies, 78-90.
• Gerbner, G. (1992). Crisis and Democracy: Mass Communication and the Disruption of Social Order. In M. Raboy & B. Dagenais (Eds.), Media "Violence and Terror in and by the Media" (pp. XX-XX). California: Sage Publications.
• Gerbner, G. (2014). Medyaya Karşı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gezer, E., & Elmas, B. (2019, 05 22). Dijital Medya ve Çocuk. İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi. https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2019/05/22/youtube-algoritmalari-ve-cocuklar/ adresinden alındı
• Güner, F., & Genç, S. Z. (2014). Medyadaki "Gerçeklik" Sorunu ve Ortaokul Öğrencileri (Öğretmen Görüşlerine Göre Durum Tespiti). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 233-254.
• Güzelhisar, E. (2021). Gözetim Toplumu Bağlamında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin İnşası: "Kısmetse Olur" Programının Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 194-218.
• Hubspot. (2023, 07 26). YouTube Demographics & Data to Know in 2023. https://blog.hubspot.com/marketing/youtube-demographics adresinden alındı
• İnternetHaber. (2019, 05 02). Medya. İnternet Haber. https://www.internethaber.com/kismetse-olur-gelini-dilek-hakkinda-olay-ifsa-1591123h.htm adresinden alındı
• İşliyen, M. (2020). Çocuk, Televizyon ve Cinsellik: Çizgi Filmler Üzerine Bir İnceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (e-gifder), 442-477.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2006). Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Kitap.
• KanalD. (2023, Ağustos 21). Kısmetse Olur. https://www.kanald.com.tr/kismetse-olur/bolumler adresinden alındı
• Karadoğan, U. C. (2019). "Çocuk ve Çocukluk" Kavramının Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi. Çocuk ve Medeniyet.
• Kesici, İ. (2022, 10 5). Türkiye’de Genç İzleyiciler, Youtube Kültürü ve Hayran Kavramı. EKEV Akademi Dergisi, 109-125.
• Kırık, A. M., Ahmet, A., Çetinkaya, A., & Gül, M. (2015, 08). A Quantitative Research on the Level of Social Media Addiction among Young People in Turkey. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 108-122.
• Kısmetse Olur. (2023, 07 23). Kısmetse Olur. https://www.productionhouse.com.tr/kismetseolur.html adresinden alındı
• KısmetseOlur. (2023, Ağustos 21). Kısmetse Olur: Aşkın gücü. YouTube. https://www.youtube.com/@kismetseoluraskingucu/about adresinden alındı
• Korkmaz, M. Z. (2018). Marriage Programs in Turkish TV Channels: Reproduction of Sexist Discourse in “Kısmetse Olur”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Korkmaz, M. Z. (2018). Türk Tv Kanallarındaki Evlilik Programları: Kismetse Olur’da Cinsiyetçi Söylemin Yeniden Üretilmesi.
• Miller, V., & Hogg, E. (2023, Mart 8). ‘If you press this, I’ll pay’: MrBeast, YouTube, and the mobilisation of the audience commodity in the name of charity. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 997-1014.
• Morris, A. (2014). YouTube in continuity with broadcast media history. Boston University Theses & Dissertations. https://open.bu.edu/ adresinden alındı
• OrkunIşıtmak. (2023, Ağustos 21). Orkun Işıtmak. YouTube. https://www.youtube.com/@orkunisitmak/about adresinden alındı
• OxfordEconomics. (2021). Assessing the Economic, Societal, and Cultural Impact of YouTube in the US in 2021. The State of The Creator Economy. https://kstatic.googleusercontent.com/files/7625201505a4dd9375fd4103cb05e5080c231c79a16db0d2202d733a02e4325c435d9b4f6442288838d1444f620065901c918ddbccc82feb4cecd55420da95a6 adresinden alındı
• Piaget, J. (2020). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Popat, A., & Tarrant, C. (2022, Ocak 1). Exploring adolescents’ perspectives on social media and mental health and well-being – A qualitative literature review. Clinical Child Psychology and Psychiatry, 3-14.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yok Oluşu. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Postman, N. (1999). Televizyon: Öldüren Eğlence. İstanbul: Ayrıntı.
• RTÜK. (2015, 11 11). RTÜK Üst Kurul Kararları. RTÜK. https://www.rtuk.gov.tr/UstKurulKarar/Detay/6901 adresinden alındı
• RTÜK. (2022). Gençlerin Medya Kullanımı ve Dijital Okuryazarlık Araştırması 2022. RTÜK Kamuoyu Araştırmaları. https://www.rtuk.gov.tr/genclerin-medya-kullanimi-ve-dijital-okuryazarlik-arastirmasi-2022/4402 adresinden alındı
• Saldana, J. (2023). Nitel Araştırmacılar için Kodlama El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Santos, R. M. (2023). The associations between screen time and mental health in adolescents: a systematic review. BMC Psychology.
