Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlüklere Göre Azerbaycan ile Türkiye Arasındaki Rekabet Gücünün Analizi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 450 - 467, 30.12.2023

Atif Alaskarov , Ali Rıza Sandalcılar

https://doi.org/10.34086/rteusbe.1403140

Öz

Bu çalışmanın amacı açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüklere göre Azerbaycan’ın Türkiye ile ikili ticarette ürün grubu bazında rekabet gücünü analiz etmektir. Bu bağlamda Azerbaycan’ın hangi ürün gruplarında Türkiye’ye karşı avantajlı olduğu; hangi ürün gruplarında ise dezavantajlı durumda olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Analizlerde 2000-2020 dönemine ait SITC basamak 1 ve basamak 2 yıllık verileri kullanılarak Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi (AKÜ) değerleri hesaplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre Azerbaycan tüm yıllarda sadece 3 numaralı “Mineral yakıtlar, yağlar ve alkali ürünler” ürün grubunda Türkiye’ye karşı avantajlı durumda olduğu; 2 numaralı “Akaryakıt hariç yenilmeyen hammaddeler” ürün grubunda 2018 yılı sonrası avantajlı duruma geçtiği; diğer tüm ürün gruplarında ise dezavantajlı durumda olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Türkiye, Rekabet Gücü, AKÜ, SITC

Analysis of Competitiveness Between Azerbaijan and Türkiye According to Revealed Comparative Advantages

Öz

The aim of this study is to analyze the competitiveness of Azerbaijan on a commodity group basis in bilateral trade with Turkey, according to the with revealed comparative advantages. In this context, it has been tried to reveal in which commodity groups Azerbaijan has an advantage over Turkey and, in which commodity groups Azerbaijan is at a disadvantage. In the analyses, Revealed Comparative Advantages Index (RCA) values were calculated using SITC digit 1 and digit 2 annual data for the period 2000-2020. According to the analysis results, Azerbaijan has an advantage over Turkey only in the number 3 "Mineral fuels, oils and alkaline products" product group in all years; It has become advantageous in the number 2 "Inedible raw materials excluding fuel" product group after 2018; It was determined that it was at a disadvantage in all other product groups.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Türkiye, Competitiveness, RCA, SITC