• Sargın, E., & Covington, P. (2016). Deep Neural Networks for YouTube Recommendations. Google Research. https://static.googleusercontent.com/media/research.google.com/en//pubs/archive/45530.pdf
• Sezer, N. (2022). Ebeveyn ve Çocuk Açısından Medya Okuryazarlığı. İçinde E. Y. Hilal (Ed.), Çocuk ve Yeni Medya Sempozyumu / Çalıştayı (s. 99-127). Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları.
• Shapiro, J. (2020). Yeni Çocukluk. Sola Unitas.
• Smahel, D., Machackova, H., Mascheroni, G., Dedkova, L., Staksrud, E., Ólafsson, K., ... Hasebrink, U. (2020). EU Kids Online 2020: Survey results from 19 countries. The London School of Economics and Political Science.
• SosyalAğHaritası.gov.tr. (2022). Günlük Ortalama Youtube Kullanımı Ocak-Aralık 2022. Sosyal Ağ Haritası. https://sosyalagharitasi.gov.tr/statistic/show/son-1-ayinizi-degerlendirdiginizde-youtubeu-gunde-ortalama-kac-saat-kullanirsiniz-2294
• SosyalAğHaritası.gov.tr. (2023). T.C. İletişim Başkanlığı, YouTube Kullanım Raporu Mart 2023. https://sosyalagharitasi.gov.tr/report/download/124
• Taylan, H. H. (2011). Televizyonla Yetişmek. Çizgi Kitabevi.
• Toğuşlu, C. (2021). Dijital Platformlar Sonrasi İzleyici Alışkanlıklarının Kuşaklara Göre Değerlendirilmesi. Işık Üniversitesi.
• Tosun, E. (2023, 03 17). Youtube'un Minyatür Yetişkinleri: Kidfluencer Videolarının Toplumsal Cinsiyet Bağlamında İncelenmesi. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 121-151.
• Türetken, M. (2023, 08 08). Gündem. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/rtukten-evlilik-programlari-ile-ilgili-aciklama/890361
• TÜİK. (2021, 12 22). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2021. TÜİK. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
• TÜİK. (2022). İstatistiklerle Kadın. TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerle-Kad%C4%B1n-2022-49668&dil=1#:~:text=Adrese%20Dayal%C4%B1%20N%C3%BCfus%20Kay%C4%B1t%20Sistemi,1'ini%20ise%20erkekler%20olu%C5%9Turdu.
• TVtech. (2021). New Data Shows YouTube Dominates Video Landscape for Kids. TVtech. https://www.tvtechnology.com/news/new-data-shows-youtube-dominates-video-landscape-for-kids
• Twenge, J. M. (2018). i-Nesli. Kaknüs Yayınları.
• UNICEF. (2023, 09 02). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. UNICEF Türkiye. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme
• Ünür, E. (2022, Mart). Kültürel Göstergeler Projesi Kapsamında Türk Sinemasında Şiddet ve Cinsellik. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 119-161.
• Üstündağ, A. (2020, 12). Çocukların Sosyal Medya Kullanım Durumları ve Sosyal Medyanın Çocukların Duygu Durumları Üzerine Etkisi. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 286-302.
• VOATürkçe. (2023, 08 25). AB’nin yeni internet içeriği denetimi yasası yürürlüğe girdi. VOA Voice of America Türkçe. https://www.voanews.com/turkish/abnin-yeni-internet-icerigi-den-timi-yasasi-yururluge-girdi
• WHO. (2022, Haziran 21). Recognizing adolescence. WHO (World Health Organization). https://apps.who.int/adolescent/second-decade/section2/page1/recognizing-adolescence.html
• Yalman Polatlar, D. K., Akyüz, M. H., Bilici, N., & Özdoğru, Z. (2022). Modern çocukluğa bakış: Neil Postman değerlendirmesi. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 314-328.
• Youtube. (2023, 07 21). Youtube Social Impact. https://socialimpact.youtube.com/intl/tr/about/
• Youtube. (2023, 07 21). Youtube Hakkında. https://about.youtube/
• YouTube. (2023, Ağustos 21). Noluyo Ya. https://www.youtube.com/@NoluyoYaa/about
• Youtube Yardım. (2023, 07 23). YouTube Kids, YouTube ve çocuğunuzun Google Hesabı. https://support.google.com/youtubekids/answer/7124142?hl=tr#:~:text=13%20ya%C5%9F%C4%B1n%20alt%C4%B1ndaki%20%C3%A7ocu%C4%9Funuz%20i%C3%A7in,ve%20kendi%20Google%20Hesab%C4%B1n%C4%B1%20yönetemez