Kaynakça

• Adıgüzel, M. (2011). Uluslararası Rekabet Gücü Belirleyici Faktörler ve Ölçülmesi, Türkiye Bağlamında Bir Değerlendirme. Ankara: Nobel Yayınları.
• ADİK (2023). Azerbaycan Devlet İstatistik Komitesi. Dış ticaret ilişkileri hakkında. Erişim adresi https://stat.gov.az/news/source/XT_PRESS_2022_12.pdf
• ADİK (2023). Azerbaycan Devlet İstatistik Komitesi. Erişim adresi: https://www.stat.gov.az/
• Alpdoğan, H., Akal M. ve Hasanaov, G. (2020). Türkiye İle Azerbaycan’ın Dış Ticaret Gelişimi. Journal of Business and Trade, 1(1), 16-26.
• Aras, O. N. (2004). “Türkiye-Azerbaycan İlişkileri”. Yeni Yüzyılda Azerbaycan’ın Sosyal Ekonomik Yapısı. Editör: H. Selçuk, İstanbul: Tasam Yayınları.
• Azerbaycan Ülke Bülteni (2011). Dış Ticaret Servisi. Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları
• Balassa, B. (1965). Trade Liberalization and Revealed Comparative Advantage. The Manchester School of Economic and Social Studies, 33(2), 99-123.
• Bojnec, S. ve Fertö, I. (2006). Does Comparative Advantages in Agri-Food Trade Matter for Multifunctional Rural Development: The Case of Hungary and Slovenia. Journal of Central European Agriculture, 7(3), 584.
• Cihan, E. (2022). Türkiye ve Almanya Arasındaki Ticaretin Sektörel Analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Rize.
• Cihan, E. ve Sandalcılar, A. R. (2022). Türkiye’nin Almanya ile Dış Ticaretinde Rekabet Gücü: AKÜ Endeksi Analizi. Ekonomi İşletme Siyaset Ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 8(2), 229-249.
• COMTRADE (2023). Birleşmiş Milletler Ticaret Veritabanı. Erişim adresi https://comtradeplus.un.org/
• Çıkrık, R. (2016). Uluslararası Ticaret, Türkiye-Azerbaycan İlişkileri Ve Taşımacılık. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• DTÖ (2023). Azerbaycan ve Dünya Ticaret Örgütü: Azerbaycan ve Türkiye arasında tercihli ticaret anlaşması. Erişim adresi https://wto.az/article/azerbaycan-ve-turkiye-arasinda-preferensial-ticaret-sazishi-quvveye-minmishdir/80
• Erkan, B., Arpacı, B., Yaralı, F. ve Güvenç, İ. (2015). Türkiye’nin Sebze İhracatında Karşılaştırmalı Üstünlükleri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18(4), 70-76.
• Gürler, T. ve Korkmaz, T. (2015). Azerbaycan-Türkiye İlişkileri (1991-2003) Siyasi, Askeri, Sosyo-Kültürel Ve Ekonomik Açıdan. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Güzel, M. (2009). Türkiye-Azerbaycan İlişkilerinde Uyum (Siyasi, Enerji, Ekonomik Ve Kültürel Boyutu). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hüseynov, V. (2009). Türkiye-Azerbaycan Ticari İlişkileri ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kızıltan, A. ve Sandalcılar, A. R. (2011). Türkiye’nin Dış Ticaretinde Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın (ECO) Yeri ve Önemi. Avrasya Etüdleri, 39(1), 99-122.
• Latifli, H. (2016). Azerbaycan Türkiye Dış Ticaret İlişkilerinin İncelenmesi: SWOT Analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Maden H. S. ve Özcan Y. (2021). Türkiye’nin Gıda Ticareti ve Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Modeli: Jelatin Pazarı Örneği. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 45-66.
• Oğan, S. (2001). Azerbaycan’ın Tanımlanamayan Ekonomisi ve Türkiye ile Ekonomik İlişkileri. Avrasya Dosyası, 7, 75-77.
• Qaralı, F. (2016). Azərbaycan investisiya bazarının formalaşdırılması və inkişaf prespektivləri Azərbaycan: İqtisad Universiteti.
• Sandalcılar, A. (2011). Türkiye-Suriye Dış Ticaretinin Sektörel Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 213-229.
• Sandalcılar, A. R., ve Cihan, K. A. (2018). Türkiye İle Gürcistan Arasındaki Dış Ticaretin Sektörel Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Prof. Dr. Harun TERZİ Özel Sayısı, 361-378.
• Sarıçoban, K. ve Kösekahyaoğlu, L. (2017). Ticaret Sonrası Verilerle Rekabet Gücünün Ölçülmesinde Kullanılan İndeksler Üzerine Bir Literatür Taraması. The Journal of Academic Social Science, 47, 424-444.
• Seyidoğlu, H. (2002). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat, Teori, Politika ve Uygulama. İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Seymen, D. A. (2009). Türkiye’nin Dış Ticaret Yapısı ve Rekabet Gücü. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Süleymanov, E. ve Zeynalov, A. (2010). Azərbaycan Respublikasının Xalis İxrac Funksiyası və Xarici Ticarət Multipikatoru. Içinde Qloballaşma Prosesində Qafqaz və Mərkəzi Asya III Beynəlxalq Konfransı (ss. 124–125). Azerbaycan: Qafqaz Universiteti.
• T.C. Bakü Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği (2009). Azerbaycan’ın Genel Ekonomik Durumu ve Türkiye ile Ticari İlişkileri. Bakü.
• TİM (2014). Ekonomi ve Dış Ticaret Raporu. İstanbul: Küçük Mucizeler Yayıncılık.
• TÜİK (2008). Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri Sorularla Resmi İstatistikler Dizisi–2. Ankara: TÜİK Matbaası.
• Utkulu, U., vd. (2013). Türkiye’de Dış Ticaret İşlemleri ve Uygulaması-Teoriden Pratiğe-, Editörler: Utku Utkulu, İsmail Aydemir, Ankara: Gazikitabevi.
• Zengin, E. (2010). Piyasa Ekonomisine Geçiş Sürecinde Azerbaycan. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.